Teoria e relativitetit: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Gurax (diskuto | kontribute) |
Gurax (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
[[Figura:Spacetime_curvature.png|thumb|right|300px|Përkulja e kohëhapësirës]]▼
Kur flitet për Teorinë e Relativitetit i referohemi dy [[teori shkencore|teorive]] specifike në të njëjtën kohë që janë [[Teoria specifike e relativitetit]] dhe [[teoria e përgjithshme e relativitetit]]. Sidoqoftë mund të ketë raste që me "relativitet" të flitet dhe për [[Relativiteti i Galileit]].▼
▲Kur flitet për Teorinë e Relativitetit i referohemi dy [[teori shkencore|teorive]] specifike në të njëjtën kohë që janë [[
Ky term u përdor për herë të parë nga [[Max Planck]] në [[1908]] për të vënë në dukje që të dy teoritë specifike të përmendura përdorin atë që quhet [[parimi i relativitetit]].
== Teoria Speciale e Relativitetit ==
{{main|teoria speciale e relativitetit}}
▲[[Figura:Spacetime_curvature.png|thumb|right|300px|Përkulja e kohëhapësirës]]
Teoria Speciale e Relativitetit është një [[teori shkencore|teori]] e cila përshkruan strukturën e [[kohëhapësirës]]. Ajo u paraqit për herë të parë nga Albert Ainshtajn ''([[Albert Einstein]])'' në 1905 në një punim që trajtonte "Elektrodinamika e trupave në lëvizje".
Në themel të kësaj teorie janë dy [[postulat|postulate]] që sipas mekanikës klasike janë kontradiktore:
Kjo teori nxjerr përfundime shumë interesante dhe me surpriza.
▲a. Zgjatja e kohës. Ky fenomen shfaqet në formën e një vëzhguesi i cili vëren se tik-taket e një ore në levizje janë më të rralla sesa tik-taket e orës që ka me vete dhe është "fikse". Orët janë identike.
▲b. Tkurrja e gjatësive. Në këtë rast, matjet tregojnë se objektet janë më të shkurtër në drejtimin e lëvizjes, relative në lidhje me vëzhguesin.
▲c. Relativiteti i njëkohshmërisë. Dy ngjarje të njekohesishme për një vëzhgues-A, nuk janë të njëkohësishme për një vëzhgues tjetër vëzhgues-B nëse ky i fundit është në lëvizje në lidhje me të parin, vëzhgues-A.
▲ç. Masa dhe energjia janë ekuivalente. ''E = mc²'' është formula që lidh me njëra tjetrën energjinë E të një mase m.
== Teoria e përgjithshme e relativitetit ==
{{main|teoria e përgjithshme e relativitetit}}
Teoria e përgjithshme e relativitetit është një [[teori shkencore|teori]] për gravitetin dhe u paraqit për herë të parë nga [[Albert Einstein|Albert Ainshtajn]] në vitet 1907-1915. Kjo teori fillon me atë që quhet "parimi i njëvlefshmërisë". Sipas këtij parimi, nëse një objekt gjendet nën efektin e një fushe gravitacionale dhe nje trup tjeter është në levizje me nxitim, keta dy trupa janë në gjendje të njëjta fizike dhe rreagojnë në mënyrë identike fizikisht. Kjo gjë sjell në përfundimin se rënia e lirë është lëvizje inerciale, ose me fjalë të tjera, renia e lirë është gjendja fizike e një trupi kur ai nuk ndikohet nga asnjë forcë e jashtme, dhe jo si efekt i forcës së gravitetit, sic meson mekanika klasike. Përvec mekanikës klasike ky përfundim është kontradiktor edhe me Teorinë speciale te Relativitetit sepse sipas saj levizja inerciale nuk lejon që trupat të mund të lëvizin me nxitim kundrejt njëri-tjetrit, por objektet në rënie të lirë munden.
Për të shpjeguar këtë kontradiktë, Ainshtajn prezantoi idenë që kohëhapesira është e përkulur. Në 1915 ai paraqiti [[Ekuacionet e fushës së Ainshtajnit]] te cilët pershkruajnë lidhjen midis përkuljes së kohëhapesirës me masën, energjinë dhe impulsin.
[[Figura:Einstein_ring.jpg|thumb|right|Efekti i lentes gravitacionale]]
Disa nga rrjedhojat e kesaj teorie jane:
==
===Nga Wikipedia Shqip===
*[[Fizika]]
*[[Teori shkencore]]
*[[teoria speciale e relativitetit]]
*[[teoria e përgjithshme e relativitetit]]
=== Referenca të jashtme ===
{{fizi-cung}}
Line 50 ⟶ 53:
[[Category:Fizikë]]
|