Bukuroshja e Durrësit: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Cleaning up redundant parameters added by prior faulty versions.) #IABot (v2.0.8.8
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 1 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0.9.2
Rreshti 5:
Mozaiku u krijua në gjysmën e dytë të shekullit IV p.e.s. në [[Durrësi|Durrës]], i njohur asokohe si [[Epidamni|Epidamnos]], <ref name="Enciklopedik">Fjalori Enciklopedik Shqiptar, Akademia e Shkencave - Tiranë, 1984 (MOZAIKU I DURRËSIT ME PORTRETIN E NJE GRUAJE, page 726)</ref> <ref>Albanian cultural heritage, page 21 - National Tourism Agency</ref> për të shërbyer si dysheme dekorative të një banjoje private dhe luksoze. Mozaiku u zbulua në vitin 1917, në mes të [[Lufta e Parë Botërore|Luftës së Parë Botërore]], kur Durrësi u pushtua nga forcat e [[Perandoria Austro-Hungareze|Austro-Hungarisë]]. Gjatë punimeve të [[Ushtria|ushtrisë]] [[Perandoria Austro-Hungareze|austro-hungareze]] për ndërtimin e fortifikimeve, inxhinierët ushtarakë hasën në këtë mozaik, i cili u zbulua {{Convert|3.80|m|ft}} thellë në themelet e një shtëpie në lagjen “Varosh”, shumë afër qendrës së sotme të qytetit të Durrësit. [[Arkeologjia|Arkeologu]] austriak [[Camillo Praschniker]] u kujdes për mozaikun, në mënyrë që të mund të ruhej më mirë. Në librin e tij ''Kërkime arkeologjike në Shqipëri dhe Mal të Zi'' ({{Lang-de|Archäologische Forschungen in Albanien und Montenegro}}), botuar në [[Vjena|Vjenë]] në vitin 1920 së bashku me A. Schober, studiuesi Praschniker ishte i pari që përfshiu një fotografi të këtij mozaiku duke e përshkruar atë si një kryevepër figurative.
 
Përfundimisht, pas përfundimit të luftës, Bukuroshja e Durrësit u mbulua dhe humbi, për t’u rizbuluar vetëm në vitin 1947 nga një arkeolog nga Durrësi, Vangjel Toçi. Ajo u bë e njohur gjerësisht në botën e historisë së artit vetëm pas vitit 1959. <ref>[http://www.trt.net.tr/trtworld/al/newsDetail.aspx?HaberKodu=55d94996-c7f3-4b02-8fcf-d3011f131998 ARISTOKRACIA E MOZAIKËVE TË DURRËSIT (in Albanian)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120308121754/http://www.trt.net.tr/trtworld/al/newsDetail.aspx?HaberKodu=55d94996-c7f3-4b02-8fcf-d3011f131998 |date=8 mars 2012 }} March 2, 2010</ref>
 
Në vitin 1982 mozaiku u zhvendos me kujdes nga Durrësi dhe u vendos në sallën kryesore të antikiteteve në [[Muzeu Historik Kombëtar|Muzeun Historik Kombëtar]] në Tiranë, ku mund të shihet edhe sot.
Rreshti 13:
=== Portreti i gruas ===
[[File:Bukuroshja e Durresit.jpg|djathtas|parapamje|Portreti i gruas - Bukuroshja e Durrësit]]
Ekzistojnë të paktën dy teori në lidhje me temën e portretizuar në mozaik. Sipas historianit dhe arkeologut [[Moikom Zeqo]], gruaja e përfaqësuar në mozaik është e njëjtë me atë të pikturuar në arketipet e [[Amfora|amforave]] në [[Pulia]] dhe pjesë të tjera të Italisë Jugore, me figura të kuqe të epokës helenistike. Sipas tij, Bukuroshja e Durrësit përfaqëson perëndeshën e [[Kreta|Kretës]] Eileithyia, e cila ishte perëndeshë e lindjes dhe mamisë, duke ndihmuar në ofrimin e foshnjave të shëndosha. Sidoqoftë, arkeologu [[Afrim Hoti]] sugjeron se portreti i gruas është ndoshta vajza Aura, një shoqëruese e [[Artemis|perëndeshës Artemis]] në gjueti. <ref name="DURRESI">{{Cite book|last=Hoti|first=Afrim|title=DURRËSI, Epidamni-Dyrrahu|year=2003|publisher=Cetis Tirana|isbn=99927-801-3-4|page=81}}</ref>
 
Koka e gruas është në shkallë të gjerë, me fytyrë dhe faqe të gjera. Ajo ka një qafë të gjatë të drejtë, dhe koka e saj është kthyer paksa në anën e majtë, duke krijuar një portret tre të katërtat. Imazhi i saj shfaqet i qetë dhe paqësor dhe pamja e saj është ëndërrimtare, gati melankolike. Shifra përshkruhet me buzë të lakuara të kuqe me shkëlqim. Plasticiteti i përpunuar me përpikëri i buzëve, zgjimi i formës dhe pozicioni i tyre pak i hapur, i japin asaj një fizionomi jashtëzakonisht femërore. Një guralec i vogël i verdhë dhe i kuqe i vetëm në bebëzën e syrit të saj krijon një pamje vërtet të rrallë në figurën e gruas. <ref name="Mosaic">Apollon Baçe, Aleksandër Meksi, Emin Riza, Gjerak Karaiskaj, Pirro Thomo - ''Historia e Arkitekturës Shqiptare'' (History of Albanian Architecture - pages 87-88 (in Albanian)) Publisher: Ministria e Arsimit dhe e Kulturës, Instituti i Monumenteve të Kulturës, Tirana 1980</ref> Kurora e flokëve të saj të kuqërremtë është përshkruar veçanërisht mirë dhe dallohen mjaft mirë nga sfondi i zi nëpërmjet përdorimit të një të bardhe siluetë. Efekti plastik i figurës femërore të mozaikut në tërësinë e tij, paraqet një vepër artizanale artistike shumë të zhvilluar për kohën. <ref name="Enciklopedik">Fjalori Enciklopedik Shqiptar, Akademia e Shkencave - Tiranë, 1984 (MOZAIKU I DURRËSIT ME PORTRETIN E NJE GRUAJE, page 726)</ref>