Lajos Thallóczy: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
Removed redirect to Ljudevit Taloci
Etiketa: Hoqi ridrejtimin
Rreshti 1:
{{Infobox person
#Ridrejto [[Ljudevit Taloci]]
| image= Thallóczy Lajos sírja.jpg
|Emri = Lajos
|Mbiemri = Thallóczy
| caption = Varri i Lajos Thallóczy në varrezat Kerepesi në Budapest
|Shqiptimi =
|Seksi = M
| birth_place = [[Košice]], [[Mbretëria e Hungarisë]],[[Perandoria Austriake]]
|DitaMuajiLindjes = 8 Dhjetor
|VitiLindjes = 1857
| death_place = [[Herceghalom]],[[Perandoria Austro-Hungareze|Austro-Hungari]]
|VitiVdekjes = 1 Dhjetor 1916 (58 vjeç)
|Aktiviteti = <!--(gjinija mashkullore/numri njëjës)-->
|Aktiviteti2 = <!--(gjinija mashkullore/numri njëjës)-->
|Aktiviteti3 = <!--(gjinija mashkullore/numri njëjës)-->
|AktivitetiTjetër = <!--(gjinija mashkullore/numri njëjës)-->
| citizenship = Austro-Hungarez
| website =
}}
'''Lajos Thallóczy''' (Ludwig von Thallóczy, Ljudevit Taloci, i lindur '''Ludwig Strommer''') (8 dhjetor 1857 - 1 dhjetor 1916) ishte një historian hungarez, arkivist dhe shërbëtor i lartë publik. Ai ishte një person misterioz i monarkisë austro-hungareze që luajti një rol shumë të rëndësishëm në Ballkan. Për shkak të mentorëve të tij Gyula Andrássy dhe sidomos Béni Kállay ai u bë këshilltar i pashmangshëm në të gjitha çështjet e Ballkanit, madje edhe tek perandori [[Franc Jozef I|Franz Jozef]], ministra dhe qeveria e perandorisë<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFTibor2009|Tibor 2009]], p. 217
 
......u mnogočemu zagonetna ličnost monarhije ... igra isto tako zna čajnu ulogu kao i u naučnom životu. Pomoću svojih 'mentora' grofa Đule Andrašija starijeg, a posebno Benjamina Kalaja, postao je nezaobilazni savetnik u balkanskim odnosima i samom vladaru Franji Josifu, zajedničkim ministrima i Vladi Mađarske.</ref>. Ai ishte gjithashtu anëtar i [[Akademia e Shkencave e Hungarisë|Akademisë Hungareze të Shkencave]].
 
== Biografia ==
 
=== Shqipëria ===
Para [[Lufta e Parë Botërore|Luftës së Parë Botërore]] [[Perandoria Austro-Hungareze|Austria-Hungaria]] ishte shumë e interesuar në [[Shqipëria|Shqipëri]] për shkak të planeve politike dhe ushtarake që kishte në [[Gadishulli Ballkanik|Ballkan]] dhe i dërgoi studiuesit e saj për ta hetuar atë.<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFElsie2012|Elsie 2012]], p. 437</ref> Pjesërisht për shkak të këtij interesi ''Thallóczy'' ishte i punësuar në administratën austro-hungareze me titullin e këshilltarit të gjykatës për të krijuar një punë në historinë popullore të shqiptarëve dhe një libër mësimor.<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFElsie2012|Elsie 2012]], p. 437</ref><ref>[[Milorad Ekmečić|Ekmečić, Milorad]] (1989). ''Stvaranje Jugoslavije 1790-1918''. '''2'''. Prosveta. p. 453. <q>Историчар Талоци, ангажован у управи са титулом дворског саветника, преузео је на себе да изради једну попу- ларну историју Албанаца и једну читанку.</q></ref> Së bashku me [[Milan Šufflay]] dhe [[Konstantin Jireçek|Konstantin Jireček]] ai shkroi dy vëllime të veprës së tij monumentale ''Acta et diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia'' (botuar në 1913 dhe 1918) Historiani serb Milorad Ekmeçiç e vlerëson atë duke projektuar [[Flamuri i Shqipërisë|flamurin]] dhe [[Stema e Shqipërisë|stemën e Shqipërisë]] në shekullin e 14-të (shqiponja e zezë me dy koka në një flamur të kuq)<ref>[[Milorad Ekmečić|Ekmečić, Milorad]] (2000), [http://www.rastko.rs/kosovo/istorija/malkolm/mekmecic-garb.html "Historiografi vetëm nga Garb"](në anglisht),  [http://www.worldcat.org/title/response-to-noel-malcoms-book-kosovo-a-short-history-scientific-discussion-on-noel-malcolms-book-kosovo-a-short-history-macmillan-london-1998-492-8th-october-1999/oclc/48938551&referer=brief_results ''Përgjigje ndaj librit të Noel Malcom Kosova, një histori e shkurtër: diskutimi shkencor mbi librin e Noel Malcolm "Kosova, një histori e shkurtër" (Macmillan, Londër 1998, 492), 8 tetor 1999''] (në anglisht), '''18''', Beograd: Instituti i Historisë i Akademisë së Shkencave të Serbisë,[[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale%3ABookSources/9788677430207|9788677430207]], [[OCLC]] [https://www.worldcat.org/oclc/48938551 48938551],Ai organizoi dizajnin e shenjave kombëtare, të tilla si stema dhe flamuri. U zgjodh një flamur i kuq me shqiponjën e zezë të dyfishtë. Në "Arkivin Shtetëror" të Sarajevës ruhet edhe projektligji me të cilin një piktor në Vjenë në 1897 u pagua 15 florina për "Ausführung des Wappens sammst Fahne". Historianët bashkëkohorë shqiptarë ''(Luan Maltezi) janë të gabuar në besimin se flamuri dhe stema e armëve rrjedhin nga kohët mesjetare.''</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=OSMXAQAAMAAJ&q=%22Albanian+colonies+in+Europe+and+Near+Eest,+national+coats-of-+-arms+were+designed+and+special+grammars+written+by+Albanian+and+Austrian+experts+published+merging+the+different+dialects+into+one+literary+language+and+a+single+alphabet%22&dq=%22Albanian+colonies+in+Europe+and+Near+Eest,+national+coats-of-+-arms+were+designed+and+special+grammars+written+by+Albanian+and+Austrian+experts+published+merging+the+different+dialects+into+one+literary+language+and+a+single+alphabet%22&hl=en&sa=X&ei=RmrWUKn6Nof6sgaj-YCABQ&redir_esc=y "Balcanica"]. '''22'''. Srpska Akademija Nauka i Umetnosti, Balkanolos̆ki Institut. 1991: 115. <q>... unsigned, written by Thalloczy,.... national coats-of- -arms were designed ....</q></ref>
 
Ndërsa disa qarqe në [[Italia|Itali]] kishin plane për të krijuar lidhje më të ngushta të [[Mali i Zi|malazezëve]] dhe katolikëve shqiptarë të veriut nën udhëheqjen e tyre, Thallóczy ishte një nga nxitësit e planeve të Austro-Hungarisë për forcimin e ngjashmërisë ndërmjet tyre dhe përballjen me shqiptarët dhe [[sllavët]]. Qëllimi ishte për të kundërshtuar përparimet e Serbisë dhe Malit të Zi në [[Deti Adriatik|bregdetin e Adriatikut]]. Në dhjetor 1897 Thallóczy deklaroi se është e nevojshme të ndërmerren veprime për të parandaluar tërheqjen e popullsisë së Shqipërisë në Malin e Zi.<ref>Clayer, Nathalie (2007), [https://books.google.com/books?id=umotBF3KFWgC&pg=PA528&dq=thalloczy+skanderbeg&hl=en&sa=X&ei=3J7TUOW5GcmGswak4oGgBw&redir_esc=y#v=onepage&q=thalloczy%20skanderbeg&f=false ''Aux origines du nationalisme albanais: la naissance d'une nation''], Karthala, p. 528, [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/978-2-84586-816-8|978-2-84586-816-8]], <q>Certains milieux italiens continuaient à envisager un rapprochement entre le Monténégro orthodoxe et le Nord albanais catholique, sous leur propre houlette. En revanche, l' Autriche-Hongrie, qui cherchait à contrer l'avancée serbe et monténégrine en direction de l'Adriatique, avait tout intérêt à renforcer les altérités « albanais >> versus « slave >> et « catholique >> versus « orthodoxe >>. En décembre 1897, l'un des promoteurs du nouveau plan d'action austro-hongrois en Albanie, Ludwig von Thalloczy, affirmait qu'il fallait agir contre l'attraction du Monténégro. Il donnait l'exemple de la littérature populaire serbe qui "avançait" dans les montagnes du Nord, dans les régions de Spuz et de Podgorica, et diffusait une sorte de croyance albano-slave à travers la figure de Skanderbeg présenté en guerrier slave.</q></ref> Sipas [[Fan Noli|Fan Nolit]] Thallóczy shprehet se mendimet rreth prejardhjes serbe të Skënderbeut janë legjenda.<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFNoli1947|Noli 1947]], p. 20</ref>
 
=== Bosnja ===
[[Skeda:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina (1889–1918).svg|parapamje|majtas|Stema e Bosnjes dhe Hercegovinës urdhërar në 1889 bazuar në propozimin e Thallóczy|194x194px]]
Thallóczy u interesua për [[Heraldika|heraldikë]] në një periudhë kur qarqet shkencore u interesuan për të zgjedhur stemën "e drejtë" për Bosnje dhe Herzegovinën.<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFFilipović2010|Filipović 2010]], p. 174</ref> Interesat e tij kryesore ishin [[Historia e Bosnjës|historia boshnjake]], veçanërisht gjenealogjia, heraldika dhe biografitë e individëve të shquar nga periudha e tij mesjetare. Përkrahur nga përdorimi selektiv i Thallóczy nga burimet tendencioze të interpretuara për të përmbushur aspiratat politike të perandorisë duke përfaqësuar një fatin historik të Bosnjës dhe Hercegovinës në Austro-Hungari, qeveria vendosi propozimin e tij për [[Stema e Bosnjës dhe Hercegovinës|stemën zyrtare të Bosnjes dhe Hercegovinës]] në 1889.<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFFilipović2010|Filipović 2010]], p. 175
 
Svojim selektivnim pristupom raspoloživim izvorima kao i njihovom tendencioznom interpretacijom Thalloczy je ponudio ideju blisku ugarskoj državnoj tradiciji i političkim aspiracijama.... Upravo je ovo Thalloczyjevo rješenje...poslužilo vlastima da postupe po njegovom prijedlogu</ref> Ai paraqiti kombinimin etnik të ngjyrave të verdhë dhe të kuqe neutrale për t'u përballur me "keqpërdorimin e ngjyrave serbe dhe kroate".<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFFilipović2010|Filipović 2010]], p. 177</ref> Ai u quajt 'krijuesi i Bosnjës'.<ref>Bánffy, Miklós; Thursfield, Patrick (2003). [https://books.google.com/books?id=P8RiAAAAMAAJ&q=thalloczy+commission&dq=thalloczy+commission&hl=en&sa=X&ei=wQvWUJnRMobKsgaqw4DIAw&redir_esc=y ''The phoenix land: the memoirs of Count Miklós Bánffy'']. Arcadia. p. 5. <q>must be counted Lajos Thalloczy, the eminent historian, creator of Bosnia and a trusted confidant of the dead emperor.</q></ref>
 
Thallóczy u transferua në [[Vjena|Vienë]] me kërkesë të [[Béni Kállay]]. Ai ishte përgjegjës për çështjet kulturore dhe arsimore në Bosnje dhe Herzegovinë. Botoi shumë letra cirilike dhe latine, dhe gjithashtu punon për Hrushën Vukçiq, historinë e Jajces dhe shumë tema të tjera të lidhura me Bosnjen, me gjetjet kryesore të botuara në librin Studien zur Geschichte Bosnien und Serbiens im Mittelalter, botuar në Mynih dhe Leipzig në vitin 1914.
 
=== Sërbia ===
Gjatë Luftës së Parë Botërore ai ishte këshilltar civil i administratës ushtarake në Mbretërinë e pushtuar të Serbisë.<ref>[[Lajos Thallóczy#CITEREFFilipović2010|Filipović 2010]], p. 175</ref> Thallóczy vdiq në një aksident treni duke u kthyer nga funerali i perandorit Franz Jozef I.
 
== Referimet ==
 
{{DEFAULTSORT:Thallóczy Lajos}}
[[Kategoria:Lindje 1857]]
[[Kategoria:Vdekje 1916]]
[[Kategoria:Historianë hungarezë]]
[[Kategoria:Albanologë]]