Xharije: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Dasgut (diskuto | kontribute) |
Nixfer (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 1:
[[Skeda:Odalisque (Boston Public Library).jpg|parapamje|upright=1.3|Një ''
'''Cariye''' (nga [[Gjuha arabe|arabisht]]: جارية, "[[
== Historia ==
=== Kuptimi i përgjithshëm ===
Kuptimi i përgjithshëm i termit ''cariye'' ishte një grua e skllavëruar gjatë luftës. Ky mbeti përkufizimi formal i termit në botën islame. Të drejtat e gruas së robëruar rregulloheshin me [[Sheriati|ligjin islam]].
[[Skllavëria|Skllavërimi]] i grave lejohej vetëm gjatë luftës së një lufte të konsideruar "të drejtë"; pra një luftë kundër jomuslimanëve. Vetëm një grua jomuslimane mund të skllavërohej gjatë luftës, pasi [[Islami]] i ndaloi
Në ligjin islam, skllavërimi i një gruaje ishte i vetmi rast në të cilin konkubinimi lejohej ligjërisht.<ref name=":0"/> Një grua e marrë si konkubinë cariye duhej t'i bindej pronarit të saj mashkull, ashtu siç do t'i bindej një burri.<ref name=":1"/> Megjithatë, fëmijët, meshkuj apo femra, të një konkubine cariye dhe të zotit të saj lindën ligjërisht të lirë dhe, për shkak se ishin nëna e fëmijëve të zotërisë së saj, konkubina ''cariye'' nuk mund t'i shitej nga zotëria e saj askujt tjetër dhe gjithashtu do të shitej automatikisht. emancipuar pas vdekjes së tij.<ref>{{Cite web|title=Umm al-Walad|url=https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803110601745|access-date=2021-10-21|website=Oxford Reference|language=en}}</ref>
=== Perandoria Osmane ===
Sistemi ''cariye'' ekzistonte në Perandorinë Osmane deri në shekullin e 19-të dhe është më i famshmi brenda [[Haremi perandorak osman|Haremit Perandorak Osman]] të [[Oborri osman|oborrit osman]].
Sistemi osman ndoqi zyrtarisht ligjin origjinal islam, por ndryshonte nga ai në praktikë. Pasi Perandoria Osmane kishte pushtuar pjesën më të madhe të Lindjes së Mesme, dhe pasi kufijtë me Evropën e krishterë ishin ndalur, në praktikë kishte pak mundësi për të kapur gratë përmes luftës.<ref name=":1"/>
Për shkak të ndalimit të përgjithshëm për skllavërimin e
Kur tregtia e skllevërve të Krimesë u mbyll pas pushtimit rus të [[Hanllëku e Krimesë|Krimesë]] më 1783 (dhe tregtia e skllevërve barbarë në fillim të shekullit të 19-të), tregtia e skllevërve ''cariye'' pësoi një tjetër transformim. Nga kjo pikë e tutje, shumica e ''cariye'' ishin [[Çerkezët|çerkezë]] nga [[Kaukazi]], me një pjesë të vogël që vinte nga [[tregtia e skllevërve të bardhë]]. Ndërsa çerkezët ishin normalisht myslimanë, ndalimi kundër skllavërisë së
''Cariye'' konsiderohej gjithmonë si e disponueshme seksualisht për të zotin e shtëpisë dhe nëse ajo lindte një fëmijë prej tij, ajo nuk mund të shitej më.<ref name=":2">Fanny Davis, Sema Gurun, Mary E. Esch, Bruce Van Leer: ''[https://books.google.se/books?id=DTIrK0et4LwC&pg=PA109&lpg=PA109&dq=Cariyes&source=bl&ots=3kW8PHDude&sig=ACfU3U2H1f8ptxdtNBaq9u23cRfPmcZGVQ&hl=sv&sa=X&ved=2ahUKEwiS_e7oxovqAhXNUJoKHTh2Bj04ChDoATAEegQICRAB#v=onepage&q=Cariyes&f=false The Ottoman Lady: A Social History from 1718 to 1918]''</ref> Ishte e zakonshme që një ''cariye'' të lirohej. Megjithatë, një dorëzim nuk do të thotë se një ''cariye'' ishte i lirë thjesht të largohej nga shtëpia. Në një shoqëri muslimane të bazuar në ndarjen gjinore, nëse gratë do të jetonin të izoluara, nuk ishte e mundur që një grua e liruar thjesht të linte shtëpinë dhe të shëtiste në rrugë, pasi një grua e lirë e pamartuar pa familje nuk do të kishte asnjë mënyrë për të mbajtur veten.<ref name=":2"/> Në vend të kësaj, dorëzimi i një gruaje normalisht nënkuptonte se ishte rregulluar një martesë për të; shpesh, një mashkull që lironte një grua martohej me të vetë, ose rregullonte që ajo të martohej me një burrë tjetër.<ref name=":2"/>
Kishte një ndryshim midis grave të blera për të qenë shërbëtore shtëpiake të grave
Në gjysmën e parë të shekullit të 19-të, skllavëria kishte filluar të konsiderohej si moralisht e gabuar në botën perëndimore.
=== Haremi perandorak osman ===
''Cariye'' u sigurua për
''Cariye'' kishte gradën më të ulët të grave në Haremin Perandorak.<ref>''[https://books.google.se/books?id=UU8iCY0OZmcC&pg=PA50&lpg=PA50&dq=Cariyes&source=bl&ots=TApO-BQ2I9&sig=ACfU3U085xM6vy2IGH4ger_gJ7_Nfx-Xrg&hl=sv&sa=X&ved=2ahUKEwiS_e7oxovqAhXNUJoKHTh2Bj04ChDoATAFegQIChAB#v=onepage&q=Cariyes&f=false The A to Z of the Ottoman Empire]''</ref> Ata ndryshonin nga [[odalisque]] në atë që ata ishin të gjithë formalisht konkubina të
Një ''cariye'' që provonte të ishte një shërbëtore e vlefshme mund të gradohej në ''[[
''Cariye'' me të cilët sulltani ndante shtratin e tij u bënë anëtarë të dinastisë dhe u ngritën në gradë për të arritur statusin e ''gözde'' ('e preferuara'), ''[[
== Referimet ==
{{reflist}}
|