Johan Volfgang Gëte: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
Rreshti 31:
'''Starssburg. Sesenheim. 1770-1771'''
:Gjatë festave të pashkëve në vitin [[1770]] Gëte për së dytin herë ndron vendbanimin e tij, për ti mbaruar studimet e tij në Strasburg. [[Strasbourg]]u për të ishte një fillim krejtsisht i ri. Jo vetëm që ai këtu i ndjeki studimet me seriozitet por jo vetëm ato të juridikut por kësaj rradhe edhe të mjeksisë dhe studimet shkencore, ai njohtoi dhe njerëz për të cilën qenë shumë të rëndësishëm për zhvillimin e tij të mëtutjeshëm. Po ashtu qyteti Starsburg i la mbresa për nga arkitekturën [[gotik]]e që kishte.
:Takimi i tij më i rëndësishme ishte ai me letrarin [[Jochan Gottfried Herder]]. Ai e njohtoi Gëten me mendimet filozofike antiracionale të filozofit [[Johann Georg Hamann]], ishte i fascinuar nga [[Shekspiri]] si dhe [[Ossian]]i dhe ia zgjoi kurreshtjen për estetikëm e poezisë popullore. Në [[Strasbourg|Strazburg]] u njoh edhe me mjekun[[mjek]]un dhe shkrimtarin[[shkrimtar]]in [[Johann Heinrich Jung-Stilling]] sosi dhe me dramaturgun [[Jakob Michael Reinhold Lenz]]. [[Figura:Friederike_Brion.jpg|thumb|left| E dashura e Gëtes, Frederike Brion nga Elsas]]
 
:Pos këmbimit intelektual për Gëten, gjatë kohës që kaloi në Strasburg, ishte edhe dashuria që kishte për [[Frederike Brion]], nga [[Sasenheim]]. Nga kjo kohë poezit më të njohura të tija janë '''Abschied''' (Lamturmirë), '''Mailied''' (Këng Maji) dhe '''Heidenroslein'''. Mirëpo idyla e këtij vendit pra Sasenheim nuk e bëri që dhe të lidhet për atë vend, atë e bëri që edhe më tej të vazhdonte të mblidhte njohuri të reja dhe të gjente një punë me përgjegjësi. Më 4 Gusht 1771 Gëte përfundoi studimet me një licenc për të drejtat si dhe pastaj u kthye në Frankfurt. Kontakti me Frederike Brion vazhdoi me letra.
 
'''Avokat. Frankfurt, Wetzler. 1771-1775'''
:Në vendlindjen e tij Gëte u bë [[avokat]] ku dhe punoi rreth katër vitesh. Mirëpo dheedhe tutje u angazhua intenzivisht rreth letërsisë, kështu që gjatë vitit [[1771]] shkruajti fjalimin programatike mbi ditën e Shekspirit. Në vitin [[1972]] Gëte shkoi si praktikant në [[Wetzler]] për t'i zgjeruarzgjëruar njohurit e tija lidhur me juridikun. Këtu u shoqërua me sekretarin diplomatik [[Johann Christian Kestner]] dhe bashkëshorten e tij [[Charlotte Buff]]. Simpatia e tij për Lotten dita ditës zgjoheshte dhe kaloi deri në pasion, kështu që sërish kah shtatori u kthye në Frankfurt, me qëllimin që situata e tyre të mos eskalonte më tej. Kjo përvojë e një dashurie e paqenë ishte dhe si substrakt për veprën e tij të dytë më të madhe të Gëtes, pra të romanit ''Vuajtjet e djaloshit Verter'', e që në shtyp doli në vitin [[1774]]. Me këtë roman dhe me dramën Gëtz''Goetz von Berlichten'', e cila, po në të njejtin vit doli në botim përmbledhja e dytë, dhe 24-vjeçarit Gëte i solli të korrte një suskses të madh. [[Figura:Charlotte_buff2.jpg|thumb|Charlote Buff, figura kryesore që i shërbente Gëtes në romanin Werter]]
:Pas një viti Gëte u fejua me [[Lili Schönemann]], vajzë gjashtëmbëdhtjet vjeçe e një tregtarit nga Frankfurti. Përkundër asaj që lidhja e tyre dukeshte të ishte e lumtur, Gëte kishte frikën të jetë ngushtë i lidhur me jetën qytetare 'pra në lumturi familjare'. Pas një udhëtimi me [[Grafen Stolber]]zvicër[[Zvicër]] u shkurorëzua nga bashkëshortja e tij, si pasojpasojë për tiut`iu përgjigjur ftesës së Hercogit Karl August von Sachsen Wiemer Eisenach. [[Figura:Johann_Gottfried_Herder.jpg|thumb| Mentori i Gëtes, nga Strasburgu]]
 
'''Weimar, faza e parë. 1775 – 1786'''
:Më 7 nëntor 1775 Gëte sërish u kthye në [[Weimer]], ku ai - me ndërprerje të gjatë, nga udhëtimi i tij italian - mbeti për tërë jetën e tij aty. Hercogu Karl August ishte tetëmbëdhjet vjeçar dhe sapo kishte marrë rezhimin përsipër; Rezidenca e tij Weimer ishte një strofull prej rreth 6.000 banorë. Hercogu i ri nuk ishte ndonjë [[monarkist]]; Ai kishte interesiminteresimin më shumë për ushtrin dhe për gjueti se sa për letërsinë. Por megjithatë [[Karl August]] dhe Gëte u bënë miq shumë të afërt.
:Në vitin 1776 për nder të Gëtes në Weimer erdhi dhe mentori i tij nga Strazburgu [[Johann Gottfried Herder]]. Në qërshor po të këtij viti Gëte hyri formalisht në këshillin legjionar në Weimer, në shtator 1778 u zgjodh këshilltar i qytetit (25 vite më vonë u zgjodh vërtet këshilltar, ekscellent dhe ministër). Ai që në fillim e pat mar me seriozitet qeverisjen, e që më së paku pritet nga një poet i ri.
:Takimi me [[Charlotte von Stein]] ishte një nga sprovat më të rëndësishme për zhvillimin e personalitetit të Gëtes. Të dhënat poetike janë në dramën ''Iphigenie auf Tauris'', shkruar në shkurt dhe mars të vitit 1779 - gjegjësisht ishte e vetmja vepër madhore e krijuar gjatë kohës fillestare në Weimer. Më pas, si ndër veprat e tjera me rradhë të rëndësishme me rradhë vijnë drama ''Die Geschwister'' si dhe ''Hymne Harzreise'' të shkruar në dimër. Po ashtu edhe vjershat si ''An den Mond'' dhe ''Wanderes Nachtlied'' gjithashtu i takojnë kësaj koheje. Njëherit edhe studimet shkencor natyrornatyrore të Gëtes morën një formë serioze, dhe në vitin 1784 zbuloi ashtin ndërmjetsor të filqisë së njeriut.
:Por shpesh e zeninzinin krizat shpirtëroeshpirtërore, ndoshta ngase Gëte e ndjende, se si forcat e tija po kalonin ndërmjet punës dhe jetës sipërfaqsoresipërfaqësore. Po ashtu edhe mos prezenca e kontaktinkontaktit me zonjën nga Stein e bënte që qëndrimi i tij të jet i padurueshëm në oborr. Kështu që e luti Hercogun tit`i jepte një pushim për një kohë të pacaktuar dhe shkoi, pa ia besuar Charlottes asnjë fjalë lidhur me planet e tija, më [[3 shtator]] [[1786]] tinëzisht nisi udhëtimin e tij të gjatë për në [[Itali]]. [[Figura:Charlotte_von_Stein.jpg|thumb|left|Charlotte von Stein]]
 
 
'''Itali. 1786 - 1788'''
:Në [[Itali]], ku dhe ai vet shprehet se - për herë të parë dhe vetëm një herë në gjithë jetën e tij është ndjendjer sikur të ishte në shtëpi, para se gjithash e fascinonte [[Antika]]; Kurse [[arti]] dhe [[arkitektura]] e renesancës[[renesancë]]s dhe e barokut[[baroku]]t nuk i bënte aq përshtypje. Si antike e ndjende edhe të dashurën romake të tij, e që më vonë e shkruan në elegjin ''Römischen Elegien'', ku e këndon si 'Faustina' - takimi me të e përshkruan si një barazim erotik në jetën e tij, asaj kohe ka qenë diku fund viteve të tridhjetat. Në 'Faustina' romake, Gëte gjeti për herë të parë në lidhjen e tij një harmoni shpirtërore dhe mendore. Një harmoni e cila më vonë ishte dhe si një rrugë për estetikat e reja të tija klasike.
:Gëte në Itali vizatonte shumë si dhe kujdeseshte intenzivisht për piktorët gjerman që jetonin atje, ndër tyre ishin [[Johann Heinrich Wilhelm Tischbein]] dhe me shumë të njohurën e asaj kohe [[Angelika Kauffmann]]. Por studimet shkencor natyrore si dhe letërsinë nuk i anashkaloi
: Në Palermo mendote të kishte zbuluar një bimë shumë të vjetër, dhe në ndërkohë shkruante një përmbledhje të re të Iphigenie in Jamben, përfundoi me Egmont dhe punonte në Tasso, ku dhe i shprehi në mënyrë artistike përjetimet e tija me Charloten von Stein.