Amani: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Dasgut (diskuto | kontribute) v rregullim |
Smallem (diskuto | kontribute) Etiketa: Reverted |
||
Rreshti 9:
| image_caption = Qyteti i Amanit, nga e djathta në të majtë dhe nga lart poshtë: [[Abdali i Ri|Projekti Abdali]] që dominon horizontin e Amanit, [[Tempulli i Herkulit (Aman)|Tempulli i Herkulit]] në [[Kalaja e Amanit|Kalanë e Amanit]], [[Xhamia e Mbretit Abdullah I]] dhe [[Shtiza e Flamurit Raghadan]], [[Ura Abdoun]], [[Pallati Umajad]], stacioni hekurudhor osman i Hexhazit dhe [[Teatri Romak (Aman)|Teatri Romak]].
| image_seal = Ammanlogo.png
| nicknames = {{unbulleted list|Pëllumbi i Bardhë|Qyteti i Shkallëve}}<ref>{{cite book
| image_map = خريطة مدينة عمان.png
| pushpin_map = Jordan#Mediterranean east#Arab world#Asia
Rreshti 22:
| established_date2 = 1909
| leader_title = [[Lista e kryetarëve të Amanit|Kryetari]]
| leader_name = [[Noor Alnazer Farah Nabulsi]]<ref>{{cite web
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = 1680
Rreshti 50:
| flag_alt = Flamuri
}}
'''Amani''' ([[Gjuha arabe|arabisht]]: عمان, 'am-an) është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Jordania|Jordanisë]], dhe qendra ekonomike, politike dhe kulturore e vendit.<ref>{{cite web
Dëshmia më e hershme e vendbanimit në Aman vjen nga një vend neolitik i njohur si [[ʿAin Ghazal]], i cili arriti lartësinë e tij rreth 7000 p.e.r. Gjatë [[Epoka e hekurit|epokës së hekurit]], qyteti njihej si Rabbath Ammon dhe shërbeu si kryeqyteti i qytetërimit [[Ammon]]it. Në shekullin e 3-të p.e.r, [[Ptolemeu II Filadelfus]], [[Faraoni]] i [[Egjipti]]t [[Mbretëria Ptolemeike|Ptolemeik]], e rindërtoi qytetin dhe e quajti atë "Filadelfia", duke e bërë atë një qendër rajonale të kulturës [[Periudha helenistike|helenistike]]. Nën sundimin [[Roma e lashtë|romak]], Filadelfia ishte një nga dhjetë qytetet greke të [[Dekapoli]]t përpara se të sundohej drejtpërdrejt si pjesë e [[Arabia Petraea]]. [[Hilafeti Rashidun]] pushtoi qytetin nga [[Perandoria Bizantine|bizantinët]] në shekullin e 7-të e.r dhe i dha emrin e tij aktual Aman. Përgjatë pjesës më të madhe të [[Mesjeta|Mesjetës]], qyteti u alternua midis periudhave të shkatërrimit dhe braktisjes dhe periudhave të prosperitetit relativ si qendër e rajonit të [[Balqa (rajon)|Balqa]]. Amani u braktis kryesisht nga shekulli i 15-të deri në vitin 1878, kur autoritetet [[Perandoria Osmane|osmane]] filluan të vendosin refugjatë [[Çerkezët|çerkezë]] atje.
Këshilli i parë komunal i Amanit u krijua në vitin 1909. Amani dëshmoi rritje të shpejtë pas përcaktimit të tij si kryeqytet i [[Emirati i Transjordanisë|Transjordanisë]] në vitin 1921, dhe pas disa valëve të njëpasnjëshme të refugjatëve: [[palestinezët]] më 1948 dhe 1967; [[Irak]]ianë në 1990 dhe 2003; dhe [[siria]]në që nga viti 2011. Fillimisht u ndërtua në shtatë kodra, por tani përfshin mbi 19 kodra që kombinojnë 22 zona, të cilat administrohen nga Komuna e Amanit të Madh. Zonat e Amanit i kanë marrë emrat e tyre ose nga kodrat (''jabal'') ose nga luginat (''wadi'') që ata zënë, si Jabal Lweibdeh dhe Wadi Abdoun. Amani Lindor është kryesisht i mbushur me vende historike që shpesh presin aktivitete kulturore, ndërsa Amani Perëndimor është më modern dhe shërben si qendra ekonomike e qytetit.<ref>{{cite web
Përafërsisht dy milionë vizitorë mbërritën në Aman në vitin 2014, gjë që e bëri atë qytetin e 93-të më të vizituar në botë dhe qytetin e pestë më të vizituar [[Arabët|arab]]. Amani ka një ekonomi me rritje relativisht të shpejtë dhe është renditur si një [[Qyteti global|qytet global]] -Beta nga [[Globalizimi dhe Rrjeti Kërkimor i Qyteteve Botërore]]. Për më tepër, ai u emërua një nga qytetet më të mira të [[Lindja e Mesme|Lindjes së Mesme]] dhe [[Afrika veriore|Afrikës së Veriut]] sipas faktorëve ekonomikë, të punës, mjedisore dhe socio-kulturore. Qyteti është ndër vendet më të njohura në botën arabe për korporatat shumëkombëshe për të ngritur zyrat e tyre rajonale, së bashku me [[Doha|Dohën]] dhe vetëm pas [[Dubai]]t. Pritet që në 10 vitet e ardhshme këto tre qytete të zënë pjesën më të madhe të aktivitetit të korporatave shumëkombëshe në rajon.
| |||