Ismail Kadare: Dallime mes rishikimesh

'''Ismail Kadare''' ({{lang-fr|Ismaïl Kadaré}}; [[Gjirokastra|Gjirokastër]], 28 janar 1936) është një ndër shkrimtarët më të mëdhenj bashkëkohorë,<ref name=":1" /><ref name=":8">{{cito uebin|author1=김광일기자|title=세계의 작가들 연쇄인터뷰… ‘문학의 긴급의제’점검<3> 이스마일 카다레 “저항의 열정이 내 작품 이끌어|url=http://nk.chosun.com/news/articleView.html?idxno=2124|website=NK Chosun|accessdate=3 janar 2021|language=ko|date=18 shtator 2000|quote=유럽 비평가들은 그를 “우리시대 최고의 작가 중 한 사람” 혹은 “20세기의 고전으로 남을 작가”라고 극찬을 아끼지 않는다.}}</ref><ref name=":Brit">{{Cite web|title=Ismail Kadare|url=https://www.britannica.com/biography/Ismail-Kadare|url-status=live|website=britannica.com|language=en}}</ref><ref name=":16">{{Cite web|url=https://www.theparisreview.org/interviews/1105/ismail-kadare-the-art-of-fiction-no-153-ismail-kadare|title=Ismail Kadare, The Art of Fiction No. 153|date=1998|website=theparisreview.org|publisher=The Paris Review nr. 147, verë 1998|interviewer=Shusha Guppy|language=en}}</ref> akademik, ish-deputet i [[Kuvendi i Shqipërisë#Periudha e diktaturës komuniste (1944 - 1991)|Kuvendit Popullor]] (1970-'82) dhe zv/kryetar i [[Fronti Demokratik i Shqipërisë|Frontit Demokratik]].<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=289}}.</ref> Si shkrimtar shquhet kryesisht për prozë, por ka botuar edhe vëllime me poezi dhe ese. Nisi të shkruajë kur ishte ende i ri, fillimisht poezi, me të cilat u bë i famshëmnjohur, e më pas edhe prozë, duke u bërë prozatori kryesor shqiptar.<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=66}}.</ref><ref>{{harvnb|Apolloni|2012|p=25}}.</ref> Deri më sot veprat e tij janë përkthyer në rreth 45 gjuhë të ndryshme, duke qenë kështu përfaqësues kryesor i letërsisë shqipe nëpër botë.<ref name=":1">{{cite web|author=Amouroux|first=Henri|date=28 tetor 1996|title=Installation de M.Ismaïl Kadaré - Associé étranger|url=https://www.asmp.fr/fiches_academiciens/textacad/kadare/installation.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120417124922/http://www.asmp.fr/fiches_academiciens/textacad/kadare/installation.pdf|archive-date=17 prill 2012|access-date=18 shkurt 2018|publisher=Académie des Sciences morales et politiques|page=7|language=fr}}</ref><ref name=":8" /><ref name=":Brit" /><ref name=":16" /><ref name="Breto2">{{cite book|author1=Rodrigo Breto|first=Jose Carlos|title=Ismail Kadare: La grand estratagema|date=2018|publisher=Ediciones del Subsuelo|isbn=978-84-947802-0-2|location=Barcelona|pages=317-318|language=es|quote=Y que este libro sea el principio de toda una serie de ensayos que pueda cosntruir para abundar y ahondar en la obra del escritor que considero como más importante del Siglo XXI, y uno de los más importantes de la segunda mitad del Siglo XX.}}</ref>

Në vitin 1996, Kadare u bë anëtar i përhershëm i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike në Francë. Është nderuar me shumë çmime ndërkombëtare, mes të cilëve [[Çmimi Man Booker International|Çmimin «Man Booker International»]] nëmë 2005-ën,<ref>{{Cite web|last=Bajo|first=Ilirjana|date=23 qershor 2005|title=Albania: Ismail Kadare, Novelist From The 'Balkan Fringe,' Receives Top Literary Award|url=https://www.rferl.org/a/1059453.html|url-status=live|website=rferl.org|language=en}}</ref> çmimin «Princesa de Asturias» për Artet nëmë 2009-ën dhe [[Çmimi Jeruzalem|Çmimin «Jeruzalem»]] nëmë 2015-ën. VitetViteve të fundit, ai e ndan kohën e tij mes [[Franca|Francës]] dhe [[Shqipëria|Shqipërisë]].

Qëndrimet kritike janë të ndara, nëse Kadareja duhet parë si disident apo si konformist gjatë regjimit komunist.<ref name="kirjasto">{{cite web|last=Liukkonen|first=Petri|title=Ismail Kadare|url=http://www.kirjasto.sci.fi/kadare.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150113052232/http://www.kirjasto.sci.fi/kadare.htm|archive-date=13 janar 2015|access-date=18 mars 2021|website=Books and Writers|publisher=Kuusankoski Public Library|location=Finland|language=en}}</ref> Ai qe ndër zërat e pakët kritikë, por mendohet se kjo qe e mundur në sajë të mbrojtjes nga vetë diktatori [[Enver Hoxha]]. Është parë njëherësh si ndër shkrimtarët më të mëdhenj bashkëkohor, por edhe si nacionalist mendjengushtë.<ref name=":18">{{Cite web|last=Kacza|first=Thomas|title=Ismail Kadare – verehrt und umstritten|url=https://www.schweiz-albanien.ch/wp-content/uploads/2016/02/Kacza_Kadare_Broschuere.pdf|url-status=live|access-date=18 mars 2021|website=schweiz-albanien.ch|language=de}}</ref>

Disa akademikë janë përsiatur rreth përshkrimit që shkrimtari i ka bërë [[Shqipëria nën Perandorinë Osmane|Shqipërisë nën Perandorinë Osmane]] si të ndikuar nga prodhimi artistik Orientalist i kohës së regjimit,<ref name="Pula">{{cite journal|author=Pula|first=Besnik|date=2006|title=Review of Arratisje nga lindja: orientalizmi shqiptar nga Naimi te Kadare [Escaping from the East: Albanian orientalism from Naim Frasheri to Kadare], by Enis Sulstarova|url=http://ajp.globic.us/2006/06/albanian_journal_of_politics_v_2.html|journal=Albanian Journal of Politics|language=en|volume=2|issue=1|page=77}}</ref> e përkufizojnë si eurocentrist, esencialist, [[Fondamentalizmi|fundamentalist]] dhe anti-modernist,<ref>{{cite journal|author=Brisku|first=Adrian|date=December 2006|title=Occidentalizing the Past and Orientalizing the Present: Ismail Kadare's and President Moisiu's "European" Albanian Identity|url=https://www.academia.edu/8219119|journal=Albanian Journal of Politics|language=en|volume=2|issue=2}}</ref> duke u bërë shkak i rritjes së [[Islamofobia|islamofobisë]] dhe racizmit.<ref name="Pula" /> Në Shqipëri shihet si përfaqësuesi i mitologjisë anti-[[Myslimanët|myslimane]].<ref>{{Cite journal|last=Hatibi|first=Ervin|author-link=Ervin Hatibi|date=2007|title=Die Sonne, die im Westen aufgeht: Islam und Muslime in der Perzeption der albanischen Eliten (Bericht)|url=https://www.owep.de/artikel/620-sonne-im-westen-aufgeht|journal=Ost-West Europäische Perspektiven|language=de|issue=4|translator=Egin Ceka}}</ref>

U lind më 28 janar 1936 në lagjen ''Palorto'' të [[Gjirokastra|Gjirokastrës]],<ref name=":0">{{Cite web|url=https://alb-spirit.com/2018/10/15/foto-v-malo-gjirokastra-ne-syrin-e-kadarese-3/|title=Gjirokastra në syrin e Kadaresë|date=15 tetor 2018|accessdate=3 janar 2021|website=alb-spirit.com|last=Malo|first=Foto|language=sq}}</ref> në një familje [[Bektashi|bektashie]] qytetare,<ref name=":18" /><ref name=":KFrasheri" /> i biri i Halit Kadaresë dhe Hatixhes nga [[Dobatët]],<ref>{{Cito web|url=http://www.gazetadita.al/portreti-i-nenes-qe-kur-erdhi-nuse-ne-deren-e-kadareve/|title=Portreti i nënës, që kur erdhi nuse në derën e Kadareve|date=7 prill 2015|website=gazetadita.al|publisher=Dita|last=Kadare|first=Ismail|language=sq|accessdate=22 nëntor 2020}}</ref> dhe me paraardhësin nga e ëma [[Hoxhë]] Dobin duke qenë përfaqësues i rrymës letrare të [[Bejtexhinjtë|bejtexhinjve]].<ref>{{cite web|author=Shehu|first=Novruz|date=11 August 2006|title=Gjenealogji krijuese hoxhë Dobi, stërgjyshi poet i Kadaresë: duke gërmuar në rrënjët e shpirtit letrar të shkrimtarit të njohur|url=http://www.bksh.al/adlib/scripts/wwwopac.exe?DATABASE=catalo&OPAC_URL=/adlib/beginner/index_al.html&LANGUAGE=1&%250=200202051&LIMIT=0|url-status=live|accessdate=29 October 2019|publisher=Shqip|page=42|language=sq}}</ref> Emrin ia dhanë në kujtim e nderim të gjyshit;<ref name=":0" /> çifti do të kishte edhe dy fëmijë të tjerë, Shahinin dhe Kadrien.<ref>{{Cite book|title=Një Kadare onkolog: [vëllai i vogël i Ismail Kadaresë]|last=Kadare|first=Shahin|publisher=Shekulli. - Nr. 27103|date=29 gusht 2009|language=sq|pages=18-19}}</ref> Gjyshi i tij nga e ëma kishte një bibliotekë dyert e së cilës qenë të hapura për të rinjtërioshin.<ref name=":18" />

Kur u vendos [[Republika Popullore e Shqipërisë|regjimi komunist në Shqipëri]], ai ishte vetëm 8 vjeç. Shkollën fillore dhe të mesme e mbaroi në Gjirokastër.<ref>{{cite book|last=Kadare|first=Ismail|title=Vepra|publisher=Onufri|date=2009|page=210|chapter=Pesha e Kryqit|isbn=978-99943-42-99-0|volume=20|language=sq}}</ref> Në moshën 12- vjeçare arrestohet nga regjimi i sapovendosur komunist nën akuzën “falsifikues monedhash”, meqë gjatë lojës me shokun e tij kishin krijuar me plumb të shkrirë monedha 5-lekëshe dhe ia kishin treguar gjithkujt me hare. Policia i arrestoi gjatë orës së mësimit në shkollë, dy ditë përpara ditës së votimeve dhe Ismaili bëri dy ditë burg derisa ndërhyri avokati i Kadarenjve dhe e liruan për shkak të moshës së mitur.<ref>{{cite web|title=Biografia, Kadare u arrestua në moshën 12-vjeç për falsifikim monedhash|url=http://www.panorama.com.al/biografia-kadare-u-arrestua-ne-moshen-12-vjec-per-falsifikim-monedhash/|publisher=Gazeta Panorama|accessdate=30 shtator 2017|date=13 tetor 2013|language=sq}}</ref><ref>{{cite book|last1=Kulla|first1=Ndriçim|title=[[Ylli i Shkrimtarit (Ndriçim Kulla)|Ylli i Shkrimtarit]]|date=2013|publisher=Plejad|place=Tiranë|isbn=978-9928-4170-3-9|language=sq}}</ref>

Kur ishte 13 vjeç zbuloi Makbethin, një ndër veprat e [[Uiliam Shekspir]]it, dhe kështu i lindi dashuria për letërsinë. Në këtë moshë shkroi tregimet e para të cilat i botoi te revista "Pionieri" në Tiranë.<ref name="Jorina">{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/bibliografia-e-vepres-se-kadarese/|title=Bibliografi e veprës së Kadaresë|date=3 shkurt 2015|publisher=Gazeta Panorama|last=Kryeziu-Shkreta|first=Jorina|language=sq}}</ref> Në moshën 17- vjeçare shkroi dy poezi për [[Stalini|Stalinin]], gjë që sipas Malcolm-it, ndihmoi në botimin e librit të tij të parë në moshën 18- vjeçare,<ref name=":Malcolm">{{Cite web|url=http://www.nybooks.com/articles/1998/01/15/in-the-palace-of-nightmares-an-exchange/|title=‘In the Palace of Nightmares’: An Exchange|date=15 janar 1998|website=nybooks.com|last=Malcolm|first=Noel|language=en}}</ref> një përmbledhje poetike e quajtur ''Frymëzime djaloshare''.

Studimet universitare i kreu në [[Tirana|Tiranë]], ku jetonte te shtëpia e tezeve dhe pasi e ftoi, për gati dy vjet (1957-58), jetoi me [[Nasho Jorgaqi|Nasho Jorgaqin]].<ref name=":17">{{Cite web|last=Jorgaqi|first=Nasho|date=26 dhjetor 2014|title=Zylyftar Ramizi deklaroi se Ismail Kadare ka qenë agjenti "Gjenerali"|url=https://www.cna.al/2014/12/26/nasho-jorgaqi-zylyftar-ramizi-deklaroi-se-ismail-kadare-ka-qene-agjenti-gjenerali/|url-status=live|access-date=17 mars 2021|website=cna.al|language=sq}}</ref> Më 1958 mbaroi degën e Gjuhës e të Letërsisë në [[Universiteti i Tiranës|Universitetin e Tiranës]] dhe u diplomua për mësuesiMësuesi. Shkroi romanin e tij të parë ''Mjegullat e Tiranës'', të cilin e përfundoi në prag të vijimit të studimeve.<ref name=":2">{{Cite journal|last=Kadare|first=Ismail|date=30 maj 2014|title=E dashura e fakultetit si ma shpërfytyroi kolegu im në roman: ["Mjegullat e Tiranës", Ismail Kadare]|url=https://shqiptarja.com/lajm/kadare-e-dashura-e-fakultetit-si-br-ma-shperfytyroi-kolegu-ne-roman|journal=[[Shqiptarja.com]]|volume=125|pages=16-17|interviewer=Viola Isufaj|language=sq}}</ref> Në vitet 1958-1960 studioi në [[Moska|Moskë]], në Institutin e Letërsisë Botërore "Maksim Gorki", gjatë periudhës së zbutjes hrushoviane. Atje pati mundësi të lexonte letërsi bashkëkohore perëndimore, e cila kishte filluar të përkthehej në rusisht.<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=49}}</ref> Në institutin Gorki, vendos të hedhë poshtë kanonet e realizmit socialist dhe të shkruajë të kundërtën e asaj që dogma komuniste e quante letërsi "të mirë".<ref name="FayéFayard">{{cite book|last=Fayé|first=Éric|editor-last=Kadaré|editor-first=Ismail|title=Oeuvres completes|publisher=Editions Fayard|date=1993|pages=10-20|language=fr|volume=1}}</ref> U detyrua t'i braktisë studimet për shkak të [[Prishja sovjetiko-shqiptare|prishjes së marrëdhënieve mes]] Shqipërisë dhe [[Bashkimi Sovjetik|Bashkimit Sovjetik]]. U kthye në atdhe ku nisi punën si gazetar dhe i mëshoi karrierës letrare.<ref name=":Brit" />

Përgjatë viteve '50 dhe në fillimet e viteve '60 u njoh për poezi,<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=66}}</ref> kurse duke filluar nga vitet '60 edhe për prozë.<ref>{{Harvnb|Apolloni|2012|pages=22.}}</ref> Në atë periudhë pjesa më e madhe e shkrimtarëve i përkisnin brezit të dalë nga [[Lufta e Dytë Botërore|lufta]]. Konflikti mes tyre dhe brezit të ri, Kadare, [[Dritëro Agolli|Agolli]] dhe [[Fatos Arapi|Arapi]] kulminoi në një mbledhje të shkrimtarëve të të dy brezave në vitin 1961, ku ishte i pranishëm dhe vetë Enveri. Kadare që i përkiste brezit të ri mbrojti letërsinë e re dhe çuditërisht Hoxha këtu mori anën e të rinjve. Kjo manovër e Hoxhës ishte edhe goditje ndaj brezit të vjetër ish-partizan,<ref name="Bardhyli" /> dhe brezin e ri e shndërroi në nomenklaturën e re kulturore.<ref>{{Cite journal|last=Morgan|first=Peter|date=2010|title=Ismail Kadare: Writing under Dictatorship|url=https://openjournals.library.sydney.edu.au/index.php/ART/article/view/5718|journal=Arts: The Journal of the Sydney University Arts Association|language=en|volume=32|pages=76}}</ref>

Në fillim të vitit 1970, shtëpia botuese franceze [[Albin Michel]] botoi në frëngjisht romanin [[Gjenerali i ushtrisë së vdekur|''Gjenerali i ushtrisë së vdekur'']].<ref name=":3" /><ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=142}}</ref> Ai pati jehonë të jashtëzakonshme në [[Franca|Francë]] dhe brenda tri vjetësh u përkthye në gati 20 gjuhë.<ref name=":3" /> Më tej iu rikthye prapë temave historike.<ref>{{harvnb|Apolloni|2012|p=22}}</ref> Shkroi e botoi romanet ''[[Kështjella (Ismail Kadare)|Kështjella]]'' (1970) dhe [[Kronikë në gur|''Kronikë në gur'']] (1971), të cilat u botuan në Francë njëra pas tjetrës.<ref name="Elshani">{{cito uebin|last1=Elshani|first1=Sadik|title=Jehona e veprës së Ismail Kadaresë|url=http://www.botasot.info/opinione/509436/jehona-e-vepres-se-ismail-kadarese/|website=[[Bota Sot]]|accessdate=23 janar 2018|date=31 janar 2016|language=sq|quote=Edhe per romanin "Keshtjella", Kadare gjithashtu e merr subjektin nga historia e popullit shqiptar, qendresen dhe lufterat e popullit shqiptar nen udheheqjen e heroit tone kombetar, Gjergj Kastriot Skenderbeut. [...]Romani "Keshtjella" eshte botuar ne Paris me 1972, me titull: "Daullet e shiut".[...] "Kronike ne gur" eshte botuar ne Paris me 1973.}}</ref> Gjatë këtyre viteve drejtonte po ashtu revistën e vetme në gjuhë të huaj të Lidhjes së Shkrimtarëve, ''Les lettres albanaises.''<ref>{{Cite web|last=Tartari|first=Eriona|title=Traduire sous le totalitarisme|url=http://www.histrad.info/langues/34-albanais/177-traduire-sous-le-totalitarisme|url-status=live|website=histrad.info|language=fr}}</ref>

Pas suksesit në Francë, e caktuan deputet,<ref name="Parlamenti">{{Cite web|url=https://www.parlament.al/Files/Informacione/libri%20per%20ligjvenesit%20shqiptare%201912-2017.pdf|title=Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005|date=2005|website=parlament.al|last=Istrefi|first=Diana|publication-place=Tiranë|pages=15-16|language=sq}}</ref> dhe pas dy vitesh u anëtarësua në [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partinë e Punës të Shqipërisë]].<ref name="FayéFayard"/><ref name=":11">« [http://www.universalis.fr/encyclopedie/ismail-kadare/1-un-ecrivain-national-sur-la-sellette/ Ismaïl Kadaré: un écrivain national sur la sellette] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180924033433/https://www.universalis.fr/encyclopedie/ismail-kadare/1-un-ecrivain-national-sur-la-sellette/ |date=24 shtator 2018 }} » nga Jean-Paul Champseix në sitin [[:fr:Encyclopædia_Universalis|Encyclopædia Universalis]], marrë më 20 shkurt 2018.</ref><ref name=":12">{{harvnb|Morgan|2011|p=107}}</ref>

Fillimin e tetorit të 1975 çoi për botim poemën [[Në mesditë Byroja Politike u mblodh|''Pashallarët e kuq'']], botimi i saj u pezullua me t'u lexuar boceti nga redaktori.<ref>{{Cite web|last=Haliti|first=Faslli|date=24 tetor 2014|title=Ismail Kadare është gjeni. Nuk njoh asnjë gjeni servil|url=http://www.respublica.al/content/intervista-poeti-faslli-haliti-ismail-kadare-%C3%ABsht%C3%AB-gjeni-nuk-njoh-asnj%C3%AB-gjeni-servil|url-status=live|access-date=9 mars 2021|website=respublica.al|language=sq|interviewer=Leonard Veizi}}</ref> Pas një autokritike,<ref>{{harvnb|Sinani|2011|p=285}}</ref> Kadare u ndëshkua me vërejtje të rëndë në kartën e regjistrimit dhe paralajmërim për përjashtim nga Partia".<ref>{{harvnb|Sinani|2011|p=243}}</ref> Iu ndalua botimi,<ref name="FayéFayard" /> dhe me propozim e bërë vetë gjatë autokritikës<ref name=":Malcolm" /> shkoi së bashku me [[Luan Qafëzezi|Luan Qafëzezin]] me "leje krijuese" fillimisht në [[Fieri|Fier]],<ref>{{Cite web|last=Gjini|first=Kozma|date=5 qershor 2018|title=Një burrë nga Myzeqeja|url=https://telegraf.al/aktualitet/nje-burre-nga-myzeqeja/|url-status=live|access-date=9 mars 2021|website=telegraf.al|language=sq}}</ref> e më pas në Seman dhe në kooperativën "Agimi" të Libofshës,<ref>{{Cite web|last=Kulla|first=Pëllumb|author-link=Pëllumb Kulla|date=2008|title=Sulmet ndaj Kadaresë|url=https://alb-club.alb-net.narkive.com/Pml3tSAv/albclub-sulmet-ndaj-kadarese|url-status=live|access-date=9 mars 2021|website=alb-club.alb|language=sq}}</ref> ku duhej të hiqte dorë nga shkrimi dhe të mësonte të "kontribonte në mënyrë produktive në të mirën e kombit".<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=66}}.</ref>

I ndaluar për të shkruar romane,<ref name="FayéFayard" /> nëmë 1978- nkurkur u prishën marrëdhëniet me Kinën botoi përmbledhjen e parë me novela "''[[Muzgu i perëndive të stepës|uzgu i perëndive të stepës]]''", "''[[Ura me tri harqe|ra me tri harqe]]''", "''[[Kamarja e turpit|amarja e turpit]]''" dhe "''[[Komisioni i festës|omisioni i festës]]''" në një vëllim të përbashkët.

Në vjeshtën e 1980- svizitoivizitoi Kosovën me rastin e botimit të parë të kompletit të veprave të tij në [[Prishtinë]]. U prit institucionalisht, pati takime të shumta me lexues dhe intelektualë shqiptarë të Kosovës dhe u njoh me preokupimet e shqiptarëve.<ref name="Kraja">{{cite web|last1=Kraja|first1=Mehmet|title=Si e ndihmoi Kadareja Kosovën në rrugë letrare dhe politike|url=http://www.panorama.com.al/si-e-ndihmoi-kadareja-kosoven-ne-rruge-letrare-dhe-politike/|publisher=Panorama|date=2016|accessdate=27 August 2020|language=sq}}</ref> MNMë vitin 1980 botoi në një përmbledhje të përbashkët romanet ''[[Prilli i thyer]]'', ''[[Kush e solli Doruntinën]]'' së bashku me dy kapitujt e parë të romanit ''[[Pallati i ëndrrave]]'' në trajtë [[novela|novelash]].<ref name="PallatiiËndrrave">{{cite book|last=Kuçuku|first=Bashkim|title=Pallati i ëndrrave|url=https://archive.org/details/pallatiiendrrave0000kada|publisher=Onufri|date=1999|pages=[https://archive.org/details/pallatiiendrrave0000kada/page/199 199]–200|chapter=Kryevepra e fshehur: odise kadareane|isbn=99927-30-31-5|language=sq}}</ref> Vepra bënte fjalë për një shtet totalitar, që në shikim të parë dukej si [[Perandoria Osmane]], por shpejt e vunë re atmosfera e frikës, arrestimeve dhe burgosjeve ishte e ngjashme me Shqipërinë komuniste.<ref name="Joachim Röhm">{{cite web|author=Röhm|first=Joachim|title=Nachwort zum Palast der Träume|url=http://www.joachim-roehm.info/palast_nachwort.pdf|url-status=live|accessdate=13 shtator 2017|website=joachim-roehm.info|language=de}}</ref>

Më 17 dhjetor 1981, kryeministri i Shqipërisë [[Mehmet Shehu]] u gjet i vetëvrarë, më pas u shpall tradhtar dhe poliagjent.<ref name=":5">{{Harvnb|Morgan|2011|pages=224-226.}}</ref><ref name="FayeKoncerti" /> Një ditë para varrimit të Shehut, shkrimtarët dhe artistët u ftuan në një ekspozitë arti ku do të merrte pjesë vetë Enver Hoxha, mirëpo Kadare nuk u ftua. I vetëdijshëm për domethënien e riteve të tilla të përjashtimit, ai e mori me mend se ndodhej në rrezik. Ishte i shqetësuar se mos përfshihej në valën e spastrimeve.<ref name=":5" /> E brengoste fakti që po atë vjeshtë kishte dorëzuar për botim edhe romanin [[Koncert në fund të dimrit|Koncerti]] në faqet e të cilit përmend mënyrën me të cilën diktatori kinez [[Mao Ce Tung|Mao Ce Duni]] kishte eliminuar zëvendësin e tij Lin Biao duke e paraqitur si aksident ajror.<ref name="FayeKoncerti" /><ref name=":5" /> Në janar të vitit 1982 dritaret e shtëpisë së Kadaresë u thyen me gurë, ndërkaq para shtëpisë organizoheshin mitingje duke ulëritur "Kadare, agjent i borgjezisë, agjent i Mehmet Shehut.", me një guxim që i kishte habitur bashkëkohësit.<ref>{{Harvnb|Bejko|2007|pp=26,112}}</ref> Pranë apartmentit të Kadaresë gjatë netëve kishte prani të rrugeçërve.<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=260}}</ref>

Në vitet 1981-1982, Enveri ngarkoi [[Sigurimi]]n dhe Hetuesinë të përgatitnin dokumentet procedurale për arrestimin e Kadaresë nën akuzën për sabotazh i vijës së [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë]] në letërsi, art, kulturë dhe pjesëtar i grupit të Mehmet Shehut.<ref name="Lame">{{cite web|title=Ekskluzive/Ish-kreu i Hetuesisë: Kadareja do dënohej si bashkëpunëtor i Mehmetit|author=Qemal Lame|url=http://www.panorama.com.al/ekskluzive-ish-kreu-i-hetuesise-kadareja-do-denohej-si-bashkepunetor-i-mehmetit44/|date=2017-03-28|language=sq|accessdate=2018-11-02}}</ref> Mes dëshmive të përgatitura, kryesoret ishin nga [[Fiqirete Shehu]] dhe [[Llambi Ziçishti]].<ref name="Lame2">{{cite web|url=http://www.mapo.al/kryehetuesi-qemal-lame-sigurimi-shtetit-pergatiste-dosje-per-arrestimin-e-kadarese/|title=Kryehetuesi Qemal Lame: Sigurimi i Shtetit përgatiste dosje për arrestimin e Kadaresë|author=Qemal Lame|date=2014-02-25|language=sq|accessdate=2018-11-03|archive-date=29 tetor 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191029132946/http://www.mapo.al/kryehetuesi-qemal-lame-sigurimi-shtetit-pergatiste-dosje-per-arrestimin-e-kadarese/|url-status=dead}}</ref> Bashkimi u mor në pyetje një javë rresht për Kadarenë si armik i rrezikshëm.<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=182}}</ref> Në një mbledhje të fshehtë të shtatorit 1982, Hoxha e përmend si pjesë të një grupi armiqësor me Todi Lubonjën dhe Fadil Paçramin.<ref>{{Harvnb|Bejko|2007|pp=26}}</ref>

Duke iu bërë bashkë akuzat si bashkëpunëtor i Shehut dhe përmbajtja e romanit ''Pallati i ëndrrave'', qe gati për t'u dënuar, por i shpëtoi arrestimit për shkak të njohjes ndërkombëtare.<ref name="Berisha">{{cite interview|date=23 mars 2017|title=Berisha e pranon për herë të parë: hapëm depot e armëve më '97, ja pse|url=http://www.panorama.com.al/rrefimi-ndryshe-i-sali-berishes-a-ka-qene-mjek-personal-i-kapos-pse-u-arrestua-fatos-nano344/|access-date=September 13, 2017|website=Panorama Online|language=sq}}</ref> Në një shkrim të revistës franceze ''Lire'', [[Bernard Pivot]] shkroi se [[Franca]] ishte e shqetësuar për faktin që Kadare nuk po i përgjigjej ftesës për të shkuar në [[Parisi|Paris]], duke shkruar "Ne presim Ismail Kadarenë dhe jo kokën e tij në pjatë ...".<ref>{{harvnb|Helena|2011|p=388}}</ref><ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=261}}</ref> NëMë 1983-shin e lejuan t'i përgjigjet ftesës franceze dhe të vizitojë Francën pa familje ,ndërsa gruaja dhe vajzat mbaheshin në Shqipëri si mjet presioni.<ref name="Polovina">{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/polovina-nxjerr-letrat-pse-su-lejua-kadare-ne-kongresin-e-parisit/|title=Polovina nxjerr letrat pse s'u lejua Kadare në Kongresin e Parisit|website=panorama.com.al|publisher=[[Panorama]]|date=28 gusht 2017|language=sq}}</ref>

Romani i radhës [[Nata me hënë|''Nata me hënë'']], i dalë në fillim të 1985, u ndalua.<ref>{{cite web|url=http://www.elsie.de/pdf/reviews/R1994KadareClaire.pdf|title=Ismail Kadare: A moonlit night|last=Elsie|first=Robert|date=1994|website=Robert Elsie|access-date=September 13, 2017|language=sq}}</ref> Të nesërmen e vdekjes së diktatorit, më 10 prill, anëtarë të Lidhjes së Shkrimtarëve, Byrosë Politike dhe Komitetit Qendror të Partisë Komuniste organizuan me ngut një mbledhje për të dënuar romanin e fundit të tij.<ref>{{harvnb|Morgan|2011|p=277-278}}</ref>

Në vitin 1996 u pranua në ''Akademinë e shkencave sociale dhe politike'' në Francë, ku zëvendësoi filozofin [[Karl Popper]]. Nga viti 1994 deri në 2004- nshtëpiashtëpia botuese franceze Fayard botoi veprën komplete të Kadaresë në frëngjisht dhe shqip.

Kadare është martuar me shkrimtaren, [[Helena Kadare]], dhe kanë dy vajza. E madhja, Gresa, gjatë viteve '80 shoqërohej me bashkëmoshatarin Renato Rrapi - marrëdhënie e cila u ndërpre sipas të ëmës së Renatos - [[Janulla Rrapi|Janullës]], nga familja Kadare. Po sipas Janulla Rrapit me ndërhyrjen e Kadaresë që ua la në dorë sigurimsave, familja Rrapi u dënua me 5 vjet internim në Kosovë të Madhe dhe i biri pas torturave përfundoi në spital psikiatrik dhe e lanë invalid të përjetshëm. Për këtë ngjarje, Janulla Rrapi shkroi librin ''Djali i ëndrrës së vrarë.'' Sipas Kadaresë, siç e portretizoi tek vepra ''[[Pesha e kryqit]]'' botuar në Francë pas ikjes nga Shqipëria, portretizohet si ndjekje që i bënte Sigurimi i Shtetit.<ref>{{Cite web|url=https://sot.com.al/intervista/janulla-rrapi-ja-si-e-organizoi-ismail-kadare-kurthin-ndaj-meje-me-sigurimsit-q%C3%AB-kishte|title=Ja si e organizoi Ismail Kadare kurthin ndaj meje me sigurimsit që kishte fshehur në shtëpi|date=13 nëntor 2013|website=sot.com.al|publisher=[[Sot (gazetë)]]|last=Rrapi|first=Janulla|interviewer=Anila Dodaj|language=sq}}</ref> Sipas ish-hetuesit të çështjes, Riza Hiska, Kadare i kishte kërkuar që djali të mos arrestohej, pasi i kishte dhunuar shtëpinë.<ref name=":Riza">{{Cite web|url=http://forumi.shqiperia.com/threads/milo-vs-kadare.14349/page-5|title=Renato Rrapi u përdor për shantazh ndaj Kadaresë": Riza Hicka, ish-hetuesi i çështjes zbulon faktin|date=2006|publisher=Tirana observer. - Nr. 249, 21 tetor, 2006|website=forumi.shqiperia.com|interviewer=Roland Qafoku dhe Dorina Topollaj|pages=2-3|language=sq}}</ref>

Gresa mbaroi Fakultetin e Shkencave ë Natyrës, në Francë vijoi dhe kreu studimet në Universitetin e Sorbonës dhe punon si shkencëtare edhe pedagoge në Francë.<ref name=":Riza" />

E vogla, Besiana ka qenë ambasadore e përhershme e Shqipërisë në [[UNESCO]],<ref>{{Cite web|url=https://www.gazetaexpress.com/lajme/a-e-keni-ditur-se-vajza-e-ismail-kadares-eshte-ambasadore-e-perhershme-ne-unesco-139058/?archive=1|title=A e keni ditur se vajza e Ismail Kadaresë është ambasadore e përhershme në Unesco?|website=gazetaexpress.com|date=22 tetor 2015|language=sq|access-date=4 nëntor 2018|archive-date=19 qershor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160619195230/http://www.gazetaexpress.com/lajme/a-e-keni-ditur-se-vajza-e-ismail-kadares-eshte-ambasadore-e-perhershme-ne-unesco-139058?archive=1|url-status=dead}}</ref> e liruar nga detyra më 2016 u emërua ambasadore e Shqipërisë pranë [[Organizata e Kombeve të Bashkuara|Organizatës së Kombeve të Bashkuara]], duke mbuluar edhe përfaqësuesen e Shqipërisë në [[Kuba|Kubë]], jorezidentejo rezidente.<ref>{{Cite web|url=http://zeri.info/aktuale/83923/vajza-e-kadarese-emerohet-ambasadore-e-shqiperise-ne-okb/|title=Vajza e Kadaresë emërohet ambasadore e Shqipërisë në OKB|date=4 prill 2016|website=zeri.info|language=sq}}</ref>

Vëllimi i tij i parë poetik i titulluar ''Frymëzime djaloshare'' u botua nëmë 1954-.n Më pas do t'i botoheshin ''Ëndërrimet'' (1957), ''Shekulli im'' (1961),<ref name=":6" /> ''Poemë blindazh'' (1962)<ref>{{Cite web|title=Realizmi Socialist, si uzinë e prodhimit të urrejtjes ideologjike|url=http://www.respublica.al/2017/04/15/realizmi-socialist-si-uzin%C3%AB-e-prodhimit-t%C3%AB-urrejtjes-ideologjike|last=Krasniqi|first=Milazim|authorlink=Milazim Krasniqi|date=15 prill 2017|website=respublica.al|language=sq}}</ref> dhe më i çmuari ''Përse mendohen këto male'' (1964),<ref name=":6">{{Cite book|title=Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century|last=Wojciech Roszkowski|first=Jan Kofman|publisher=Routledge|year=2016|isbn=9781317475941|pages=418-419|language=en}}</ref> ''Motive me diell'' (1968) dhe ''Koha'' (1976). Që në vitin 1966 trajtoi në poezi temën e Kosovës,<ref name="Kraja"/> ashtu edhe për Vietnamin.<ref>{{Harvnb|Myftaraj|2008|pages=7-17.}}</ref>

Ideja e romanit ''Gjenerali i ushtrisë së vdekur'' (1963) është shpirti liridashës i popullit shqiptar. Temën e shpirtit të pamposhtur të shqiptarëve nëpër shekuj autori e trajtoi edhe në romanin &nbsp;Kështjella &nbsp;(1970).

Në romanin "&nbsp;Kronikë në gur" &nbsp;(1971) Kadare kritikoi psikologjinë provinciale dhe traditat prapanike. Probleme të rëndësishme të historisë janë trajtuar edhe në përmbledhjet me tregime e novela "&nbsp;Emblema e dikurshme" &nbsp;(1977), "&nbsp;Ura me tri harqe" &nbsp;(1978) dhe "Gjakftohtësia"&nbsp;(1980).

Ndër më të shquara të Ismail Kadaresë dhe të të gjithë letërsisë së re shqiptare është romani "Pallati i ëndrrave" (1981).

NëMë 1971-shin botoi ''[[Autobiografia e popullit në vargje]]'', ku trajtoi poezinë dhe legjendat popullore.<ref name="RoszkowskiKofman"/> Në sprovën ''[[Eskili, ky humbës i madh]]'' paraqet atë që vetë quan "tragjedinë shqiptare", që është ngelja anash historisë pas periudhës romake dhe bizantine. Qëndrim të cilin vijoi ta mbante edhe pas rënies së komunizmit, që çoi drejt polemikave të disafishta me akademikun [[Rexhep Qosja]].<ref>{{Cite book|last=Morgan|first=Peter|title=The Novel and Europe|publisher=Springer|year=2016|isbn=9781137526274|editor-last=Hammond|editor-first=Andrew|pages=106|language=en|chapter=The European Origin's of Albania in Ismail Kadare's ''The File on H''}}</ref> Në fund të viteve '80 do t'i bënte parathënie sprovës ''[[Uragani i ndërprerë|Ardhja e Migjenit në letërsinë shqipe]]'' botuar së pari nëmë 1990-ë në mënyrë të pavarur në [[Prishtina|Prishtinë]].<ref>{{Cite web|url=http://www.genchoti.com/artikuj/91-si-e-ka-sjell-migjenin-ne-letersine-shqipe-ismail-kadare/|title=Si e ka sjell Migjenin ne letërsine shqipe Ismail Kadare?|date=2015|website=genchoti.com|last=Hoti|first=Genc|language=sq}}</ref>

Një ndër fushat më pak të lakuara të veprimtarisë së Kadaresë janë përkthimet, hulli të cilën e nisi në vitinmë 1955, kur shqipëroi poemat ''Lisi, Fëminija, Në pyllin afër fronit, Katjusha, Pranvera,'' etj. të shkrimtarit rus, M. Isakovski. Autorë të tjerë të shqipëruar prej tij janë: Eskili, Heminguej, Pushkin, Majakovski, Eminescu, Gogol, Esenin, Mihallkov, Shçipaçov, Mickieviç, Buske, Sendrar, Bodler, Andrade, Vijon, Kejler, Seferis, Kavafis, Elitis, Li Bo, Du Fu, Jan Czjun, etj.<ref name="Jorina" />

Me ribotimin e sprovës ''Ardhja e Migjenit'' nëmë 2015- nvetëvetë autori dha shpjegime për retushimin e saj, në dritën e rrethanave kur u shkrua dhe kur e rishkroi.<ref name=":13">{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/ribotohet-libri-per-migjenin-kadare-pse-e-kam-retushuar/|title=Ribotohet libri për Migjenin, Kadare: pse e kam retushuar.|date=2015|publisher=Panorama|website=panorama.com.al|language=sq}}</ref>