[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
'''Heraldika.-''' është [[Shkenca|shkencë]] ndihmëse e [[Historia|historisë]], e cila studion krijimin dhe zhvillimin e stemave[[stema]]ve dhe principet e punimit dhe dekorimit artistik të tyre.
 
Stemat, në fillim ishin shprehje e paarsimimit në [[Mesjeta|mesjetë]]. Në mesjetë, kur [[Princi|princët]] bartnin [[mburoja]] dhe [[helmeta]], shumë vështirë njiheshin në mes vete. Për këtë, ata filluan të bartinbartnin stema të udhëheqësve të tyre, më qëllim që të njihen në mes vete. Kjo kryesisht ka ndodhur gjatë [[Kryqëzatat|kryqëzatave]], dhe kjo „modë“"modë" u përhap në tërë [[Evropa|Evropën]]. Kjo veprimtari u zgjëruazgjerua aq shumë, sa që mbretërit nuk ishin në gjendje të mbanin mend cila stemë e kujt është. Në vend të tyre, stemat i përcillnin heraldikët. Ata gjatë luftimeve qëndronin afër [[Mbreti|mbretërve]] të vet dhe sçaronin se cilët [[Luftëtari|luftëtarë]] cilit udhëheqës i takonin dhe për cilën anë luftonin.
'''Heraldika'''
 
Që nga shekulli i XI-XIII datojnë edhe regullat heraldike. Rregulla e parë dhe kryesorja është që stema duhet të jetë e dallueshme. Nga kjo janë nxjerrë edhe disa rregulla praktike. Ngjyrat[[Ngjyra]]t nuk bënëbën të përzihet me ngjyrën tjetër e as [[metali]] me metal (metalet kryesisht janë [[Argjendi|argjend]] dhe [[ari]], pra ngjyra e bardhë dhe e verdhë). Pastaj, shfrytëzohen vetëm ngjyrërat e pastërta, jo pastele dhe të pakjarta, më qëllim që edhe në largësi të mëdha të dallohen.
Heraldika.-është shkencë ndihmëse e historisë, e cila studion krijimin dhe zhvillimin e stemave dhe principet e punimit dhe dekorimit artistik të tyre.
 
Stema është e mbushur edhe me elemente, më së shpeshti me kafshë apo bimë, me fortifikata, apo edhe me elemente te tjera.
Stemat, në fillim ishin shprehje e paarsimimit në mesjetë. Në mesjetë, kur princët bartnin mburoja dhe helmeta, shumë vështirë njiheshin në mes vete. Për këtë, ata filluan të bartin stema të udhëheqësve të tyre, më qëllim që të njihen në mes vete. Kjo kryesisht ka ndodhur gjatë kryqëzatave, dhe kjo „modë“ u përhap në tërë Evropën. Kjo veprimtari u zgjërua aq shumë, sa që mbretërit nuk ishin në gjendje të mbanin mend cila stemë e kujt është. Në vend të tyre, stemat i përcillnin heraldikët. Ata gjatë luftimeve qëndronin afër mbretërve të vet dhe sçaronin se cilët luftëtarë cilit udhëheqës i takonin dhe për cilën anë luftonin.
 
Nëse me gjuhën profesionale e „përshkruajmë“"përshkruajmë" stemën, çdo heraldik i mirë sipas këtij përshkrimi mund ta vizaton se si duket stema përkatëse. Ky përshkrim quhet blazon, dhe është i thjeshtë, por për këtë duhet njohur terminologjinë, e cila është një përzierje franceze, angleze dhe latine e shprehjeve.
Që nga shekulli i XI-XIII datojnë edhe regullat heraldike. Rregulla e parë dhe kryesorja është që stema duhet të jetë e dallueshme. Nga kjo janë nxjerrë edhe disa rregulla praktike. Ngjyrat nuk bënë të përzihet me ngjyrën tjetër e as metali me metal (metalet kryesisht janë argjend dhe ari, pra ngjyra e bardhë dhe e verdhë). Pastaj, shfrytëzohen vetëm ngjyrërat e pastërta, jo pastele dhe të pakjarta, më qëllim që edhe në largësi të mëdha të dallohen.
 
Stema është e mbushur edhe me elemente, më së shpeshti me kafshë apo bimë, me fortifikata, apo edhe me elemente te tjera.
 
'''Disa emra të ngjyrërave, të cilat përdoren në heraldikë janë:'''
Nëse me gjuhën profesionale e „përshkruajmë“ stemën, çdo heraldik i mirë sipas këtij përshkrimi mund ta vizaton se si duket stema përkatëse. Ky përshkrim quhet blazon, dhe është i thjeshtë, por për këtë duhet njohur terminologjinë, e cila është një përzierje franceze, angleze dhe latine e shprehjeve.
 
* E verdhë (ari) — or,
'''Disa emra të ngjyrërave, të cilat përdoren në heraldikë janë:'''
* E verdhëbardhë (ariargjendi) — orargent,
• E* bardhëE (argjendi)kuqeargentgules,
* E kuqekaltërgulesazure,
* E kaltërzezëazuresable,
* E zezëgjelbërsablevert,
* Ngjyrë vjollce—purpure,
• E gjelbër — vert,
* E portokalltë — tenne,
• Ngjyrë vjollce—purpure,
* E kaltër qiellore—bleu celeste,
• E portokalltë — tenne,
* E kuqe si „gjaku“ — sanguine,
• E kaltër qiellore—bleu celeste,
* E kuqe sie „gjaku“mbylltësanguine,murrey.
• E kuqe e mbylltë — murrey.
 
'''==Rregullat themelore të heraldikës'''==
 
Në heraldikë ekzistojë rregulla të rrepta, të cilat patjetër duhet të respektohen, nëse diçka vendosëtvendoset të quhet stemë. Rregulla heraldike ka shumë, por mund të ndahen tetë rregullat themelore.:
 
 
* '''Rregulla e parë'' ': Stema duhet të jetë unikate dhe origjinale. Kjo don të thotthotë se stemat duhet të dallohen në mes vete, në mos tjetër kundku atëherë në detaje. Kjo është rregull themelore. Heraldika, përndryshe është formë e njohjës.njohjes;
 
* '''Rregulla e dytë''': Askush nuk guxon të ketë më shumë se një stemë, qoftë ai përsonperson, institucion apo shtet.;
 
* '''Rregulla e tretë''': Vetëm ajo që plotëson dhe që përputhet me rregullat heraldike është në mënyrë heraldike e drejtë. Kjo do të thot se helardikës dhe heraldikëve nuk u intereson kuptimi artistik i ndonjë steme, por rregullueshmëria dhe aplikimi i rregullave, e pastaj vie në shprehje [[estetika.]];
 
* '''Rregulla e katërt''': Në Heraldikë ekziston ana e djathtë dhe e majtë e heraldikës edhe ate nga ai që e bartë ate. Kjo do të thotthotë, se ajo që për shikuesin është e majtë-në heraldikë është e djathtë, përndryshe ana e djathtë e heraldikës është diç më pozitive, e ajo është ana mashkullore, edhe nëse elementët në heraldikë janë vendosur apo janë të kthyer kah ana e djathtë e heraldikës, atëherë kemi tëbëjmë me diç pozitive.;
 
* '''Rregulla e pestë''': Ekzistojnë pesë ngjyra themelore, dy metale dhe tri ngjyra ndihmëse, e që krejt kjo quhet tinktura. Ngjyrat themelore janë: e kuqja, e kaltëra, e gjelbërta, e zeza dhe e purpurta, ngjurat ndihmëse janë: e kuqe e mbyllët, ngjyra e gështenjtë dhe e kuqe e gjakut. Metalet janë Ariari dhe argjendi, kurse në stema dëshmohen si ngjyrë e verdhë dhe e bardhë. Në heraldikë është e lejuar që disa elemente të paraqitënparaqiten në ngjyrën e tyre dhe kjo quhet ngjyrim natyror dhe paraqitje e formës. Nga kjo rezulton se ngjyrat nuk guxon të përzihen dhe të paraqitën njeranjëra mbi tjetrën në stemë, ashtu as metalet, por mund të arrihet kombinim i metalit dhe ngjyrës, dhe e gjithë kjo për të zvogluar konfuzionin gjatë paraqitjës së stemës dhe zmadhimit të kjartësisë së figurës, psh. figura e zezë në bazën e gjelbërt është vështirë të dallohet.;
 
* '''Rregulla e gjashtë''': Vendosja e pjerrtë e stemave asocon në vjetërsinë e madhe të prejardhjës së bartësit të stemës, më siguri para shekullit të XIII.;
 
* '''Rregulla e shtatë''': Vendosja e pjerrtë e elementeve në stemë, siç janë [[Transverzalja|transferzalet]], [[Shiriti|shiritat]] dhe vijat[[vija]]t, nga ana e majtë në të djaathtën e heraldikës, parqesin stemat e fëmijëve jashtëmartesor.;
 
* '''Rregulla e tetë'' ': rregullaRregulla e bashkimit të stemave, në pozitën qëndrore bie stema e fitimtarit apo familjës që dominon, në anën e djathtë të heraldikës vijnë stemat e të tjerësve sipas hierarkisë kah ana e majtë e herldikës. Me rastin e martesës, nëse të dy përsonat janë bartës të stemave, stema e mashkullit shkon në anën e djathtë, kurse e gruas në anën e majtë të heraldikës.
 
==Hieraldika në ushtri==
....
'''Heraldika''' në ushtri përfshinë të gjitha detyrat dhe përgjegjësitë e [[OficerOficeri i Krahëve|Oficerëve të Krahëve]].<ref>Stephen Friar, Ed. ''A Dictionary of Heraldry''. (Harmony Books, New York: 1987), 183.</ref> Megjithëse zakonisht heraldika shihet si praktike e [[Dizajni|dizajnimit]], ekspozimit, përshkrimit, dhe regjistrimit të [[Stema]]ve dhe [[Distinktiv Heraldik|distinktivave heraldike]].
 
==Shih dhe këtë==