Big Bang: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Smallem (diskuto | kontribute) v Fshirje e zëvendësime e simboleve të padukshme |
Smallem (diskuto | kontribute) |
||
Rreshti 13:
|volume=15 |pages=168–73
|doi=10.1073/pnas.15.3.168
|pmid=16577160 |issue=3 |pmc=522427 }}</ref>. Zbuloi Zgjerimin e Universit. Në 1927, prifti belg dhe fizikani Georges Lemaître e bënë atë që është ndoshta zbulimi më i madh në kozmologjinë moderne - universi ynë po zgjerohet. Katër vjet më vonë, ai propozoi që universi të fillonte me një "kuantik të vetëm" - atë që tani e quajmë bangin e madh.Nov 15, 2011▼
▲ |issue=3 |pmc=522427 }}</ref>. Zbuloi Zgjerimin e Universit. Në 1927, prifti belg dhe fizikani Georges Lemaître e bënë atë që është ndoshta zbulimi më i madh në kozmologjinë moderne - universi ynë po zgjerohet. Katër vjet më vonë, ai propozoi që universi të fillonte me një "kuantik të vetëm" - atë që tani e quajmë bangin e madh.Nov 15, 2011
Nëse distanca ndërmjet grumbullimeve të galaktikave është duke u rritur sot, gjithçka duhet të ketë qënë më afër bashkë në të shkuarën. Kjo ide është konsideruar se ka ndodhur mbrapa në kohë në temperature dhe dendësi ekstreme,<ref>{{cite web
Line 24 ⟶ 23:
|work=[[IUTAM]] Turbulent Mixing and Combustion
|access-date=4 shkurt 2010
|archive-date=4 tetor 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181004204804/http://sdcc3.ucsd.edu/~ir118/GibsonAbstract.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>▼
▲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181004204804/http://sdcc3.ucsd.edu/~ir118/GibsonAbstract.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>
{{cite arxiv
|last=Gibson |first=C.H.
|year=2001
|title=Turbulence And Mixing In The Early Universe |class=astro-ph |eprint=astro-ph/0110012 }}</ref><ref>
{{cite arxiv
|last=Gibson |first=C.H.
|year=2005
|title=The First Turbulent Combustion |class=astro-ph |eprint=astro-ph/0501416 }}</ref> dhe përshpejtues të mëdhenj grimcash janë ndërtuar për të eksperimentuar dhe testuar në këto kushte, duke rezultuar në konfirmimin e teorisë, por këta përshpejtues grimcash kanë aftësi të kufizuara për të kontrolluar kaq energji të madhe. Pa asnjë provë për çastin më të herët të zgjerimit, teoria e Big Bangut ''nuk mund'' dhe ''nuk'' jep ndonjë shpjegim për një gjendje të tillë fillestare; përkundrazi, ai ''përshkruan'' dhe ''shpjegon'' evolucionin e përgjitshëm të Universit që nga ai cast. Bollëku I observuar I elementëve dritorë pothuajse lidhen me parashikimet e llogaritura për formimin e këtyre elementëve në minutat e para të ftohjes së Universit, e detajuar në mënyrë logjike dhe sasiore sipas nukleosintezës së Big Bangut. ▼
▲ |class=astro-ph |eprint=astro-ph/0501416 }}</ref> dhe përshpejtues të mëdhenj grimcash janë ndërtuar për të eksperimentuar dhe testuar në këto kushte, duke rezultuar në konfirmimin e teorisë, por këta përshpejtues grimcash kanë aftësi të kufizuara për të kontrolluar kaq energji të madhe. Pa asnjë provë për çastin më të herët të zgjerimit, teoria e Big Bangut ''nuk mund'' dhe ''nuk'' jep ndonjë shpjegim për një gjendje të tillë fillestare; përkundrazi, ai ''përshkruan'' dhe ''shpjegon'' evolucionin e përgjitshëm të Universit që nga ai cast. Bollëku I observuar I elementëve dritorë pothuajse lidhen me parashikimet e llogaritura për formimin e këtyre elementëve në minutat e para të ftohjes së Universit, e detajuar në mënyrë logjike dhe sasiore sipas nukleosintezës së Big Bangut.
[[Fred Hoyle]] kreditohet për vendosjen e emrit për termin ''BIg Bang'' gjatë një transmetimi në radio në vitin 1949. Raportohet se Hoyle, që favorizonte një model kozmologjik alternative të"gjendjes së qëndrueshme", e kreu me qëllim këtë për të qenë përbuzëse, por Hoyle e mohoi këtë qartësisht dhe tha se ishte për të bërë një dallim midis dy modeleve.<ref>
{{cite web
|date=22 gusht 2001
|title='Big bang' astronomer dies
|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/1503721.stm |publisher=[[BBC News]] |accessdate=2008-12-07 }}</ref><ref>
{{cite book
|last=Croswell |first=K.
|year=1995
|chapter=Chapter 9 |title=The Alchemy of the Heavens |url=https://archive.org/details/alchemyofheavens00cros |publisher=[[Anchor Books]] }}</ref><ref>▼
▲ |title=The Alchemy of the Heavens |url=https://archive.org/details/alchemyofheavens00cros |publisher=[[Anchor Books]] }}</ref><ref>
{{cite book
|last=Mitton |first=S.
|year=2005
|title=Fred Hoyle: A Life in Science |url=https://archive.org/details/fredhoylelifeins0000mitt |page=[https://archive.org/details/fredhoylelifeins0000mitt/page/127 127] |publisher=[[Aurum Press]] }}</ref> Hoyle më vonë ndihmoi mjaft në përpjekjet për të kuptuar nukleosintezën yjore, shtegu bërthamor për të ndërtuar element të rëndë të caktuar nga element më të lehtë. Pas zbulimit të rrezatimit në sfond kozmik të mikrovalëve në vitin 1964, dhe veçanërisht kur spektri I tij (p.sh., sasia e rrezatimit e matur në secilën gjatësi të valëve) skicoi një kurbë të një trupi të zi (kur themi trup I zi, kemi parasysh një trup që thith të gjithë rrezatimin elektromagnetik), shumica e shkenvëtarëve ishin të bindur se provat se ca nga skenari I Big Bangut të Madh mund të ketë ndodhur.▼
▲ |url=https://archive.org/details/fredhoylelifeins0000mitt |page=[https://archive.org/details/fredhoylelifeins0000mitt/page/127 127] |publisher=[[Aurum Press]] }}</ref> Hoyle më vonë ndihmoi mjaft në përpjekjet për të kuptuar nukleosintezën yjore, shtegu bërthamor për të ndërtuar element të rëndë të caktuar nga element më të lehtë. Pas zbulimit të rrezatimit në sfond kozmik të mikrovalëve në vitin 1964, dhe veçanërisht kur spektri I tij (p.sh., sasia e rrezatimit e matur në secilën gjatësi të valëve) skicoi një kurbë të një trupi të zi (kur themi trup I zi, kemi parasysh një trup që thith të gjithë rrezatimin elektromagnetik), shumica e shkenvëtarëve ishin të bindur se provat se ca nga skenari I Big Bangut të Madh mund të ketë ndodhur.
Line 92 ⟶ 85:
Një tipar i rëndësishëm i Big Bengut hapësirë-kohës është prania e horizonteve. Që nga Universi ka një moshë të caktuar, dhe drita udhëton me një shpejtësi të caktuar, mund të ketë ngjarje në të kaluarën drita e të cilit nuk ka pasur kohë të lidheni me ne. Kjo vendos një kufi apo një horizont të kaluar në një nga objektet më të largët që mund të vërehet. Në anën tjetër, sepse hapësira është zgjeruar, dhe objekteve më të largëta janë të largohet gjithnjë e më shpejt, drita e emetuar nga ne sot nuk mund të "arrijë" të objekteve shumë të largët. Kjo përcakton një horizont të ardhmen, e cila kufizon ngjarjet në të ardhmen se do të jemi në gjendje të ndikojnë. Prania e ose llojin e horizont varet nga detajet e modelit FLRW që përshkruan universit tonë. Kuptimi ynë e prapa Universit në kohëra shumë të hershme tregojnë se ka një horizont të kaluar, edhe pse në praktikë mendimit tonë është e kufizuar edhe nga perde të universit në kohë të hershme. Pra mendimit tonë nuk mund të zgjasë më tej prapa në kohë, edhe pse recedes horizont në hapësirë. Në qoftë se zgjerimin e universit vazhdon të përshpejtuar, ka një horizont të ardhme të mirë.
==
{{reflist}}
| |||