Timarliu: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Smallem (diskuto | kontribute) v Përmirësime teknike dhe rregullime të gabimeve me referimet: (-(\{\{\s*cit[aeio][^\}]*\|\s*(?:access\-?|archive\-?|doi\-broken\-|lay\-|pmc\-embargo\-|publication\-|air\-?)?date\s*=\s*\d{1,2} +)February( +\d{4}) +\1shkurt\2, -(\{\{\s*cit[aeio][^\}]*\|\s*(?:access\-?|archive\-?|doi\-broken\-|lay\-|pmc\-embargo\-|publication\-|air\-?)?date\s*=\s*\d{1,2} +)January( +\d{4}) +\1janar\2) |
Nixfer (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 1:
[[Skeda:Ralamb_Sipahi.jpg|parapamje|''Spahi'']]
'''Timarliu''' ([[Turqisht|tur]]. ''tımarlı'', [[Gjuha shqipe|shq]].
== Hyrje ==
Timarlinjtë përbënin shtyllën e kalorësisë dhe ushtrisë osmane. Ata ishin të detyruar të luftonin si kalorës për ushtrinë kur u vinte thirrja. Timarlinjtë duhet të shkonin në ushtri në kohë lufte dhe të përkujdeseshin për timarin në kohë paqeje. Në luftë, timarlinjtë duhet të sillnin pajisjet e veta dhe, për më tepër, edhe një numër të pasuesve të tyre,
Timarlinjtë organizoheshin nga [[Sanxhakbeu|sanxhakbejlerët]] që qeverisnin një grup timaresh. Sanxhakbejlerët ishin nën urdhërat e [[bejlerbeu]]t dhe të vetë [[sulltani]]t. Ky rendim gjysmë-feudal i jepte mundësinë osmanëve që të organizonin shpejt ushtri të mëdha, duke ndërtuar kësodore një ushtri perandorake prej një ekonomie mesjetare.{{sfn|Inalcik|2003|page=107}} Ky sistem i përdorimit të të ardhurave bujqësore për të paguar trupat qe ndikuar prej një praktike të ngjashme bizantine dhe të shteteve të tjera të Lindjes para [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]].
Gjatë paqes, timarlinjtë duhet të administronin tokat që u ishin dhënë. Po timarlinjtë nuk e kishin të tyren tokën që u ishte dhënë. Të gjitha tokat bujqësore në Perandori konsideroheshin si pronë shtetërore (ose ''miri''), dhe mund të jepeshin si timare. Timarlinjtë mund të hiqeshin dhe të transferoheshin, kur sulltanët e çmonin të nevojshme. Megjithatë, timarlinjtë duhej të mblidhnin taksat dhe të qeverisnin fshatarësinë. ''Kanunnameja'' e çdo [[sanxhaku]] radhitte sasinë e caktuar të tatimeve dhe shërbimeve që timarli mund të mbledhë.{{sfn|Inalcik|2003|p=112}} Qeveria qendrore zbatuar këto ligje me rigorozitet, dhe spahiu mund të humbte timarin për shkeljen e rregulloreve. Timarliu merrte masa për të mbajtur fshatarët në tokën e tyre dhe u detyrohej edhe njëfarë pune nga ana e fshatarëve, si ndërtimi i një hangari.{{sfn|Doulgas|1987|p=|page=10}} Shuma maksimale e të ardhurave nga një timar ishte 9,999 ''akçe'' në vit, por shumica e timarlinjve as nuk i afroheshin. Më 1530s, 40 % e timarlinjve merrnin më pak se 3,000 ''akçe'' të ardhura.{{sfn|Faroqhi, Fleet|2012|page=290}} Punonjësit e rangjeve më të larta mund të merrnin një [[Ziameti|ziamet]] (deri në 100,000 ''akçe'') ose një ''has'' (mbi 100.000 ''akçe''), në varësi të rëndësisë. Numri i meshkujve dhe pajisjeve që duhet të mundësonte një timarli, varej nga madhësia e trojeve që i ishin dhënë. Kur të ardhurat vjetore ishin mbi 4.000 [[akçe]] spahiu duhej të shoqërohej nga një ushtar në një ''mburojë zgare'', për të ardhurat mbi 15.000 akçe nga një ushtar shtesë për çdo shtesë 3.000 akçe. Mbi një cak të caktuar të hyrash, timarliu mund ta pajiste kalin e tij me armatim shumë të hollë [[çeliku]]. [[Çadra]] për qëllime të ndryshme, p.sh., për thesarin, kuzhinën, [[samarxhinjtë]], etj. duhet të mundësoheshin. Kjo siguronte që të gjitha mjetet dhe trupat për fushata të ishin përcaktuar paraprakisht dhe komandantët osmanë të dinin numrin e saktë të forcave të tyre për mobilizimin.<ref name="Clot2012">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=zz0hBQAAQBAJ&pg=PT43|title=Suleiman the Magnificent|author=André Clot|date=13 shkurt 2012|publisher=Saqi|isbn=978-0-86356-803-9|pages=43–}}</ref>
Kur Osmanët pushtuan territore të reja, ajo ishte praktikë e zakonshme për të dhënë timarët të aristokracisë lokale të pushtuar tokat.{{sfn|Inalcik|2003|p=119}} Osmanët bashkë-zgjedhur lokale fisnikërinë dhe për të lehtësuar barrën e pushtimit. Grupin e parë e timarët në [[Ballkan]] kishte një bazë të fortë të Krishterë shumicën (60 për qind në [[Sërbia|Serbi]], dhe 82 për qind në [[Bosnja (rajon)|Bosnjë]] në 1467-69), por Krishterë sipahis gradualisht u zhduk për shkak të disposesion apo të konvertimit në [[Islami|Islam]].
|