|
[[Skeda:Debar vo 2010 (5).JPG|parapamje|300px|Bustet e Said Najdenit dhe [[Josif Bageri]]t në [[Dibër]]]]
'''Said efendi Najdeni''' i njohur në të gjallë si '''Hoxhë Voka''' ([[Dibër]], [[1864]] - [[21 nëntor]] [[1903]]) ka qenë [[Ulema|alim]] dhe veprimtar i Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. U bë i njohur për botimin e të parit ''[[Ilmihal]]'' (''Fe-rëfenjëseja e myslimanëvet'') më 1900, libër mësimesh të fesë islame e shkruar në gjuhën shqipe me shkronja latine, si dhe një abetare.<ref name="Clayer">{{cite book |author=Clayer |first=Nathalie |title=Në fillimet e nacionalizmit shqiptar: Lindja e një kombi me shumicë myslimane në Evropë |publisher=Botime "Përpjekja" |year=2012 |isbn=9789994302536 |edition=2 |location=Tiranë |pages=424 |language=sq |translator=Artan Puto |authorlink=Nathalie Clayer |origyear=2007}}</ref>
'''Islam Said Najdeni''' ([[Dibër]], [[1864]] - [[21 nëntor]] [[1903]]) i njohur edhe si '''Hoxhë Voka''' ose ''Vokrri'' qe [[hoxhë]], arsimtar dhe veprimtar i çështjes shqiptare. Said Najdeni është një nga atdhetarët më të shquar të trevës së Dibrës. Ndërroi jetë në 1903 nga tuberkulozi . Veprimtaria e tij iu dedikua lirimit nga zgjedha [[Perandoria Osmane|osmane]] dhe çeljes së shkollave shqipe. Ka vuajtur persekutime nga pushtuesit dhe ishte shok e koleg me personalitete si Ismail Qemali, [[Rexhep Mati]], [[Dervish Hima]], Hamdi Ohri, [[Vehbi Dibra]], [[Ibrahim Temo]], [[Shahin Kolonja]], Josif Bagerit dhe [[Frashërllinjtë#Sulejmanbellinjtë|vllezërve Frashëri]]. Ishte simpatik dhe i besueshëm në popull. Në Muzeun Historik Kombëtar ruhet një flamur me shqiponjë dykrenare të realizuar nga Said Najdeni kur ishte në burg. Mbesa e tij Meriban Najdeni është kolege e studjuesit [[Dhimitër Antoni]] në Drejtorinë e Përgjithshme të Arkivave Shtetërore
== JetaBiografia ==
LindiU lind në ShehërDibër të DibrësMadhe, i biri i Islamit dhe Esma Najdenit. I ati zejtar me tëta parë që kreu shkëlqyeshëm shkollimin në vendlindje më 1882, e dërgoi në [[Stambolli|Stamboll]] ku ndoqi studimet e larta teologjike në [[medrese]]n "Hajdar Pasha" të Fatihut.<ref>{{Cite book |last=Hysa M,|first=Mahmud "|title=Alamiada shqiptare" v. I, |publisher=Logos-A, Shkup |year=2000, f.|volume=1 |location=Shkup |pages=44. |language=sq}}</ref> Gjatë kësaj kohe u bë pjesë e aktivistëve xhonturqë.<ref name="Clayer" />
NjihetPas mearrestimit parinëdhe atdhetareburgosjes në Edrene, ai u tërhoq drejt shqiptarizmit nga [[Shahin Kolonja]], i cili i kishte sjellë në burg ca libra shqip.<ref name="Clayer" /> Që prej asaj kohe, gjithë duke mbaruar studimet si ulema, u përpoq të shqiptarëvepërhapte shkrimin dhe këndimin e gjuhës në kryeqytetinkrahinën e vendlindjes. U njoh me elitën e shqiptarëve në perandorakkryeqytet, [[Sami Frashëri|Shemsedin Saminë]], [[Naim Frashëri|Naim bej Frashërin]] dhe [[Ismail Qemali|Ismail Qemal bej Vlorën]]. I ndërgjegjësuar për gjendjen e atdheut nën hyqmin e [[Osmanllinjtë|osmanëve]], më 1888 mbaron shkollën dhe kthehet në atdhe me një sasi abetaresh të shtypura nga [[Shoqëria e të shtypurit shkronja shqip|Shoqëria e Stambollit]]. Jep mësim gjuhën shqipe më ato abetare në Dibër po atë vit.<ref>Hysa M., ''Said Najdeni-Hoxhë Voka, veprimtar i Lëvizjes dhe Rilindjes Kombëtare'', Harper Woods: Albanian Islamic Center, 1992, f.3-5.</ref>. Veprimtarinë e tij e shtriu jo vetëm në Shehërvendlindje edhe nëdhe krahinërrethina: në Gollobordë, në Grykë të Vogël, në [[Bllacë (Bulqizë)|Bllacë]], në [[Maqellara|Maqellarë]], në [[Brezhdani|Brezhdan]], në [[Dohoshishti|Dohoshisht]] e shumë fshatra të tjerë të Dibrës. Djalëria që mori mësim ndër tregtizat e pazarit të Shehrit më 1888 do ta ndihmonte për të shpërndarë kumtin e zgjimit kombëtar me abetaret që Hoxhë Voka i merrte nga StambollaStambolli.<ref>[[Drita (gazetë)|Gazeta “Drita”]] e Sofjes 1903, nr. 2, 32/21, vjeshtë e tretë.</ref>.
Autoritetet [[Turqit|turke]] në vitin 1895 duke parë aktivitetin e Saidit e arrestoi atë dhe e internoi në [[Edrene]]<ref name=":0">M.H.D, Said Najdeni, (Hoxhë Voka), Fondi XII/1, Dosje patriotësh, Dosja, nr. 495.</ref>. Pas kthimit në Dibër, Said Najdeni së bashku me nxënësit e tij: Shaqir Daci, Shyqyri Qoku, Kadri Fishta, Hamdi Ohri, Nazif Sharofi, Hajdar Varvarica etj., në vitin 1896 organizuan brenda në Shehër (Dibër), në shtëpinë e Abdullah Manjanit, një kurs të fshehtë për mësimin e shkrimin shqip. Ky kurs dokumentohet si i pari kurs shqip në trevën e Dibrës<ref>M.H.D, Dorëshkrim, [[Haki Stërmilli]], “Dibra në prag të historisë”, Tiranë, 1940, f. 39.</ref>. Internohet sërish në Edrene atë vit dhe lirohet më 1897 dhe u kthye në atdhe ku propagandoi në [[Ohër]], [[Strugë]] e [[Elbasani|Elbasan]] nevojën për shkolla shqipe<ref>Alfabeti i gjuhës shqipe dhe Kongresi i Manastirit, Tiranë, 1972, f. 43.</ref>. Lidhje të vazhdueshme u mbajtën sidomos me shoqëritë shqiptare “Dituria” të Bukureshtit dhe “Dëshira” të Sofjes, me Kosovën dhe me Shqipërinë e Mesme nga vinin në Dibër abetare e libra shqip të rilindasve. Në Dibër u përhap në këtë kohë “Abetarja” e Sami Frashërit me të cilën raportonte konsulli austro-hungarez, A. Kral në Manastir: “Mësuan të shkruanin në gjuhën shqipe qindra dibranë. Deri në vitin 1899, kishin mësuar të shkruajnë e të lexojnë shqip më shumë se 300 dibranë”<ref>Myziri H., “Shkollat e para kombëtare shqipe”, Tiranë, 1978, f. 141.</ref>.
SipasPasi praktikës së përdorur përpërgatiti të urtuarparin njerëzit që mësynin nga ngritja e ndërgjegjes kombëtare, iu ofruan zyra në administratë dhe''ilmihal'' të qenitfesë pedagogislame në medresengjuhën "Sulltanshqipe Ahmet"me nëalfabet Stamboll. Duke gjykuar toskërishtenlatin, si tëdhe zorshmenjë për dibranët e tijabetare, Hoxhë Voka boton në Sofie "Abetare e gjuhës shqipe ndëbotoi të folëparën gegënisht"me dhenëntitullin tekstin''Fe-rëfenjëseja fetare "Ferrëfenja [[mysliman]]e"myslimanëvet'' më 1900 në shtypshkronjën "Mbrothësia" të [[Kristo LuarasiSofja|K. LuarasitSofjes]].<ref>{{Cite book |last=Vozga R.,|first=Ramazan "[|url=http://www.bkshportalialbanologjik.alcom/Materialet/Libri%201555-1912.pdf |title=Libri Shqipshqip 1555-1915]",1912 Bibliotekanë Kombëtare,fondet Tiranë,e 2010Bibliotekës fq.Kombëtare 200|publisher=Biblioteka ─Kombëtare ISBN|year=2010 |isbn=978-99927-731-7-8. |location=Tiranë |pages=200 |language=sq}}</ref>.
Me organizimin e [[Lidhja e Pejës|Lidhjes së Pejës]] nga [[Haxhi Zeka]], punimet e të cilës ndikuan në punimet e kuvendeve të mbajtura në Dibër nën udhëheqjen e nxënësve dhe miqve të hoxhës, [[Selim Rusi]]t dhe [[Hamdi bej Ohri]]t.
Më 1903 merr pjesëqe në një [[Takimi i TarabulluzitTripoli|takimTarabulluz]], tëku mbajturu në [[Tripoli|Tarabulluz]],takua me Ismail Qemali, [[Refik bej Toptani]]n aty ku ishte vali [[Rexhep pashë Mati]]. Tuberkulozi iu rëndua, falë miqve iu bë e mundur një konsultë në Romë por mjekët s'i dhanë shpresë e kësodore mblodhi forcat sa për t'u kthyer në vendlindje ku dha shpirt pak ditë më pas më 21 nëntor.<ref name=":0" /><ref>Qemali I., "Kujtime", përkthyer nga [[Abdyrrahim Myftiu|A. Myftiu]], "Toena", Tiranë 2009.</ref>.
== BurimeReferime ==
{{reflist|2}}
|
