Enver Hoxha: Dallime mes rishikimesh

'''Enver Hoxha''' ([[16 tetor]] [[1908]] – [[11 prill]] [[1985]]) ka qenë politikan [[komunizmi|komunist]] shqiptar që drejtoi shtetin shqiptar nga viti [[1944]] deri në vdekjen e tij dhe që konsiderohej një kriminel lufte dhe një kriminel i popullit. Para sekretar i parë i [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë së Punës së Shqipërisë]], ai ishte kryetari i [[Fronti Demokratik i Shqipërisë|Frontit Demokratik të Shqipërisë]] dhe komandant i përgjithshëm i forcave të armatosura nga viti 1944 deri në vdekjen e tij. Shërbeu si [[Lista e Kryeministrave të Shqipërisë|Kryeministër i Shqipërisë]] 1944-1954 dhe në kohë të ndryshme ka shërbyer si ministër i Punëve të Jashtme dhe i Mbrojtjes.

 

Të 41 vitet e drejtimit të tij të shtetit shqiptar ndahen në dy periudha: e para (1944-1976) e karakterizuar me aleanca të përkohshme me fuqitë e kampit socialist ─ [[Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë|Jugosllavinë]], [[Bashkimi Sovjetik|Bashkimin Sovjetik]] dhe [[Kina|Kinën]] ─ dhe e dyta (1977-1985) e shënjuar nga izolacionizmi, antirevizionizmi dhe ndjekja dogmatike e marksizëm-leninizmit. Prej sundimit të tij spikaste mbrojtja e hekurt e stalinizmit, eliminimi i çdo lloj opozitarizmi të jashtëm apo të brendshëm, përmes metodave që përfshinin dënimin me vdekje; transformimi i vendit drejt një ekonomie industriale dhe të vetëmjaftueshme, ateizmi shtetëror; krijimi i një policie sekrete për shtypjen politike të popullësisë quajtur [[Sigurimi i Shtetit]] dhe, në vitet e fundit, izolimi ndërkombëtar në të cilin u zhyt Shqipëria. Gjithashtu i spikatur ishte kulti i individit me të në qendër, i gjithëpranishëm nëpër pankarta e postera, këngë e parrulla «Populli - Partia - Enveri» të shkruar edhe anës maleve. Edhe pas vdekjes kulti i tij u nderua përmes shtatoreve të mëdha në gati çdo qytet të Shqipërisë, kryesuar nga ajo në qendër të Tiranës si dhe ndërtimi i një muzeumi kushtuar atij, po në kryeqytetin shqiptar.

=== Jeta e hershme ===

[[Skeda:Hoxha femij.jpg|parapamje|majtas|150px|Hoxha në fëmijëri]]

 

Familja e tij e kishte origjinën e mëhershme nga [[Dropulli]].<ref>{{cite web|date=11 mars 2012|title=Zbulohet biografia e parë zyrtare e Enverit në ‘46: S’ka diplomë universitare|url=http://www.panorama.com.al/zbulohet-biografia-e-pare-zyrtare-e-enver-hoxhes-ne-%E2%80%9846-s%E2%80%99ka-diplome-universitare/|url-status=live|publisher=Gazeta Panorama|language=sq|accessdate=19 janar 2019}}</ref> Sipas bashkëqytetarit dhe shkrimtarit [[Ismail Kadare]], Hoxhatët quheshin nga gjirokastritët ''psefto'', gjysmëqytetarë-gjysmëfshatarë për nga veshja dhe sjelljet.<ref>{{Cite web|last=Kadare|first=Ismail|date=15 tetor 2013|title=Hoxhatët ishin gjysmëqytetarë dhe gjysmëfshatarë|url=https://www.pressreader.com/albania/panorama-albania/20131015/282037619891212|url-status=live|website=pressreader.com|publisher=Panorama|language=sq}}</ref> Pas [[mejtepi]]t, më 1917-1923 ndoqi mësimet në shkollën qytetëse "Liria" në vendlindje. Më 1923 nis mësimet në liceun frëng të Gjirokastrës, pasi ishte regjistruar në klasën e 6-të të tij.<ref name=":0" /> Te memuaret e veta ''[[Vite të vegjëlisë]]'' përshkruan një verim të kohës së liceut që e kaloi te daja i tij Shyqyri Çuçi në [[Fieri|Fier]], ku edhe "për herë të parë fitoi disa lekë" për një punë që i caktoi av. Rasim Hoxha, kushëriri i vet.<ref>{{Cite book|last=Hoxha|first=Enver|title=[[Vite të vegjëlisë]]: kujtime për Gjirokastrën|publisher=8 nëntori|year=1983|location=Tiranë|pages=212|language=sq}}</ref> Më 1927-1930 me mbylljen e liceut në vendlindje,<ref name=":0">{{Cite book|last=Dervishi|first=Kastriot|title=[[Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet]]|publisher=55|year=2012|isbn=9789994356225|location=Tiranë|pages=136|language=sq}}</ref> me ndihmën e [[Eqrem bej Libohova|Eqrem bej Libohovës]]<ref name=":1">{{Cite book|title=Enver Hoxha|last=Fevziu|first=Blendi|publisher=UET Press|year=2011|isbn=9789995639358|location=Tiranë}}</ref> iu mundësua një bursë shtetërore me të cilën vijoi mësimet në [[Liceu Kombëtar i Korçës|Liceun e Korçës]] gjer më 1930.<ref name=":0" /> Ishte më së shumti një nxënës nënmesatar ku më 1929 figuron me shumë nota kaluese dhe pak të mesme.<ref>{{Cite book|title=[[Enver Hoxha - Biografi nga Blendi Fevziu|Enver Hoxha]]|last=Fevziu|first=Blendi|publisher=UET Press|year=2011|isbn=9789994356225|location=Tiranë|quote="Një listë notash e ruajtur në arkivin e tij personal, e vitit 1929, përmban shumë “passable” dhe më pak “mediokre”."}}</ref>

Në fund të 1939 u caktua në gjimnazin e Gjirokastrës i hequr nga puna prej liceut të Korçës, në dhjetor 1939 shkoi sërish në Itali,<ref name=":4" /> por nuk qëndroi sepse u rikthye në Tiranë fillimin e 1940. Aty përmes të njohurit të tij, Esat Dishnicës kish mundur të punësohej fillimisht në fabrikën e duhanit dhe më pas në shitoren "Flora" të kushëririt të Dishnicës, Ibrahim bej Biçakçiut.<ref>Dervishi 2016, fq. 189.</ref> Në kontakt me pjesëtarë të [[Grupi Komunist i Korçës|Grupit Komunist të Korçës]],<ref name="Milo1">{{cite web|last=Milo|first=Paskal|date=11 November 2014|title=Milo zbulon dokumentet e reja: Si erdhi Enver Hoxha në krye të PKSH|url=http://www.panorama.com.al/milo-zbulon-dokumentet-e-reja-si-erdhi-enver-hoxha-ne-krye-te-pksh/|url-status=live|access-date=4 dhjetor 2018|language=sq}}</ref><ref name="Belishova">{{Cite book|last=Belishova|first=Liri|title=E vërteta për Enverin|publisher=Panorama|year=13 janar 2015|language=sq|interviewer=Elisabeta Ilnica}}</ref> shoqëroi [[Koço Tashko|Koço Tashkon]], [[Pilo Peristeri|Pilo Peristerin]], [[Koçi Xoxe|Koçi Xoxen]], Sotir Vullkanin dhe Sotir Lubonjën si simpatizant në takimet e datave 8-14 nëntor 1941, ku me përfaqësues të grupeve të Shkodrës dhe të Rinjve themeluan [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partinë Komuniste Shqiptare]] nën drejtimin e emisarëve jugosllavë Popoviq dhe Mugosha.<ref>Dervishi 2016, fq. 195-196.</ref>

 

 

I njohur në Parti e në radhët e simpatizantëve me pseudonimet "Tarasi", "Shpati", "Valbona", "[[Hasani]]", "Saliu", "Malo" etj., duke u paraqitur herë si punëtor e herë si tregtar e intelektual, ai gjatë gjithë vitit [[1942]], në ilegalitetit zhvillon një veprimtari të dendur anti-fashiste në [[Tiranë]].

 

Sovjetikët bënë edhe një përpjekje për ta mbajtur Shqipërinë në sferën e tyre, duke rritur ndihmat, por udhëheqja shqiptare vazhdoi të afrohej me Kinën. Marrëdhëniet me sovjetikët mbetën në të njëjtin nivel deri më 1960 kur Hrushovi takoi politikanin majtist grek, Sofokle Venizelos. Hrushovi pëlqente idenë e autonomisë së [[Vorio Epiri|Vorio Epirit]] dhe shpresonte t'i shfrytëzonte pretendimet greke për ta mbajtur udhëheqjen shqiptare në linjë me interesat sovjetike.<ref>{{Harvnb|O'Donnell|1999|p=46}}</ref> Hoxha u kundërpërgjigj duke çuar [[Hysni Kapo]]n në Mbledhjen e [[Bukureshti]]t, ku duhej të merrnin pjesë krerët e shteteve.<ref>{{Harvnb|O'Donnell|1999|pp=46–47}}</ref>

=== Fërkimet me Bashkimin Sovjetik ===

Marrëdhëniet me Bashkimin Sovjetik vazhduan të keqësoheshin me shpejtësi. Sovjetikët filluan të ndiqnin një politikë të vijës së ashpër duke reduktuar ndihmat, në veçanti drithin, në një kohë kur Shqipëria po përballej me mundësinë e një zie buke të shkaktuar nga përmbytjet.