Marin Beçikemi: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Rreshti 1:
[[Skeda:Psh becikemi.gif|thumb|Marin Beçikemi nga [[Pjerin Sheldija]] ]]
'''Marin Beçikemi''' ({{Lang-la|Marinus Becichemus Scodrensis}}; [[Shkodra|Shkodër]], [[1468]] - [[Padova]], [[1526]]) ka qenë një shkollar dhe orator arbëror që u shqua si humanist fillimisht në [[Bresha|Breshia]] dhe më pas në Padova të [[Republika e Venedikut|Republikës së Venedikut]] herët në shekullin e 15.
Nëse vite përpara ishte i qartë dallimi mes Barletit dhe Beçikemit,<ref name=":0" /> sipas një studimi të rishtë, këta dy humanistë janë i njëjti njeri.<ref name=":1" />
== Biografia ==
Beçikemi vinte nga një familje arbërore në Shkodër, kur kjo ishte pjesë e [[Arbëria Venedikase|zotërimeve venedikase në Arbëri]]. Shumë prej detajeve biografike mbi familjen e tij vijnë prej disa ligjëratave dhe letrave që ai vetë shkroi, si dhe prej një panegjiriku që shkroi më 1503 duke iu drejtuar senatit venedikas si lavd për strehimin e 2,000 refugjatëve arbëror prej Shkodrës në territoret e republikës, pasi Shkodra iu dorëzua osmanëve.
Pas gjasave u lind më 1468, i biri i Marino dhe Bianca Pagnano; i ati ishte për rreth 30 vjet sekretar i republikës venedikase në oborrin osman, e ëma me gjasë i përkiste një familjeje tregtarësh [[Milano|milanezë]] që vepronin në Dalmacinë venedikase.<ref name=":0" /> Sipas studjuesve, Beçikemët vinin nga viset e Pastroviqit (sot pjesë e [[Bregdeti i Malit të Zi|Bregdetit të Malit të Zi]]), ku popullata qe një përzierje arbro-vllehe që më pas u sllavizua.<ref name=":1">{{Cite web|last=Karanxha|first=Ilia|date=2 gusht 2018|title=Beçikemi larg gabimeve e fallsifikimeve|url=https://www.radiandradi.com/becikemi-larg-gabimeve-e-fallsifikimeve-nga-ilia-stavri-karanxha/|url-status=live|website=radiandradi.com|language=sq}}</ref> Gjyshi i tij, Pietro së bashku me Stefano Ionina ka qenë ambasador arbëror në Venedik;<ref name=":0">{{Cite web|last=Clough|first=Cecil H.|date=1970|title=Becichemo, Marino|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/marino-becichemo_(Dizionario-Biografico)/|url-status=live|website=treccani.it|language=it}}</ref> së bashku me gjyshin e të vëllait të Beçikemit, pjesë të mbrojtësve, ranë në rrethimin e [[Drishti|Drishtit]] nga rrethimi i Stefan Balshës/Maramonte më 1429.<ref>{{Cite book|last=Hosaflook|first=David|title=The Siege of Shkodra|publisher=Onufri|year=2012|isbn=978-9995687779|pages=199|language=en}}</ref> Më 1477 u dërgua në Ulqin, dhe pas një viti në [[Rrethimi i Shkodrës (1478-1479)|rrethimin e Shkodrës të 1478-1479]] morën pjesë ndër qëndrestarët i ati i Beçikemit, i vëllai, xhaxhai i tij Stefani. Prej 30 të afërmëve, 26 mbetën të vrarë nga luftimet, duke përfshirë të atin.<ref>Hosaflook 2012, fq. 208.</ref> Ngjarjet e rrethimit patën domethënie të madhe për Beçikemin që shpeshherë u kthehej kur i referohej komunitetit të vet që edhe pas sa viteve që u ngulitën në territoret venedikase i quante "ne refugjatët e mjerë arbëror" dhe quante veten "refugjat të palumtur".<ref>{{Cite book|last=Nadin|first=Lucia|title=Mërgim e integrim: Shqiptarët në Venedik 1479-1552|publisher=55|year=2008|isbn=9789994356416|location=Tiranë|pages=208|language=sq|translator=[[Pëllumb Xhufi]]|trans-title=Migrazioni e integrazione: il caso degli Albanesi a Venezia (1479-1552)|authorlink=Lucia Nadin}}</ref>
Pas dorëzimit Beçikemi gjeti strehë në Ulqin, ku kishte të afërm nga e ëma. Më ta u shpërngulën në Bresha, ku studjoi greqisht dhe latinisht. Më 1484 performoi një oracion në nder të Marco Antonio Morosini, ''podestà'' i qytetit. Më pas u rikthye në Ulqin, ku u martua me Katerinën e Pasquale Dabrit,<ref name=":0" /> mbesë e familjes Bruti;<ref>{{Cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Agents of Empire: Knights, Corsairs, Jesuits and Spies in the Sixteenth-century Mediterranean World|publisher=Oxford University Press|year=2015|isbn=978-0-19-026278-5|pages=419|language=en|author-link=Noel Malcolm}}</ref> me të cilën do të kishte shumë fëmijë.<ref name=":0" />
| |||