Versioni i datës 31 tetor 2021 02:43 redakto Smallem (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Robotë 164.465 edits →‎top: Përditësim i stampës "Shtetet e SHBA-së", zëvendësova: {{Shtetet e SHBA-së → {{Infobox settlement, \|Emri në shqip → \|name, \|Emri → \|native_name, \|Flamuri_figura → \|image_flag, \|Emblema_figur duke përdorur AWB ← Redaktim më i vjetër		Versioni aktual i datës 22 maj 2022 14:58 redakto zhbëje Qendrimi15 (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 5.314 edits No edit summary
Rreshti 1: {{Infobox ~~settlement~~shtet amerikan \| official_name = Shteti i Ajovës ~~\|name = Aiova~~ \| image_flag = Flag of Iowa.svg ~~\|native_name = Iowa~~ \| name = Aiova <br/> Iowa ~~\|nicknames = Shteti Syri i Fajkoit (''The Hawkeye State'')~~ \| image_seal = Iowa-StateSeal.svg ~~\|mottos =~~ \| flag_link = Flamuri i Iowa ~~\|Kryeqyteti = [[Des Moines]] <small>njëkohësisht qyteti më i madh</small>~~ \| seal_link = Stema e Iowa ~~\|Qyteti më i madh =~~ \| nickname = Shteti Syri i Fajkoit (''The Hawkeye State'')<ref name=TravelIowa>{{cite web\|url=http://www.traveliowa.com/aspx/general/dynamicpage.aspx?id=37 \|title=State Symbols \|publisher=Iowa Department of Economic Development \|access-date=9 shtator 2011 \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20110902061507/http://www.traveliowa.com/statesymbols.aspx \|language=en \|archive-date=2 shtator 2011 }}</ref> ~~\|image_flag = Flag of Iowa.svg~~ \| motto = ''Our liberties we prize, and our rights we will maintain.'' ~~\|image_seal = Iowa-StateSeal.svg~~ \| anthem = "[[The Song of Iowa]]"<br />[[Skeda:"O Tannenbaum".ogg\|center]] ~~\|image_skyline = Iowa State Capitol April 2010.jpg~~ \| image_map = Iowa in United States.svg ~~\|image_caption = Ndërtesa e Parlamentit të Aiovës~~ \| OfficialLang = Anglisht ~~\|image_map = Iowa in United States.svg~~ \| population_demonym = Iowan ~~\|Guvernator = Kim Reynolds~~ \| LargestCity = capital ~~\|Senatorë = Chuck Grassley <br /> Joni Ernst~~ \| seat = [[Des Moines]] ~~\|Sipërfaqja renditja = i 26-ti~~ \| LargestMetro = [[Zona metropolitane Des Moines\|Des Moines]]{{efn\|name=MSA\|Sidoqoftë, një pjesë e madhe e [[Zona metropolitane Omaha–Council Bluffs\|zonës metropolitane Omaha–Council Bluffs]] shtrihet në shtet.}} ~~\|Sipërfaqja = 145.743~~ \| area_footnotes = <ref name="Iowa Data">{{cite web \|title=Iowa Quick Facts \|url=https://www.iowadatacenter.org/quickfacts \|website=Iowa Data Center \|publisher=State Library of Iowa \|access-date=28 prill 2021 \|archive-date=1 maj 2021 \|language=en \|archive-url=https://web.archive.org/web/20210501075540/https://www.iowadatacenter.org/quickfacts \|url-status=live }}</ref> ~~\|Pika më e lartë = Hawkeye Point 509~~ \| area_rank = 26-të ~~\|Pika më e ulët = 146~~ \| area_total_sq_mi = 55,857.1 ~~\|population_total renditja = i 30-ti~~ \| area_total_km2 = 144,669.2 ~~\|population_total = (2012) 3.074.186~~ \| width_mi = 240 ~~\|Dendësia = 21.2~~ \| width_km = 322 ~~\|Anëtarësimi = [[28 dhjetor]] [[1846]]~~ \| length_mi = 310 ~~\|Anëtarësimi renditja = i 29-ti~~ \| length_km = 499 ~~\|Zona Kohore = [[Zona Kohore Qendrore (Amerika e Veriut)\|Qendrore]]: [[Koha Universale e Koordinuar\|UTC]][[Koha Standarte Qendrore\|-6]]/[[Koha e Ndryshuar Qendrore\|-5]]~~ \| area_water_percent = 0.70 ~~\|shkurtimisht = IA~~ \| Latitude = 40° 23′ N to 43° 30′ N ~~\|website = [http://www.iowa.gov/ www.iowa.gov]~~ \| Longitude = 90° 8′ W to 96° 38′ W \| population_as_of = 2020 \| population_rank = 31-të \| 2010Pop = 3,190,369<ref>{{cite web \|title=2020 Census Apportionment Results \|url=https://www.census.gov/data/tables/2020/dec/2020-apportionment-data.html \|publisher=United States Census Bureau \|access-date=27 prill 2021 \|archive-date=26 prill 2021 \|language=en \|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426210008/https://www.census.gov/data/tables/2020/dec/2020-apportionment-data.html \|url-status=live }}</ref> \| MedianHouseholdIncome = $61,691<ref>{{cite web \|title=Iowa Profile \|url=https://data.census.gov/cedsci/profile?g=0400000US19 \|website=U.S. Census Bureau \|publisher=U.S. Census Bureau \|access-date=28 prill 2021 \|archive-date=4 mars 2021 \|language=en \|archive-url=https://web.archive.org/web/20210304195205/https://data.census.gov/cedsci/profile?g=0400000US19 \|url-status=live }}</ref> \| 2000DensityUS = 57.1 \| 2000Density = 21.65*:,28 \| population_density_rank = 36-të \| IncomeRank = 30-të \| elevation_max_point = [[Hawkeye Point]]<ref name=USGS>{{cite web\|url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html\|title=Elevations and Distances in the United States\|publisher=[[Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara]]\|year=2001\|access-date=21 tetor 2011\|url-status=dead\|language=en\|archive-url=https://web.archive.org/web/20111102003514/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html\|archive-date=2 nëntor 2011}}</ref> \| elevation_max_ft = 1,671 \| elevation_max_m = 509 \| elevation_ft = 1,100 \| elevation_m = 340 \| elevation_min_point = Bashkimi i {{nobreak\|[[Lumi i Misisipit\|Lumit të Misisipit]]}} dhe {{nobreak\|[[Lumi Des Moines\|Lumit Des Moines]]}}<ref name=USGS/> \| elevation_min_m = 146 \| elevation_min_ft = 480 \| Former = [[Indianët amerikan të Iowa]]<br />[[Territori i Iowa]] \| AdmittanceDate = 28 dhjetor 1846 \| AdmittanceOrder = 29-të \| Governor = {{nowrap\|[[Kim Reynolds]] ([[Partia Republikane (ShBA)\|R]])}} \| Lieutenant Governor = {{nowrap\|[[Adam Gregg]] (R)}} \| Legislature = [[Asambleja e Përgjitshme e Iowa]] \| Upperhouse = [[Senati i Iowa\|Senati]] \| Lowerhouse = [[Dhoma e Përfaqësuesve të Iowa\|Dhoma e Përfaqësuesve]] \| Judiciary = [[Gjykata e Lartë e Iowa]] \| Senators = {{nowrap\|[[Chuck Grassley]] (R)}}<br />{{nowrap\|[[Joni Ernst]] (R)}} \| Representative = {{nowrap\|[[Distrikti i parë i Kongresit të Iowa-s\|1]]: [[Ashley Hinson]] (R)}}<br />{{nowrap\|[[Distrikti i dytë i Kongresit të Iowa-s\|2]]: [[Mariannette Miller-Meeks]] (R)}}<br />{{nowrap\|[[Distrikti i tretë i Kongresit të Iowa-s\|3]]: [[Cindy Axne]] ([[Partia Demokratike (ShBA)\|D]])}}<br />{{nowrap\|[[Distrikti i katërt i Kongresit të Iowa-s\|4]]: [[Randy Feenstra]] (R)}} \| timezone1 = [[Zona Kohore Qendrore\|Qendrore]] \| utc_offset1 = −06:00 \| timezone1_DST = [[Zona Kohore Qendrore\|CDT]] \| utc_offset1_DST = −05:00 \| iso_code = US-IA \| postal_code = IA \| website = www.iowa.gov \| Number of Representatives elected to U.S. Congress = 4 }} '''Iowa''' (shqiptohet: ''Ajoua'' ose ''Aiova'') është një [[Shtetet Federale të Amerikës\|shtet]] në [[Shtetet e Bashkuara]], i kufizuar nga [[lumi i Misisipit]] në lindje dhe [[lumi Missouri]] dhe [[lumi Big Sioux]] në perëndim. Kufizohet nga gjashtë shtete: [[Wisconsin]] në verilindje, [[Illinois]] në lindje dhe juglindje, [[Mizuri]] në jug, [[Nebraska]] në perëndim, [[Dakota e Jugut]] në veriperëndim dhe [[Minesota]] në veri. Gjatë shekullit të 18-të dhe fillimit të shekullit të 19-të, Iowa ishte pjesë e [[Luiziana (Franca e Re)\|Luizianës franceze]] dhe [[Luiziana (Spanja e Re)\|Luizianës spanjolle]]; Flamuri i tij shtetëror është modeluar sipas [[Flamuri i Francës\|flamurit të Francës]]. Pas blerjes së Luizianës, njerëzit hodhën themelet për një ekonomi të bazuar në bujqësi në zemër të [[Corn Belt]].<ref>{{cite web\|author=Merry, Carl A. \|year=1996 \|title=The Historic Period \|publisher=Office of the State Archeologist at the University of Iowa \|language=en \|url=http://www.uiowa.edu/~osa/learn/historic/hisper.htm \|access-date=29 qershor 2009 \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20090604163710/http://www.uiowa.edu/~osa/learn/historic/hisper.htm \|archive-date=4 qershor 2009 }}</ref> Në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të, ekonomia bujqësore e Iowa kaloi në një ekonomi të larmishme të prodhimit, përpunimit, [[Shërbimet financiare\|shërbimeve financiare]], [[Teknologjia e informacionit\|teknologjisë së informacionit]], [[Bioteknologjia\|bioteknologjisë]] dhe prodhimit të [[Energjia e qëndrueshme\|energjisë së gjelbër]]. '''Iowa''' (shqiptohet: ''Ajoua'' ose ''Aiova'') është një nga 50 shtetet e [[ShBA\|Shteteve të Bashkuara të Amerikës]]. Iowa iu bashkua SHBA-së më [[28 dhjetor]] [[1846]]. Kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Iowa-s është [[Des Moines]] (De Moine). Iowa kufizohet nga [[Wisconsin]] dhe [[Illinois]] në lindje, [[Mizuri]] në jug, [[Nebraska]] dhe [[Dakota e Jugut]] në perëndim, dhe [[Minesota]] në veri. Ai është i vetmi shtet në SHBA, që kufijtë lindorë dhe perëndimorë i ka të formuar nga lumenj, Lumi Mississipi në Lindje dhe Lumi Missouri dhe Lumi Big Sioux në perëndim. Iowa është [[Lista e shteteve dhe territoreve të SHBA-së sipas sipërfaqes\|e 26-ta më e gjera]] sipas sipërfaqes dhe [[Lista e shteteve dhe territoreve të SHBA-së sipas popullsisë\|e 31-ta më e populluar]] nga [[Lista e shteteve dhe territoreve të Shteteve të Bashkuara\|50 shtetet e SHBA-së]], me një popullsi prej 3,190,369,<ref>{{Cite web\|date=27 prill 2021\|title=Resident Population for the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 2020 Census\|url=https://www2.census.gov/programs-surveys/decennial/2020/data/apportionment/apportionment-2020-table02.pdf\|url-status=live\|website=Census.gov\|access-date=27 prill 2021\|archive-date=26 prill 2021\|language=en\|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426194205/https://www2.census.gov/programs-surveys/decennial/2020/data/apportionment/apportionment-2020-table02.pdf}}</ref> sipas regjistrimit të vitit 2020. [[Lista e kryeqyteteve në Shtetet e Bashkuara\|Kryeqyteti]], [[Lista e qyteteve më të mëdha të shteteve dhe territoreve të SHBA-së sipas popullsisë\|qyteti më i populluar]] dhe [[Zona statistikore metropolitane\|zona më e madhe metropolitane]] e shtetit e vendosur plotësisht brenda shtetit është [[Des Moines]]. Një pjesë e madhe e [[Zona metropolitane Omaha–Council Bluffs\|zonës metropolitane Omaha–Council Bluffs]] shtrihet në tre qarqe të Iowa jugperëndimore.<ref name="msapop">{{cite web\|author=United States Census Bureau\|title=Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas Population Totals: 2010–2018\|url=https://census.gov/data/tables/time-series/demo/popest/2010s-total-metro-and-micro-statistical-areas.html\|access-date=7 qershor 2019\|archive-date=2 qershor 2019\|language=en\|archive-url=https://web.archive.org/web/20190602005545/https://www.census.gov/data/tables/time-series/demo/popest/2010s-total-metro-and-micro-statistical-areas.html\|url-status=live}}</ref> Iowa është renditur si një nga shtetet më të sigurta të SHBA-së për të jetuar.<ref>{{cite web\|title=N.H. Receives Lowest Crime Ranking; Nevada Ranks as Worst State\|url=http://www.insurancejournal.com/news/national/2009/03/25/99012.htm?print=1\|website=Insurance Journal\|publisher=Wells Publishing\|date=25 mars 2009\|access-date=8 gusht 2009\|language=en\|archive-date=15 mars 2012\|archive-url=https://web.archive.org/web/20120315045443/http://www.insurancejournal.com/news/national/2009/03/25/99012.htm?print=1\|url-status=live}}</ref> == Etimologjia == Iowa e merr emrin e saj nga populli [[Iowa people\|Ioway]], një nga shumë kombe [[Popujt indigjenë të Amerikës\|indigjene amerikane]], territori i të cilit përbënte shtetin e ardhshëm në kohën e kolonizimit evropian.<ref>{{cite book\|author=Alex, Lynn M. \|year=2000 \|title=Iowa's Archaeological Past \|publisher=University of Iowa Press, Iowa City \|language=en}}</ref> == Gjeografia == Iowa kufizohet me [[Lumi i Misisipit\|lumin Misisipi]] në lindje dhe [[Lumi Mizuri\|lumin Mizuri]] dhe [[Lumi Big Sioux\|lumin Big Sioux]] në perëndim. Kufiri verior është një vijë përgjatë 43 gradë, 30 minuta gjerësi veriore.<ref>{{cite book\|title=Preamble to the 1857 Constitution of the State of Iowa \|url=http://www.legis.state.ia.us/Constitution.html#pre1 \|access-date=9 gusht 2009 \|url-status=dead \|language=en \|archive-url=https://web.archive.org/web/20090802085648/http://www.legis.state.ia.us/Constitution.html \|archive-date=2 gusht 2009 }}</ref>{{efn\|Kufijtë e lumenjve Misuri dhe Misisipi janë siç janë hartuar në shekullin e 19-të, të cilat mund të ndryshojnë nga rrjedhat e tyre moderne.}} Kufiri jugor është [[lumi Des Moines]] dhe një vijë jo fare e drejtë përgjatë përafërsisht 40 gradë 35 minuta në veri. Iowa kufizohet në veri me [[Minnesota\|Minesotën]], në perëndim me [[Nebraska\|Nebraskën]] dhe [[South Dakota\|Dakotën e Jugut]], në jug me [[Missouri\|Mizurin]], dhe në lindje me [[Wisconsin]] dhe [[Illinois]]. Iowa është i vetmi shtet, kufijtë lindorë dhe perëndimorë të të cilit janë formuar pothuajse tërësisht nga lumenjtë.<ref>{{cite web\|url=http://www.50states.com/facts/iowa.htm\|title=Iowa Fast Facts and Trivia\|publisher=50states.com\|access-date=24 shkurt 2013\|archive-date=28 janar 2013\|archive-url=https://web.archive.org/web/20130128111247/http://www.50states.com/facts/iowa.htm\|language=en\|url-status=live}}</ref> [[Carter Lake, Iowa]], është i vetmi qytet në shtet që ndodhet në perëndim të lumit Mizuri.<ref>{{cite web\|url=http://www.cityofcarterlake.com/about-carter-lake-\|access-date=7 tetor 2020\|title=About Carter Lake\|archive-date=9 tetor 2020\|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009210417/http://www.cityofcarterlake.com/about-carter-lake-\|language=en\|url-status=live}}</ref> Iowa ka 99 [[County (Shtetet e Bashkuara)\|qarqe]], por 100 ~~qendra~~[[County ~~qarku~~Seat\|seli ~~sepse~~qendrore]], ~~Qarku~~sepse [[Lee County (Iowa)\|Lee County]] ka dy ~~qendra~~. Kryeqyteti i shtetit, [[Des Moines]], ~~ndodhet~~është në ~~Qarkun~~ [[Polk County (Iowa)\|Polk County]].<ref>{{cite web\|url=http://www.naco.org/research/data/Pages/CountySeats.aspx \|title=National Association of Counties \|publisher=County Seats \|language=en \|access-date=24 dhjetor 2010 \|url-status=dead \|archive-url=https://web.archive.org/web/20101222131008/http://www.naco.org/research/data/Pages/CountySeats.aspx \|archive-date=22 dhjetor 2010 }}</ref> ~~== Demografia ==~~ ~~===Qytetet e mëdha===~~ ~~Qytetet më të mëdha të Iowa-s janë:~~ ~~Des Moines, [[Cedar Rapids]], [[Davenport]], [[Sioux City]], [[Iowa City]].~~ ~~== Ekonomia ==~~ == ~~Kultura~~Shënime == {{notelist}} == ~~Historia~~Referime == {{reflist}} {{Shtetat Federale të Amerikës}}

Ajoua: Dallime mes rishikimesh