Frang Bardhi: Dallime mes rishikimesh

'''Frang Bardhi '''ose '''Frangu i Bardhë<ref>{{Cite book|title=Nji studim analitik: gjuha e Frang Bardhit dhe Shqipja Moderne|last=Kruja|first=Mustafa|publisher=Çabej|year=2007|isbn=9789992733905|location=Tiranë|pages=15|authorlink=Mustafa Kruja|chapter=Ndajtëhŷme}}</ref>''' ([[Lat.|lat]]. ''Franciscus Blanchus'', [[Gjuha italiane|it]]. ''Francesco Bianchi''; [[Kallmeti i Madh|Kallmet]], [[1606]] - [[Roma|Romë]], [[1643]]) ka qenë prelat kishtar dhe shkrimtar shqiptar.<ref name=":Pipa">{{cite web|last=Pipa|first=Arshi|year=1959|title=Communism and Albanian Writers|url=http://www.albanianhistory.net/texts20_3/AH1959.html|publisher=[[Robert Elsie]]|accessdate=2017-10-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.albanianhistory.net%2Ftexts20_3%2FAH1959.html&date=2012-01-10|archivedate=2012-02-10}}</ref><ref>{{cite book|last=Elsie|first=Robert|year=2005|title=Albanian Literature: A Short History|url=https://books.google.it/books?id=ox3Wx1Nl_2MC&pg=PA24&lpg=PA24&dq=Frang+Bardhi&source=web&ots=lcUHiaXMB4&sig=US38H37yeZCqE1MWLwfQxWJ9nYo&hl=en&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=Frang%20Bardhi&f=false|publisher=I.B.Tauris|isbn=9781845110314|accessdate=2017-10-14}}</ref> Shquhet ndër autorët e hershëm të letërsisë shqipe,<ref name="HierarchiaIV-Sape">{{cite book|url=https://archive.org/stream/hierarchiacathol04eubeuoft#page/304/mode/2up|last1=Gauchat|first1=Patritius (Patrice)|title=Hierarchia catholica medii et recentioris aevi|volume= IV|pages=305|date=1935|publisher=Libraria Regensbergiana|location=Münster|ISBN=}} ''(in Latin)''</ref> si hartuesi i të parit fjalor të [[Gjuha shqipe|shqipes]] ''[[Dictionarum latino-epiroticum]]'', botuar në Romë më 1635.<ref name=":Bartl">{{Cite journal|last=Bartl|first=Peter|date=1974|title=Bardhi, Frang|url=https://www.biolex.ios-regensburg.de/BioLexViewview.php?ID=514|journal=Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas|volume=1|pages=136|via=}}</ref> Shërbeu si ipeshkëv i Sapës në vitet 1635-1644.

Frangu i biri i Markut, lindi më 1606 në Zadrimë,<ref name=":0">{{Cite journal|last=Dibra|first=Fatos|date=2016|title=Mbi burimin e fjalorit të Frang Bardhit: një qasje turkologjike|url=https://www.researchgate.net/publication/334899124_Mbi_burimin_e_fjalorit_te_Frang_Bardhit_nje_qasje_turkologjike_On_the_source_of_the_Frang_Bardhi's_Dictionary_A_Turkological_approach_in_Albanian|journal=[[Hylli i Dritës]]|volume=2|pages=71-108|via=}}</ref> në një familje të spikatur që i kishte dhënë klerikë e ipeshkvinj [[Kisha Katolike Romake|Kishës Katolike]] si dhe ushtarë për [[Republika e Venedikut|Republikën e Venedikut]].<ref name=":Bartl" /> Mësimet e para i mori nga të afërmit e vet dhe më vonë dërgohet të studjojë në Kolegjin e Loretos dhe në në Romë, në mënyrë që të kthehej e të bëhej ipeshkëv i Zadrimës, siç ishin aspiratat e familjes së vet. Gjatë shkollimit mori mësimet rreth shërbimeve kishtare si dhe në gjuhët e huaja, kohë kur do të ketë marrë njohuri në gjuhën sllave dhe turke. Fazën e dytë të studimeve e vijoi në Kolegjin Ilirik të Loretos më 1628, e më pas vazhdoi më 1633 - si i pari student shqiptar - në Kolegjin Urban të Propagandës Fide, ku kreu studimet e thelluara dhe do të ketë përsosur njohuritë e latinishtes e italishtes.<ref name=":0" /> Pasi u doktorua në teologji u emërua ipeshkëv i Sapës, pa qenë më parë famullitar<ref name=":Bartl" /> në kohën e papatit të [[Papa Urbani VIII|Urbanit VIII]].<ref name="HierarchiaIV-Sape" /><ref name="CathHierFranBian">{{cite web|last=Cheney|first=David M.|title=Bishop Francesco Bianchi|website=Catholic-Hierarchy.org|url=http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bbnchif.html|accessdate=June 16, 2018}}</ref>

Gjuhëtari [[Kolë Ashta]] thotë se ka 2544 fjalë si dhe numërorë, emra vendesh dhe një sasi fjalësh të urta e shprehjesh të mbledhura nga krahina të ndryshme të [[Shqipëria (kthjellim)|Shqipërisë]]. Kjo e bënë që Bardhi të jetë leksikografi i parë i gjuhës shqipe dhe folkloristi e etnografi i parë shqiptar i njohur deri më tani.<ref>{{cite book|last=Shkurtaj|first=Gjovalin|last1=|first1=|title=Gjuha Shqipe - Për të huaj dhe shqiptarët jashtë atdheut|year=2001|publisher=Toena|isbn=99927-1-454-9|location=Tiranë|pages=|authorlink=Gjovalin Shkurtaj|last2=Hysa|first2=Enver|authorlink2=Enver Hysa}}</ref>