Celia Cruz: Dallime mes rishikimesh

Ursula Hilaria Celia Caridad Cruz Alfonso lindi më 21 tetor të vitit 1925 në lagjen e ndryshme të klasës punëtore të Santos Suárez në Havanë, Kubë, e dyta nga katër fëmijët. Babai i saj, Simón Cruz, ishte një punonjës i hekurudhës dhe nëna e saj, Catalina Alfonso ishte një shtëpiake që u kujdes për një familje të zgjeruar. Celia ishte një nga më të mëdhenjtë në mesin e katërmbëdhjetë fëmijëve - vëllezër, motra dhe shumë kushërinj - shpesh i detyronte të rrinin më të vegjlit duke i kënduar për të fjetur.<ref>Cobo, Leila (July 26, 2003). [http://www.allbusiness.com/retail-trade/miscellaneous-retail-retail-stores-not/4666370-1.html "Cuban Salsa Sensation Celia Cruz Dies At 77"]. [[AllBusiness.com]].</ref><ref name="New York: DK Publishing">{{cite web|title=Music: The Definitive Visual History|url=http://go.galegroup.com/ps/retrieve.do?tabID=T003&resultListType=RESULT_LIST&searchId=R1&searchType=BasicSearchForm&currentPosition=1&userGroupName=nysl_li_stj&inPS=true&sort=RELEVANCE&contentSegment=&prodId=GVRL&contentSet=GALE%7CCX6509500141&&docId=GALE%7CCX6509500141&docType=GALE#|website=go.galegroup.com|publisher=New York: DK Publishing|accessdate=13 Decemberdhjetor 2016}}</ref>

Si një adoleshente, halla e saj e mori atë dhe kushëririn e saj në kabare për të kënduar, por babai i saj e inkurajoi që të shkonte në shkollë me shpresën se do të bëhej mësuese. Pas shkollës së mesme ajo mori pjesë në Shkollën Normale për mësuesit në Havanë me synimin për t'u bërë mësuese e letërsisë.<ref name="Celia Cruz">{{cite web|title=Celia Cruz|url=http://academic.eb.com/levels/collegiate/article/399883#|website=Britannica Academic|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=13 Decemberdhjetor 2016}}</ref> Në atë kohë një këngëtar nuk shihej si një karrierë krejtësisht e respektuar. Megjithatë, një nga mësuesit e saj i tha asaj se si një argëtuese ajo mund të fitonte në një ditë atë që shumica e mësuesve të Kubës fituan brenda një muaji. Prej vitit 1947, Cruz studioi teori, zë dhe piano muzikore në Konservatorin Kombëtar të Muzikës në Havanë. Cruz filloi të këndonte në stacionin radiofonik të Havanë, Radio García-Serra, si një konkurrent në transmetimin e përditshëm të "Hora del Té", ku këndoi tango "Nostalgias" dhe fitoi një tortë si finalist në vendin e parë. Ajo shpesh fitoi ëmbëlsira dhe gjithashtu mundësi për të marrë pjesë në më shumë konkurse.<ref>{{cite book|title=Celia: mi vida|url=https://archive.org/details/celiamylife00cruz|date=2004|publisher=Harper Collins|isbn=0-06-072606-7|pages=[https://archive.org/details/celiamylife00cruz/page/32 32]–4|author1=Celia Cruz|author2=Ana Cristina Reymundo}}</ref> Regjistrimet e saj të para u bënë në vitin 1948 në Venezuelë.

Më 16 korrik të vitit 2003, Cruz vdiq nga kanceri i trurit në shtëpinë e saj në Fort Lee, New Jersey, në moshën 77 vjeçare.<ref>{{cite news|author=Ellen Pearlman|title=Azucar! Celia: The Life and Music of Celia Cruz at the New World Theater|url=http://brooklynrail.org/2008/03/music/azcar-celia-the-life-and-music-of-celia-cruz-at-the-new-world-theater|newspaper=[[The Brooklyn Rail]]|date=April1 1,prill 2008}}</ref><ref>{{cite news|author1=Townsend Rosa |author2=Vicent, Manuel |title=La muerte de Celia Cruz consterna al exilio cubano y a los artistas de la isla|url=http://elpais.com/diario/2003/07/18/espectaculos/1058479203_850215.html|accessdate=24 Julykorrik 2012|newspaper=EDICIONES EL PAÍS, S.L.|date=July18 18,korrik 2003}}</ref><ref>{{cite news|title=¡Azúcar en el cielo!|url=http://www.elsalvador.com/noticias/2003/07/17/escenarios/escen7.html|newspaper=El Diario de Hoy|date=July17 17,korrik 2003|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021071617/http://www.elsalvador.com/noticias/2003/07/17/escenarios/escen7.html|archivedate=October21 21,tetor 2013}}</ref> Knight ishte atje për të ndërsa ajo po kalonte nëpër trajtimet e kancerit. Ajo nuk kishte fëmijë me të. Pas vdekjes së saj, trupi i saj u dërgua në Kullën e Lirisë të Miamit, ku më shumë se 200.000 tifozë paguanin për respektin ndaj saj të fundit. Vigjilje të shumëfishta ndodhën në mbarë botën në qytete të tilla si Havana, Miami dhe Cali (vigjilja Cali u bë e njohur në historinë kolumbiane për shkak të hapësirës së saj tre-ditore).<ref name=telemundo>{{cite web|url=http://www.telemundohouston.com/noticias/Azucar-Google-celebra-a-Celia-Cruz-228621971.html|title=Azúcar: Google celebra a Celia Cruz|publisher=[[Telemundo]]|date=October 21, 2013|accessdate=October 21, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131023055552/http://www.telemundohouston.com/noticias/Azucar-Google-celebra-a-Celia-Cruz-228621971.html|archivedate=October23 23,tetor 2013}}</ref> Knight e kishte Cruz të varrosur në një mauzoleum graniti që kishte ndërtuar në Varrezat e Woodlawn në Bronks. Knight zgjodhi komplotin në të cilin qëndron, i cili është afër varreve të Duke Ellington dhe Miles Davis, sepse ishte i arritshëm për tifozët dhe kishte katër dritare të ndërtuara në të, në mënyrë që tifozët të mund të shihnin brenda kur paguanin respektin e saj. Vetë Knight u varros me Cruz në të njëjtën mauzole, pas vdekjes së tij më 3 shkurt të vitit 2007.<ref name=NewYorkTimes>Brady, Emily (February 25, 2007). [https://www.nytimes.com/2007/02/25/nyregion/thecity/25celia.html "Amid the Gravestones, a Final Love Song"]. ''The New York Times''.</ref> Një epilog në autobiografinë e saj vëren se, në përputhje me dëshirat e saj, toka kubane që ajo kishte shpëtuar nga një vizitë në gjirin e Guantanamos u përdor në shkatërrimin e saj.