Kantonet e Francës: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v →‎Referime: Referencat -> Referimet duke përdorur AWB
No edit summary
Rreshti 1:
{{Infobox subdivision type|name=Canton|category=[[Ndarja administrative]] e [[:Kategoria:Ndarjet administrative të nivelit të katërt sipas vendit|nivelit të katërt]]|territory=[[Rajonet e Francës]]|current_number=2,054|number_date=2015|image=[[Skeda:Frankreich Kantone 2019.png|450px]]|caption=Kantonet e [[Franca metropolitane|Francës Metropolitane]]|government=[[Këshilli i departamentit (Francë)|Këshilli i departamentit]]}}
'''Kantonet e Francës''' janë nënndarjet territoriale të [[Franca|Republikës së Francës]], të cilat për nga hierarkia administrative vijnë pas [[Rajonet e Francës|rajoneve]], [[Departamentet e Francës|101 departamenteve]] dhe [[arrondissement|342 arrondissementeve]].
 
'''Kantonet e Francës''' janë nënndarje territoriale të [[Departamentet e Francës|departamenteve]] dhe [[Qarqet e Francës|qarqeve]] të [[Franca|Republikës Franceze]].
Përveç rolit të tyre si njësi organizative në aspekte të caktuara të administratës së shërbimeve publike dhe drejtësisë, qëllimi kryesor i kantoneve sot është që të shërbejë si zona për zgjedhjen e anëtarëve të asamblesë përfaqësuese (Këshilli i Përgjithshëm) në secilin departament. Për këtë arsye, zgjedhjet e tilla njihen në Francë si "zgjedhjet kantonale".
 
Përveç rolit të tyre si njësi organizative në lidhje me aspekte të caktuara të administratësadministrimit shërbimeve publike dhe drejtësisë, qëllimi kryesor i kantoneve sot ështëshërbejëshërbejnë si zona elektorale për zgjedhjen e anëtarëve të asamblesëasambleve përfaqësuese të krijuara në secilin prej departamenteve territoriale të Francës ([[Këshilli i Përgjithshëmdepartamentit (Francë)|këshillat e secilindepartamenteve]], departamentmë parë këshillat e përgjithshëm). Për këtë arsye, zgjedhjetzgjedhje e tilla njihen në Francë njiheshin si "zgjedhjetzgjedhje kantonale", deri në vitin 2015 kur emri i tyre u ndryshua në "zgjedhje departamenti" për t'u përshtatur me emrin e këshillave të departamenteve.
Aktualisht në Francë janë 4,055 kantone.<ref name="chiffres2012" /> Shumica e tyre grupojnë së bashku një numër të caktuar komunash (ndarja më e ulët administrative e Republikës Franceze), në mënyrë që kantonet të kenë numër përafërsisht të barabarta në madhësinë e popullsisë - ndryshe nga komunat të cilat shkojnë në madhësi nga më shumë se dy milionë banorë ([[Parisi]]) me vetëm një person ([[Rochefourchat]]).
 
Që nga viti 2015, në Francë kishte 2,054 kantone.<ref name="name game">{{cite journal|
url=https://www.cairn-int.info/article-E_EG_441_0073--new-cantons-in-france-name-games.htm|title=New cantons in France: Name games|journal=L'Espace Géographique|author=Roger Brunet|DOI=10.3917/eg.441.0073|language=en|date=2015|volume=44}}</ref>
 
Shumica e tyre grupojnë së bashku një numër [[Komunat e Francës|komunash]] (ndarja administrative më e ulët e Republikës Franceze), megjithëse komunat më të mëdha mund të përfshihen në më shumë se një kanton, pasi kantonet - në kontrast të dukshëm me komunat, të cilat kanë më shumë se dy milionë banorë (Paris) dhe vetëm një person ([[Rochefourchat]]) - synohen të jenë afërsisht të barabartë në madhësinë e popullsisë.
 
==Roli dhe administrimi==
Roli i kantonit është, në thelb, të sigurojë një kornizë për zgjedhjet e departamenteve. Çdo kanton zgjedh një grua dhe një burrë për ta përfaqësuar atë në ''[[Këshilli i Departamentit (Francë)|conseil départemental]] du département'' – ​​ose këshillin e departamentit për departamentin, që është ndarja kryesore administrative e Republikës Franceze.
 
Në zonat urbane, një komunë e vetme përfshin përgjithësisht disa kantone. Anasjelltas, në zonat rurale, një kanton mund të përbëhet nga disa komuna më të vogla. Në rastin e fundit, shërbimet administrative, për shembull shtabi i xhandarmërisë, ndodhen shpesh në qytetin kryesor (''[[Qendra administrative|chef-lieu]]'') të kantonit, megjithëse ka përjashtime, si kantonet [[Kantoni Gaillon-Campagne|Gaillon-Campagne]] dhe [[Kantoni Sarreguemines-Campagne|Sarreguemines-Campagne]], të cilat kanë të përbashkëta një "krye-qytet" që nuk i përket asnjërit kanton.
 
Për qëllime statistikore ([[INSEE]]), njëzet [[qarqet e Parisit]] - nënndarjet administrative të atij qyteti - konsiderohen ndonjëherë kantone, por ato nuk shërbejnë për një funksion më të madh elektoral.
 
Kantonet gjithashtu formojnë rrethe ligjore, si selitë e ''[[Tribunal d'instance|Tribunaux d'instance]]'' ose "Gjykatat e Shkallës së Parë" (also, "''TI''"...) Historikisht, kantonet quhen justices de paix ose "gjykatat e rrethit".
 
==Historia==
Kantonet u krijuan në vitin 1790 në të njëjtën kohë me [[Departamentet e Francës|''départements'']] nga Komiteti [[Revolucioni francez|Revolucionar]] për Ndarjen e Territorit (''Comité de division''). Ata ishin më të shumtë se sot (ndërmjet 40 dhe 60 për çdo departament). Kantonet në fillim u grupuan në ato që quheshin rrethe. Pas shfuqizimit të rrethit në 1800, ato u riorganizuan nga Konsullata në rrethe. Numri i kantoneve më pas u reduktua në mënyrë drastike (midis 30 dhe 50 njësi) nga ''Loi du 8 pluviôse an IX'' (28 janar 1801), ose "Ligji për zvogëlimin e numrit të gjykatave të rretheve", ose ''Loi portant reduction du nombre de justices de paix'' në frëngjisht. Prefektët e departamenteve iu tha nga qeveria që t'i gruponin komunat brenda kantoneve të sapokrijuara. Listat e departamenteve, pasi miratoheshin nga qeveria, u botuan në ''[[Bulletin des lois]]'' në 1801 dhe 1802; këto lista ishin baza e ndarjeve administrative të Francës nga atëherë deri në vitin 2015, megjithëse kantonet me popullsi të vogël u eliminuan dhe u krijuan kantone të reja në zona me rritje të fortë demografike. Në përgjithësi, numri i tyre u rrit ndjeshëm.
 
Në maj të vitit 2013 u miratua një ligj që uli në mënyrë drastike numrin e kantoneve.<ref name="2013–403">[http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000027414225&categorieLien=id LOI n° 2013-403 du 17 mai 2013 relative à l'élection des conseillers départementaux, des conseillers municipaux et des conseillers communautaires, et modifiant le calendrier électoral]</ref> Ky ligj hyri në fuqi në [[Zgjedhjet e departamenteve franceze 2015|zgjedhjet e departamenteve franceze në mars 2015]]. Para reformës kantonale, kishte 4,032 kantone; më pas ishin 2,054, me kantonet në Martinikë dhe Guajana të shfuqizuara.<ref>[https://www.insee.fr/fr/information/2560615 Code officiel géographique au 1er janvier 2013], INSEE</ref><ref>[https://www.insee.fr/fr/information/2114819 Code officiel géographique au 1er janvier 2016], INSEE</ref> Ligji i reformës i vitit 2013 ndryshoi gjithashtu përfaqësimin e kantoneve në këshillat e departamenteve: çdo kanton tani përfaqësohet nga një burrë dhe një grua.<ref name="2013–403"/>
 
==Statistika==
Numri i kantoneve ndryshon nga një departament në tjetrin; [[Territoire de Belfort]], për shembull, ka 9, ndërsa [[Nord (departamenti francez)|Nord]] ka 41.
Numri i kantoneve varion nga departamenti në departament. Departamenti me numrin më të vogël të kantoneve është [[Territoire de Belfort]] i cili ka 15 kantone. [[Departamenti Nord]] ka 79 kantone. Gjithsej në Francë në vitin 2011 kishte 4,055 kantone, nga të cilat 172 në departamentet përtej detit.<ref name="chiffres2012">[[Insee]], [http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/france-departements.asp?annee=2009 Populations légales 2009 pour les départements et les collectivités d'outre-mer], 2012. Pour Mayotte : [[Insee]], [http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?ref_id=populegalescom&page=recensement/populegalescom/popcanmayotte.htm Population des cantons de la collectivité départementale de Mayotte].</ref> Ishulli Mayotte i cili është i ngjashëm me administrimin e departamentit është i ndarë në 19 kantone.
 
==Shikoe edhe==
Line 14 ⟶ 33:
<references/>
 
[[Kategoria:GjeografiaKantonet e Francës| ]]
{{Portal|Franca}}
[[Kategoria:Ndarjet administrative të nivelit të katërt sipas vendit]]
 
[[Kategoria:Njësi administrative në Francë]]
[[Kategoria:Gjeografia e Francës]]