Versioni i datës 7 maj 2020 18:55 redakto Saklanan gerçekler (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët 2.451 edits v Saklanan gerçekler zhvendosi faqen Muhamed bin Musa el-Harezmi tek Muhamed ibn Musa el-Kuarizmi: shqip ← Redaktim më i vjetër		Versioni i datës 8 nëntor 2021 18:03 redakto zhbëje Qendrimi15 (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 5.314 edits No edit summary Ndryshimi më pas →
Rreshti 1: '''Abu Abdullah Muhamed Ibn Musa Al-Khuarizmi''' lindi në Kuarizm (Kheva), nje qytet ne jug te lumit Oksus ne [[Uzbekistani]]n e sotëm në vitin [[770]]. Prindërit e tij emigruan në një vend në jug te Bagdatit kur ai ishte akoma fëmijë. Data e saktë e lindjes nuk dihet. Ai njihet më së miri për paraqitjen e konceptit matematikal Algorithmin që edhe mori emrin e tijë. [[Skeda:Muhamed Bin Musa Al-Khuarizmi (Algorizmi).jpg\|200px\|right]] '''Abu Abdullah Muhamed Ibn Musa Al-Khuarizmi''' ([[Gjuha perse\|Persisht]]: محمد بن موسی خوارزمی‎, romanizuar: ''Moḥammad ben Musā Khwārazmi''; rreth 780 – 850) ishte një dijetar persian i cili prodhoi vepra shumë me ndikim në [[matematikë]], [[astronomi]] dhe [[gjeografi}}. Rreth vitit 820 të es ai u emërua si astronom dhe drejtues i librarisë së [[Shtëpia e Urtësisë\|Shtëpisë së Urtësisë]] në [[Bagdad]]. Traktati popullarizues i Al-Khuarizmit mbi algjebrën (''[[Libri i Përmbledhur mbi Llogaritjen me Përfundim dhe Balancim]]'', rreth 813–833<ref name=" Oaks">Oaks, J. (2009), "Polynomials and Equations in Arabic Algebra", ''Archive for History of Exact Sciences'', 63(2), 169–203.</ref>{{rp\|171}}) paraqiti zgjidhjen e parë sistematike të [[Ekuacioni linear\|ekuacioneve lineare]] dhe [[Ekuacionet kuadratike\|kuadratike]]. Një nga arritjet e tij kryesore në algjebër ishte demonstrimi i tij se si të zgjidheshin ekuacionet kuadratike duke plotësuar katrorin, për të cilin ai dha arsyetime gjeometrike. Sepse ai ishte i pari që e trajtoi algjebrën si një disiplinë të pavarur dhe prezantoi metodat e "reduktimit" dhe "balancimit" (transpozimi i termave të zbritur në anën tjetër të një ekuacioni, domethënë, anulimi i termave të ngjashëm në anët e kundërta të ekuacioni), ai është përshkruar si babai ose themeluesi i [[Algjebra\|algjebrës]]. Vetë termi algjebër vjen nga titulli i librit të tij (fjala ''al-jabr'' që do të thotë "përfundim" ose "ribashkim"). Emri i tij shkaktoi termat [[Algorizmi\|algorizëm]] dhe [[Algoritmi\|algoritëm]], si dhe termat spanjollë dhe portugez ''algoritmo'', dhe spanjisht ''guarismo'' dhe ''algarismo'' portugeze që do të thotë "shifër". ~~== Jeta dhe veprat ==~~ Al-Khuarizmi ishte një nga matematikanët më të mëdhenjë që kishte jetuar në ato kohëra. Ai ishte themeluesi i shumë degëve dhe koncepteve bazë të matematikës. Ai është një astronom dhe gjeograf i famshëm. Al-Khuarizmi ndikoi mendimin matematikan nëpërmjet shkrimeve të tija. Ai njihet si themeluesi i agjebres pasi ai jo vetem që nisi këtë subjekt në një formë sistematike por edhe e zhvilloi atë në atë masë sa i dha zgjidhje analitike ekuacioneve kuadrate dhe lineare. Emri algjebër rrjedh nga libri i tij i famshem " Al-Xhabr ua-al-Mukabilah". Ai zhvilloi në detaje tabelën e trigonometrisë e cila përmbante gjashtë funksione, të cilat me vonë u shëndrruan në funksione tangjente. Al-Khuarizmi gjithashu zhvilloi llogaritjen e dy gabimeve, te cilat e cuan atë në konceptin e diferencimit. Ai rregulloi përfaqësite gjeometrike të seksioneve konike. Në shekullin e 12-të, përkthimet latine të librit të tij shkollor mbi [[Aritmetika\|aritmetikën]] (''Algorithmo de Numero Indorum'') që kodifikuan numrat e ndryshëm indianë, prezantuan sistemin e numrave pozicional dhjetorë në botën perëndimore. ''Libri Përmbledhës mbi Llogaritjen me Përfundim dhe Balancim'', i përkthyer në latinisht nga [[Robert i Chester]] në vitin 1145, u përdor deri në shekullin e gjashtëmbëdhjetë si teksti kryesor matematikor i [[Lista e universiteteve mesjetare\|universiteteve evropiane]].<ref>{{Cite web\|url=http://www.sjsu.edu/people/patricia.backer/history/islam.htm\|title=Islam Spain and the history of technology\|website=www.sjsu.edu\|language=en\|access-date=2018-01-24}}</ref> ~~== Burimi i informatave ==~~ Përveç veprave të tij më të njohura, ai rishikoi ''[[Gjeografia (Ptolemeu)\|Gjeografinë]]'' e [[Ptolemeu]]t, duke renditur gjatësinë dhe gjerësinë gjeografike të qyteteve dhe vendodhjeve të ndryshme. orën diellore. Ai dha gjithashtu një kontribut të rëndësishëm në [[Trigonometria\|trigonometri]], duke prodhuar tabela të sakta [[Sinusi\|sinus]] dhe [[Funksionet trigonometrike#Kosinusi\|kosinus]], dhe tabelën e parë të [[Tangjenti\|tangjenteve]]. == Referimet == {{Reflist}} == Lidhje të jashtme == Line 12 ⟶ 16: * [https://web.archive.org/web/20100401085254/http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Al-Khwarizmi.html Biografia] [[Kategoria:Lindje - Vitet 780]] [[Kategoria:Vdekje 850]] [[Kategoria:Dijetarë myslimanë]] [[Kategoria:Astrologë të shekullit të 9-të]] [[Kategoria:Astronomë të shekullit të 9-të]] [[Kategoria:Gjeografë të shekullit të 9-të]] [[Kategoria:Matematikanë të shekullit të 9-të]] [[Kategoria:Astrologë persianë]] [[Kategoria:Astronomë persianë]] [[Kategoria:Gjeografë persianë]] [[Kategoria:Matematikanë persianë]]

Muhamed ibn Musa el-Kuarizmi: Dallime mes rishikimesh