Wikipedia

Bagdadi: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetër
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
No edit summary
 
Rreshti 1:
{{Infobox settlement
|Emri name = BagdadiBaghdad
|Gjuha vendaseofficial_name = [[GjuhaMayoralty of arabe|Arabisht]]Baghdad
| native_name = {{lang|ar|بَغْدَاد}}
| settlement_type = Qytet[[Metropolis]] dhe [[kryeqytet]]
| image_skyline = مَعالم بَغداد.png▼
| nicknames nickname = Qyteti i Paqes (مدينة السلام)<ref>{{cite web|last1=Petersen|first1=Andrew|title=Baghdad (Madinat al-Salam)|url=http://islamic-arts.org/2011/baghdad-madinat-al-salam/|publisher=Islamic Arts & Architecture|language=en|date=13 shtator 2011|language=en|access-date=23 gusht 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160916131027/http://islamic-arts.org/2011/baghdad-madinat-al-salam/|archive-date=16 shtator 2016|url-status=dead}}</ref>
▲| image_skyline = مَعالم بَغداد.png
|Shteti pushpin_map = Iraq#Arab = Irakuworld#Asia
| pushpin_label_position = left
|Guvernorati = [[Guvernorati Bagdad|Bagdad]]
| pushpin_relief = yes
|Kryetari i Bashkisë = [[Alaa Al-Amari]]
| pushpin_map_caption = Vendndodhja e Bagdadit në Irak
<!--Sipërfaqja dhe Demografia -->
| coordinates = {{coord|33|20|N|44|23|E|region:IQ|display=inline,title}}
|Sipërfaqja = 204.2▼
| coordinates_footnotes = ({{coord|33|20|N|44|23|E|format=dec}})
|Lartësia = 34
| population_totalsubdivision_type = [[Lista e shteteve = 8.405.172 sovrane|Vendi]]
| population_total_viti subdivision_name = 2015{{flamuri|Iraku}} [[Iraku]]
| subdivision_type1 = [[Guvernatoret e Irakut|Guvernatori]]
<!-- Të dhëna-->
| subdivision_name1 = [[Guvernatori i Bagdadit|Bagdad]]
| established_date = 762 e.r. nga [[El-Mensur|Kalif el-Mensur]]
|Zona Kohore established_title = [[UTC+03:00]]Themeluar
| postal_codeestablished_date = 30 korrik 762 = 066e.r.
|Prefiksi founder = 44001[[El-Mensur|Kalifi el-Mensur]]
| government_type = [[Mayor–council government|Mayor–council]]
| website = [https://amanatbaghdad.gov.iq/index.php?lang=ar amanatbaghdad.gov.iq]▼
| governing_body = Këshilli Këshillimor i Qytetit të Bagdadit
<!--Harta-->
| leader_title = [[Lista e kryetarëve të Bagdadit|Kryetari]]
| map_caption =
| map_sizeleader_name = 240[[Alaa Al-Amari]]
| image_mapunit_pref = =Metric
| area_total_km2 = 673
<!--Koordinatat Mënyra #1-->
| gjer_g=33elevation_m | gjer_m=20 | gjer_s= | gjer_dr =N 34
| population_density_km2 = auto
| gjat_g=44 | gjat_m=23 | gjat_s= | gjat_dr =E
| population_est = 8,126,755<ref>{{cite web|url=http://cosit.gov.iq/documents/population/projection/projection2015-2018.pdf|title=Population Projection 2015-2018|author=Central Statistics Organization Iraq|access-date=31 gusht 2020|language=en|archive-date=26 nëntor 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201126003308/http://cosit.gov.iq/documents/population/projection/projection2015-2018.pdf|url-status=live}}</ref>
| pop_est_as_of = 2018
| population_rank = [[Lista e qyteteve më të mëdha të Irakut|1-rë në Irak]]
| population_demonym = Baghdadi
| timezone1 = Koha Standarde Arabe
▲|Sipërfaqja utc_offset1 = 204.2+3
| timezone1_DST = No DST
| utc_offset_DST = +3
| postal_code_type = Kodi postar
| postal_code = 10001 to 10090
| area_code_type = (+964) 1
▲| website = [https://amanatbaghdad.gov.iq/index.php?lang=ar amanatbaghdad.gov.iq]
| parts_type = Distriktet
| parts = [[Distriktet administrative në Bagdad|11]]
}}
'''Bagdadi''' ([[Gjuha arabe|Arabisht]]: بَغْدَاد, [[Gjuha kurde|Kurdisht]]: بەغداد) është kryeqyteti i [[Iraku]]t dhe është, pas [[Kajro]]s, [[Lista e qyteteve më të mëdha në botën arabe|Emriqyteti i dytë më i madh]] i [[Bota arabe|botës arabe]] dhepas [[Lista e zonave më të mëdha metropolitane të Lindjes së Mesme|i katërti më i madhKajro]] në [[Lindja e Mesme|Lindjen e Mesme]] me një popullsi të qytetit prej 8.1 milions. I vendosur përgjatë [[Tigris]], pranë rrënojave të qytetit të lashtë [[Perandoria Akadiane|Akad]] të [[Babilonia|Babilonisë]] dhe kryeqytetit të lashtë persian [[Perandoria Sasaniane|Sasaniane]], [[Ctesiphon]], Bagdadi u themelua në shekullin e 8 -të dhe u bë kryeqyteti i [[Kalifati Abasid|Kalifatit Abasid]] dhe projektit më të rëndësishëm të zhvillimit të Kalifatit. Brenda një kohe të shkurtër, Bagdadi evoluoi në një qendër të rëndësishme kulturore, tregtare dhe intelektuale të [[YmetiUmeti|botës myslimane]]. Kjo, përveç strehimit të disa institucioneve kryesore akademike, përfshirë [[Shtëpia e Urtësisë|Shtëpinë e Urtësisë]], si dhe pritjen e një mjedisi multietnik dhe multi-fetar, fitoi qytetin një reputacion mbarëbotëror si "Qendra e të Mësuarit".
 
Bagdadi ishte qyteti më i madh në botë për pjesën më të madhe të epokës abaside gjatë [[Epoka e Artë Islame|epokës së artë islame]], duke arritur kulmin në një popullsi prej më shumë se një milion.<ref>{{cite web |url=http://geography.about.com/library/weekly/aa011201a.htm |title=Largest Cities Through History |publisher=Geography.about.com |language=en |date=6 prill 2011 |access-date=19 qershor 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050527095609/http://geography.about.com/library/weekly/aa011201a.htm |archive-date=27 maj 2005 |url-status=live }}</ref> Qyteti u [[Rrethimi i Bagdadit (1258)|shkatërrua]] kryesisht nga duart e [[Perandoria Mongole|Perandorisë Mongole]] në vitin 1258, duke rezultuar në një rënie që do të zgjaste gjatë shumë shekujve për shkak të plagëve të shpeshta dhe perandorive të shumta të njëpasnjëshme. Me njohjen e Irakut si një shtet i pavarur (ish-[[Mandati Britanik i Mesopotamisë]]) në vitin 1932, Bagdadi gradualisht rifitoi një pjesë të rëndësisë së tij të mëparshme si një qendër e rëndësishme e [[Kultura arabe|kulturës arabe]], me një popullsi të ndryshme të vlerësuar në 6 ose mbi 7 milion. Krahasuar me popullsinë e saj të madhe, ajo ka një sipërfaqe të vogël në vetëm 673 kilometra katrorë.
 
Qyteti është përballur me dëmtime të mëdha infrastrukturore, për shkak të [[Lufta e Irakut|Luftës së Irakut]] që zgjati nga viti 2003 deri më 2011, dhe [[Kryengritja irakiane (2011–2013)|kryengritjes]] pasuese dhe më vonë [[Lufta në Irak (2013-2017)|luftës]] së rinovuar që zgjati nga viti 2013 deri më 2017, duke rezultuar në një [[Grabitjet arkeologjike në Irak|humbje të konsiderueshme të trashëgimisë kulturore dhe objekteve historike]]. Gjatë kësaj periudhe, Bagdadi kishte një nga nivelet më të larta të sulmeve terroriste në botë, megjithatë sulmet terroriste kanë qenë të rralla që nga humbja territoriale e [[ISIS]]-it në Irak në fund të vitit 2017.<ref>{{Cite news|title=Twin Suicide Bombings In Baghdad Market Kill At Least 32, Wound Over 100|url=https://www.npr.org/2021/01/21/959115619/twin-suicide-bombings-in-baghdad-market-kill-and-wound-dozens|access-date=2021-05-23|website=NPR.org|publisher=National Public Radio|language=en}}</ref>
 
== Gjeografia ==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Bagdadi"