Rózsa Péter: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Smallem (diskuto | kontribute) |
Lidhje të jashtme të shpëtuara: 5 Lidhje të jashtme të etiketuara si të vdekura: 0) #IABot (v2.0.9.2 |
||
Rreshti 6:
Péter lindi në [[Budapesti|Budapest]], Hungari, si Rózsa Politzer (Hungarisht: Politzer Rózsa). Ajo ndoqi Universitetin Pázmány Péter (tani Universiteti Eötvös Loránd ), fillimisht duke studiuar kimi por më vonë duke kaluar në matematikë. Ajo ndoqi leksione nga Lipót Fejér dhe József Kürschák . Ndërkohë që ishte në universitet, ajo u takua me László Kalmár ; ata do të bashkëpunonin në vitet e ardhshme dhe Kalmár e inkurajoi atë të ndiqte dashurinë e saj për matematikën. <ref >{{Cito web|last=MacTutor History of Mathematics Archive|title=Rózsa Péter|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Peter.html|access-date=14 prill 2014|publisher=School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland|language=en}}</ref>
Pasi u diplomua në 1927, Péter nuk mundi të gjente një pozicion të përhershëm mësimdhënës edhe pse i kishte kaluar provimet për t'u kualifikuar si mësuese e matematikës. Për shkak të efekteve të [[Depresioni i madh|Depresionit të Madh]], shumë të diplomuar universitarë nuk mundën të gjenin punë dhe Péter filloi mësimin privat. <ref>{{Cito web|title=Rózsa Péter|url=http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter|access-date=14 prill 2014|publisher=EpiGeneSys|language=en|archive-date=26 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170326231129/http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter|url-status=dead}}</ref> Në këtë kohë, ajo gjithashtu filloi studimet pasuniversitare.
== Karriera dhe kërkimi profesional ==
Rreshti 13:
Péter paraqiti rezultatet e punimit të saj mbi teorinë rekursive, "Rekursive Funktionen", në [[Kongresi ndërkombëtar i matematikanëve|Kongresin Ndërkombëtar të Matematikanëve]] në Cyrih, Zvicër në 1932. Për hulumtimin e saj, ajo mori PhD summa cum laude në 1935. Në vitin 1936, ajo paraqiti një punim me titull "Über rekursive Funktionen der zweiten Stufe" në [[Kongresi ndërkombëtar i matematikanëve|Kongresin Ndërkombëtar të Matematikanëve]] në Oslo. <ref>{{Cito web|last=MacTutor History of Mathematics Archive|language=en|title=Rózsa Péter|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Peter.html|access-date=14 prill 2014|publisher=School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMacTutor_History_of_Mathematics_Archive">MacTutor History of Mathematics Archive. [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Peter.html "Rózsa Péter"]. School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 April</span> 2014</span>.</cite></ref> Këto punime ndihmuan për të themeluar fushën moderne të teorisë së funksionit rekursiv si një fushë e veçantë e kërkimit matematikor.
Në 1937, ajo u emërua si redaktore kontribuese e Revistës së Logjikës Simbolike . <ref>{{Cito web|title=Rózsa Péter|url=http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter|access-date=14 prill 2014|publisher=EpiGeneSys|language=en|archive-date=26 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170326231129/http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter|url-status=dead}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter "Rózsa Péter"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170326231129/http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter |date=26 mars 2017 }}. EpiGeneSys<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 April</span> 2014</span>.</cite></ref>
Pas miratimit të Ligjeve Hebraike të vitit 1939 në Hungari, Péter u ndalua të jepte mësim për shkak të origjinës së saj hebraike dhe u mbyll për pak kohë në një geto në Budapest. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ajo shkroi librin e saj "''Playing with Infinity: Mathematical Explorations and Excursions"'', një vepër për lexuesit porotë mbi temat e teorisë së numrave dhe logjikës. Fillimisht i botuar në Hungarisht, është përkthyer në Anglisht dhe në shumë gjuhë të tjera. <ref>{{Cito web|last=Riddle|first=Larry|title=Rózsa Péter|url=http://www.agnesscott.edu/lriddle/women/peter.htm|access-date=14 prill 2014|website=Biographies of Women Mathematicians|publisher=Agnes Scott College|language=en}}</ref>
Me përfundimin e luftës në 1945, Péter mori takimin e saj të parë për mësimdhënie me kohë të plotë në Kolegjin e Trajnimit të Mësuesve në Budapest. Në vitin 1952, ajo ishte gruaja e parë hungareze që u bë doktoreshë akademike e matematikës. Pasi Kolegji u mbyll në 1955, ajo dha mësim në Universitetin Eötvös Loránd deri në daljen në penision në 1975. Ajo ishte një profesoreshë e mirënjohur dhe njihej si "Halla Rózsa" për studentët e saj. <ref >{{Cito web|title=Rózsa Péter|language=en|url=http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter|access-date=14 prill 2014|publisher=EpiGeneSys|archive-date=26 mars 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170326231129/http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter|url-status=dead}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter "Rózsa Péter"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170326231129/http://www.epigenesys.eu/en/science-and-you/women-in-science/810-rozsa-peter |date=26 mars 2017 }}. EpiGeneSys<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 April</span> 2014</span>.</cite></ref>
Në vitin 1951, ajo botoi veprën e saj kryesore, ''Funksionet rekursive'' ( ''Rekursive Funtionen'' ). Ajo vazhdoi të botonte punime të rëndësishme mbi teorinë rekursive gjatë gjithë jetës së saj. Në vitin 1959 ajo paraqiti një punim të madh "Über die Verallgemeinerung der Theorie der rekursiven Funktionen für abstrakte Mengen geeigneter Struktur als Definitionsbereiche" në Simpoziumin Ndërkombëtar në Varshavë (botuar më vonë në dy pjesë në 1961 dhe 1962). <ref>{{Cito web|last=MacTutor History of Mathematics Archive|language=en|title=Rózsa Péter|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Peter.html|access-date=14 prill 2014|publisher=School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMacTutor_History_of_Mathematics_Archive">MacTutor History of Mathematics Archive. [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Peter.html "Rózsa Péter"]. School of Mathematics and Statistics, University of St Andrews, Scotland<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 April</span> 2014</span>.</cite></ref>
| |||