Frang Bardhi: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Smallem (diskuto | kontribute) v Smallem: Përmirësime teknike dhe rregullime të gabimeve me referimet: (-(\{\{\s*cit[aeio][^\}]*)\|[^=]+=\s*([\|\}]) +\1\2) |
No edit summary |
||
Rreshti 15:
{{Leter Tabela Fund}}
'''Frang Bardhi '''ose '''Frangu i Bardhë<ref>{{Cite book|title=Nji studim analitik: gjuha e Frang Bardhit dhe Shqipja Moderne|last=Kruja|first=Mustafa|publisher=Çabej|year=2007|isbn=9789992733905|location=Tiranë|pages=15|authorlink=Mustafa Kruja|chapter=Ndajtëhŷme}}</ref>''' ([[Lat.|lat]]. ''Franciscus Blanchus'', [[Gjuha italiane|it]]. ''Francesco Bianchi''; [[Kallmeti i Madh|Kallmet]], [[1606]] - [[Roma|Romë]], [[1643]]) ka qenë prelat kishtar dhe shkrimtar shqiptar.<ref name=":Pipa">{{cite web|last=Pipa|first=Arshi|author-link=Arshi Pipa|year=1959|title=Communism and Albanian Writers|url=http://www.albanianhistory.net/texts20_3/AH1959.html|url-status=live|publisher=[[Robert Elsie]]|language=en|accessdate=2017-10-14|archiveurl=https://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.albanianhistory.net%2Ftexts20_3%2FAH1959.html&date=2012-01-10|archivedate=2012-02-10}}</ref><ref>{{cite book|last=Elsie|first=Robert
== Biografia ==
Frangu i biri i Markut, lindi më 1606 në Zadrimë,<ref name=":0">{{Cite journal|last=Dibra|first=Fatos|date=2016|title=Mbi burimin e fjalorit të Frang Bardhit: një qasje turkologjike|url=https://www.researchgate.net/publication/334899124_Mbi_burimin_e_fjalorit_te_Frang_Bardhit_nje_qasje_turkologjike_On_the_source_of_the_Frang_Bardhi's_Dictionary_A_Turkological_approach_in_Albanian|journal=[[Hylli i Dritës]]|language=sq|volume=2|pages=71-108}}</ref> në një familje të spikatur që i kishte dhënë klerikë e ipeshkvinj [[Kisha Katolike Romake|Kishës Katolike]] si dhe ushtarë për [[Republika e Venedikut|Republikën e Venedikut]].<ref name=":Bartl" /> Mësimet e para i mori nga të afërmit e vet dhe më vonë dërgohet të studjojë në Kolegjin e Loretos dhe në në Romë, në mënyrë që të kthehej e të bëhej ipeshkëv i Zadrimës, siç ishin aspiratat e familjes së vet. Gjatë shkollimit mori mësimet rreth shërbimeve kishtare si dhe në gjuhët e huaja, kohë kur do të ketë marrë njohuri në gjuhën sllave dhe turke. Fazën e dytë të studimeve e vijoi në Kolegjin Ilirik të Loretos më 1628, e më pas vazhdoi më 1633 - si i pari student shqiptar - në Kolegjin Urban të Propagandës Fide, ku kreu studimet e thelluara dhe do të ketë përsosur njohuritë e latinishtes e italishtes.<ref name=":0" /> Pasi u doktorua në teologji u emërua ipeshkëv i Sapës, pa qenë më parë famullitar<ref name=":Bartl" /> në kohën e papatit të [[Papa Urbani VIII|Urbanit VIII]].<ref name="HierarchiaIV-Sape" /><ref name="CathHierFranBian">{{cite web|last=Cheney|first=David M.|title=Bishop Francesco Bianchi
Më 1635 botoi në Romë fjalorin e parë të gjuhës shqipe, ''Dictionarum latino-epiroticum'' (Fjalor latinisht-epirotisht/shqip) me 5640 zëra. Në apendiksin e vet ka 113 proverba, shprehje dhe fjalë të urta, disa prej të cilave janë përkthyer prej gjuhëve të tjera në shqipe, por shumica e tyre janë vjelur nga folklori shqiptar.<ref name="Bihiku">{{cite book
Më 1636-37 vizitoi si misionar apostolik dioqezat shqiptaroveriore, ku në relacionet që i bënte Selisë Shenjte radhit të dhëna të shumta mbi historinë, gjeografinë dhe etnografinë e atyre viseve.<ref name=":Bartl" /> Relacionet me titullin ''Descrittione et informatione del stato del vescouato et chiese parochiali della Diocese Sappatense'' u përkthyen nga [[Injac Zamputti]] dhe u botuan më 1956 me titullin ''Relacioni i Frang Bardhi mbi Zadrimën, drejtue Kongregacionit të Propagandës në Romë në shek. XVII.''
== Vepra ==
Gjuhëtari [[Kolë Ashta]] thotë se ka 2544 fjalë si dhe numërorë, emra vendesh dhe një sasi fjalësh të urta e shprehjesh të mbledhura nga krahina të ndryshme të [[Shqipëria (kthjellim)|Shqipërisë]]. Kjo e
== Referimet ==
|