Wikipedia:Burimi i informacionit: Dallime mes rishikimesh
Content deleted Content added
Eagleal (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
|||
Rreshti 3:
Burimi i informacionit, më thjeshtë referenca, shërben për ti dhënë një burim "vërtetësie", ose më mirë një vendndodhje e materialit, kontekstit për të cilin po flitet.
'''(Autobiografia e mësuesit Mustafë Koka)
Rrëfime për Mësuesin Mustafë Koka'''
Në fillim të qershorit të atij moti(1951), dy oficerë të lartë të UDB-së e ndjekin hap pas hapi. Ardhjen e UDB-së në fshat e parandiente mësuesi si kob i rikthyer nga ajo ditë që kishte përcjellë për në burg, babanë, axhën dhe bijtë e vëllait. Kah gjysma e atij muaji i trokasin në derën e banesës së tij në Remnik. Para se të kthehej mësuesi nga një mbledhje e fshatit, ku kërkohej që ta dorëzonin njeriun e fundit të ilegales, Has Aline, Lila dhe Voja, futen të paftuar në banesën e tij, kinse për ta kaluar natën, por qëllimi i tyre, ishte që ta dëbojnë atë për tej bjeshkëve, Voja, i tha: Ikë, ose ulu nën këmbët tona!
Mësuesi kërkoi me ngulmë ta lëshonin banesën e tij, por ata as që lëvizën, duke kërkuar që t’ia sjellin edhe gruan për ti shërbyer ata. Këtë nuk mund ta përpijë, tha vetë me veti. Dhe, kërkoi ta lejonin të shkoi për të fjetur te shërbëtori i shkollës. Atje ai e kishte lënë një revole, Beret për ta ruajtur kokën.
-Nuk mundesh me dalë aq lehtë, se duam edhe kokën e kaçakut të fundit, i përsëriti Voja, për të satën herë.
- Unë, jam mësues, dhe nuk njoh njerëz të malit, ata që i njoh janë në burg, ia ktheu mësuesi sixhim, si breshëri fjalët
Dora e UDB-shit, e përgjaku, por nuk e nënshtroi.
- Lila, i dha leje të shkoj. Por me kusht që të kthehet nesër, për të vazhduar me trajtimin e rastit të tij.
-Dhe njëherë mësuesi kërkoi t’ia lirojnë banesën me arsyetim se është e pamjaftueshme për të bujtur aty, por, ata edhe më tutje u sollën shumë brutalisht me te,- tregonte axha, në odën e tij.
-Kjo banesë paguhet nga parat e shtetit!- i tha Lila.
-Ne, kemi haber se kjo odë është kthyer në shërbim të armiqve të shtetit,..
-Nesër në mëngjes.... të pret fati i babës Het se je më i zi se ai!- i tha Voja.
Këtë s’mund ta duroj,- iu tha ai, ndonëse që te dy iu sulën, duke e përgjakur fytyrën e tij, nëntëmbëdhjetëvjeçare. Ndërkaq, ai, nuk jepet fare para tyre, ngrihet me forcën e fundit në këmbë, dhe mezi shkon te portieri i shkollës të bëjë një sy gjumë, por, mjerisht atë natë nuk fjeti fare. Para se të shkoi te kinse flejë, në oborrin e shtëpisë i pa fëmijët e axhës së tij që kishin dalë për ta pritur. Por, atë ditë nuk patën kohë për t’u përshëndetur sepse u kthyen për ta përcjell ardhjen e UDB-së. Mësuesi ishte përshëndetur me një mik, i cili vdiq gjashtë javë më vonë nga torturat e UDB-së, por, nuk i tradhtoi shokët dhe Mustafën deri në vdekje. Ai i kishte në burg babën, axhën dhe i vëllai i madh. I morën në besë për t’i amnistuar më vonë, por dhelpra a ka besë? I dënuan përjetë, vetëm vëllai i madh kishte shpresa të dalë nga burgu. Iu kujtuan babai, xhaxhai dhe vëllezërit në burgun e Nishit. Xhaxhai tjetër, i vrarë në frontin lindor, e shumë e shumë të tjerë, ...... shumë tragjedi tjera. Andaj vendosi t’i kthehet malit, tjetër udhë nuk pati. Merr revolen beret, që e kishte amanet nga babai, dhe ju kthehet “mysafirëve” në odën e tij për ta dërguar amanetin e etërve në vend. Me të hyrë në derë, i gjen duke luajtur shah, por në vend se t’i luante figurat e shahut për t’i nxënë në mat, nxjerr revolen dhe zbrazi në ta. Duke dalë jashtë me nxitim, e pa gruan e axhës Metë në oborrin e shtëpisë së tij.
Mezi i dolën fjalët nga gVoja e i tha: Thuaj, se i vrau mësuesi Mustafë se e zuri gjaku që po i vlonte pas gjithë asaj që na bënë. Nuk pata qare, ... nuk e bëra për nam as nishan. Me të dal nga katundi, ecte serbes nga ana e malit, nxitonte për ta zënë hapin kah Mulliri i Hanit të Axhës. Aty, e la një fasule që ia kishte dhënë nusja e tij, Raba, për të mos e nxënë gjaku. Theu rrugën dhe kaloi kah shkolla e Ukë Metave, për të zbritur pastaj në lumin Llapush dhe për të vazhduar rrugës që e qet te Muhaxhirët e Kokave. Kaloi shtëpi më shtëpi, mal më mal e gur më gur, deri në jatakun më të sigurt. Më vonë ra në lidhje me Has-Alinë të cilët vendosën të largohen nga atje, për shkak se ishte shtuar zullumi mbi jatakët e tyre. Kah fillimi i vjeshtës shkuan në anën tjetër të Arbërisë së lirë. Ata nuk arritën ta kapërcejnë malin për të dalë për tej gardhit, bënte mjegull dhe binte shi vazhdimisht. Ishte një mot i ligë që mbahet mend më gjatë se herëve tjera. Atij iu kujtuan të gjitha tragjeditë e popullit të vet që kishte shkaktuar pushtuesi mbi ta për ta zhdukur dhe përzënë. Mustafë në këtë moment të vështirë ndiente një krenari dhe kishte shpresë se popullin e tij nuk do të mund ta zhduk as tash ky pushtues, ashtu siç nuk mundi ta zhduk asnjë pushtues deri më tash. Ai kujtonte disa popuj tjerë që kishin jetuar në antikitet si: trakët, avarët etj. e sot nuk janë më. Edhe dyndjet me origjinë mongole sa janë munduar të na mbajnë nën sundimin e tyre, të asimilojnë e të zhdukin gjithë çka gjetën mbi tokë dhe nëntokën e pasur. Por papërkulshmëria dhe lufta e vazhdueshme, edhe pse na kanë zvogëluar në masë, nuk kanë arritur asnjëherë të na zhdukin. Një ditë vjeshte, deri sa po priste lidhjen në Koka, kishte vendosur të rrezikonte: do të qëndronte në kullën e vetë. Mustafë po i qëndronte në besë nënës, se nuk do t’i bie në duar UDB-së për të pësuar si ishe keq e më keq, ashtu siç i ndodhi babait të tij, edhe pas amnistisë së premtuar.
Dy javë të vjeshtës shkuan pa i parë fare. Flitej për një dimër të madh. Sipas parashikimeve të plakave me kurrizin e shpinës së pulës, pritej të bie borë e madhe deri në dy metra. Këtë e thoshin edhe atë natë duke shikuar ashtin e pulës të cilën e kishin prerë për Mustafën dhe Has-Alinë. Në odën e tyre mashkulli i vetëm ishte Mali, një jetim i Drinit që ishte vrarë në frontin lindor gjashtë vjet më parë. Ai po i rrinte pranë Has-Alisë duke soditur me kureshtje atë burrë leshatak e të plotë. Motrat po e vëzhgonin terrenin dhe situatën e krijuar pas vrasjes së dy oficerëve të OZN-ës te Remi para gjashtë muajve. Kaçaku i xhaxhit... i tha Mustafë me gjithë atë zë të plotë. Djali i vetëm që na la axha Drini, i tregoi Has-Alisë. Atë ditë në kullë te Het po e prisnin lidhjen që kishin pasur për t’i përcjell përtej gardhit, dhe nuk duronin t’iu vonohej lajmësi prej nga do të hidheshin pastaj përmes ujërave të Drinit përtej kufirit së bashku me gruan shtatzënë dhe Gushin e sapo dalë nga burgu. Gushi kishte ikur nga burgu pasi kishte lakuar grilat e dritares. Më pas merr gruan dhe së bashku me të arratiset maleve, për t’iu bashkuar më vonë Has- Alisë, i cili edhe do tu printe për të kaluar gardhin .Kishin lanë vendtakimin me Malin e Zhymit. Para se të niseshin prej anës perëndimore të Muranës ishin rreshtuar pas tij të shkujdesur pesë veta me uniformë speciale. Ishte një mot me lagështi dhe mjegull. E lanë Gunishten pa u hetuar dhe u ngjitën rogës së rrushit përpjetë në drejtim të Llapushës. Pastaj kaluan vargmalet e Karadaket e të Bjeshkës për t’iu bashkuar çetës së fundit të Kaçakëve të dalë maleve, jo prej qejfit, por nga zullumi dhe shpata e Demokleut që po u rrinte në qafë orë e çast. Mustafë e nuhati i pari tradhtinë dhe nuk e lëshonte nga tyta e armës Malin e Zhymit që kishte marrë përsipër për t’i përcjell matanë gardhit.
-Mos ia ke frikën askujt se jemi të gjithë në një hell,- ia priti njëri prej tyre duke u rrotulluar
- Po harron se biri i kujt je...?- ia tha Mustafët, duke i tingëlluar për të dytën herë të njëjtat fjalë, sikur se atë natë që e kishte përcjell kobi i ndeshur me ata fatzi të UDB-së. Iu kujtua edhe vrasja e Azganit dhjetë vjet më parë buzë kufijve të gardhit të thurur me zapti edhe aty, ku kurrë nuk e patën vendin. Edhe Peza i pari i tyre e kishte pas lënë me fjalë të varrosët në mezhde të kufirit për të cilin kishte luftuar hon e donë para se ta lëshonin në mënyrë kolektive tokën te Molla e Kuqe, për t’i shpëtuar shfarosjes.
- Jo, nuk e ka nga frika, por nga ajo që vigjilonte në këtë natë që gishtin në sy me ta shti nuk po shihet.. iu përgjigjën atij.
Has-Alisë, duke shkuar përbri degës së Drinit, i printe Mali i Zhymit, dy të tjerë ishin duke e përcjell për anash. Lumi ishte ngritur nga të reshurat që nuk pushuan asaj vjeshte.
Mali i Zhymit e deshi fati të qëndronte në harkun e parë, ku i ra në rabush grepi i tradhtisë, një grup po i priste përpara tyre.
-Pse e kthen armën kah ne, fytyrë zi? ia priti me të parën Hasi.
- Kështu jemi marrë vesh,- ia ktheu ai. Por kësaj radhe Hasi nuk po i besonte.
Damka e tradhtisë, Malit të Zhymit sipas planit të marrë nga UDB-ja e dinte se Hasan Alia do të goditët në gjoks, Mustafë në Kokë, ndërsa Gush Agushi të pritët me breshëri, deri sa do ta kalonte lumin me gruan e tij në shpinë.
Mustafë e mbante përkrahu gruan Arb. Ai mbante edhe armë të gjatë edhe një revole Beret që e kishte amanet nga vëllai i tij Jeta. Beretën e mbante në brez. Pas kësaj, duke kaluar me hapa të shpejtuar nëpër një rrafshinë, për herë të parë, pas gjithë asaj lufte, po i tradhtonte mendja. Në këtë heshtje shkrepen dy armë, sixhim. I pari bie Mali i Zhymit, kurse pas tij përplasët trupi i Has-Alisë i goditur për vdekje, prej atij (Malit të Zhymit).
Menjëherë pas kësaj u ndezën kandilat e turpit për ta ndritur terrenin, deri sa Mustafë me Agushin ai pren dritat me rafalët e tyre, me qëllim që ta mbulonin terrenin me terrin e asaj nate të pabesë, që ishte improvizuar si në skenë të teatrit, te vendtakimi në Bri. Dritat e kthyera në drejtim të tyre, së bashku me sirenën e trupave pushtuese fare pranë tyre, po e ndriçonin ujin e Drinit të përgjakur prej tre burrave dhe dy grave. Ndërsa një ushtar i ri, po i përgjigjej zërit të gruas së Gushit, Qipriqe, për t’i dhënë një pikë ujë me grusht. Këtë e ndaloi Komandanti Kristë, duke ia sharë nënën shqiptare... Do t’iu vrasim të gjithëve, shkordhtë...
Lama e miellit të kazasë po i priste në agun e parë që kur ranë.
As në emër të katundit nuk ua dhanë kufomat, as të mësuesit të vrarë bashkë më bashkëshorten e tij, dhe as të tre kaçakëve të tjerë.
Familja e ngushtë e mësuesit kishte mbetur në gra e fëmijë. Nëna mallkonte edhe në ditën e tretë që ishin ekspozuar te pazari i Lamës.. Asnjë gjëmë, asnjë pikë lot nuk i kishte dal asaj burrëreshe, as para masës së dalë te Lama e millit.
- Nëna të ka rritë për krenarinë e sotme. Arbën e more nuse sa ishe në male, pa dasmë, por, dasmë të madhe të kam bërë sot, ia numëroi një nga një te koka mësuesit, nëna e tij.
- Qohu e shih se prej shtatë nahijeve të kanë ardhur ... nënës, biri im, Ta prita lajmin për lindjen e trashëgimtarit, por, kjo është ditëlindja e dytë.
- Ata ranë për lirinë e këtij trualli!- u shprehën disa nga masa.
Pas saj, aty te Lama e miellit i kishte kaluar pranë edhe një kurrë plak, për t’i rënë me këmbë trupit të shtrirë si të Gjergj Lez Alisë. Zekë polici, morri guximin për t’i thënë atij, deri sa bënte roje.
- Ikë, se kur ka qenë gjallë, nuk ke guxuar ta shikosh as me bisht të syrit. Pardon, të lumtë se as të vdekur nuk na e la të qetë, mësuesin, Bajlozi i zi,... Ofshante thellë deri sa ndiqte me sy gjithë atë masë njerëzish që ishin tubuar. Vetëm të nesërmen i tërhoqën kufomat e sakatosura. U vranë në tradhti, tradhti,.. i thoshin njëri tjetrit para shatërvanit dhe të Ura e Musketarit të Kazasë, njerëzit që ishin tubuar për t’i përshëndetur për herë të fundit me një shikim. Në vend se ti përdhosnin ata u kthyen të murosur në lapidar, të gjallë. Pastaj u varrosën pa adresë, sepse ishin “armiq”, ata nuk ishin hyzmeqar të një pushteti të huaj.
Mallkimi i nënave iu bëftë ferr atyre që i vranë, dhe nuk i lanë në një copë tokë të prehen amshueshëm. Ato bënë lutje te zoti, që të iu bëhet dritë të rënëve,… ndonëse, sot e atë ditë, thonë se u ndihet gjëma nën dhè te Kapia e asqerit Gjilan.
Te koka u rri si një epitaf: Ringjallje!
----------------------
Shënime biografi e shkurt:
-------------------------
Mustafë Koka, i njohur edhe si Mustafë mësuesi, u lind në Kokaj me 1931, biri i Hetë Koka, kaçak i njohur nga viti 1924, deri me 1944, nӕrsda me 1947, kapët nga UDB-ja dhe denohet me me 35 vjetë burg së bashku me vëllain e tij, Muharremin dhe djali e tij, Ajeti me 12 vjetë burg. Mustafë Koka gjatë viteve të fundit të Luftës së Dytë qëndroi në Tiranë ku kreu kualifikimin për mësues. Me t'u kthyer në Kosovë, filloi punën e mësimdhënjes, nevojë kjo që ishte shumë e madhe për malësorët e Karadakut dhe banorët e anamoravës. Puna e Mustafë Kokës në fushën e arësimit nuk zgjati shumë pasi që pushteti komunist jugosllav për shqiptarët e Kosovës u bë i padurueshëm, kështu që Mustafa vendosi të ballafaqohej me pushtuesin edhe në mënyrë të armatosur. Për disa vite resht, Mustafa Koka u bë sinonim i tmerrit për serbët.Mustafa së bashku me Hasan Remnikun, ka qenë simboli i rezistencës së pushtimit jugosllav të pas Luftës së Dytë Botërore. Së bashku me patriot të tjerë, përfshirë Hasan Remnikun, u vra pabesisht në një pusi që ia kishte përgaditur OZNA. Pas vrasjes, trupi i tij u ekzpozua në Gjilan, si formë represive dhe mënyrë për të frikësuar banorët e kësaj ane të Kosovës. Duke u bazuar në këtë aktivitet të Mustafë Kokës, regjisori i njohur jugosllav, Veljko Bulajiq, sipas skenarit "Poslednje Albanske Bande na Kosometu" (Bandat e Fundit të Shqiptarëve në Kosovë), gjiroi filmin e njohur Kapetan Lleshi. Mësuesi që paraqitet në këtë film është Mustafa, kurse vendi është fshati Kokaj. Natyrisht, filmi paraqet ngjarjen e rregulluar sipas shijes së pushtetit komunist serb.
== Manuali ==
| |||