Federata: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
v roboti ndryshoj: pl:Wieża Federacji |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
Federata është trajtë e shtetit të përbërë e cila paraqet një lidhje shumë më të ngushtë ndërmjet shteteve se konfederata. Federata është bashkim i nje apo më shumë shtetesh, ku krijohet organi qëndror i cili në kuptimin e drejtë të fjalës është bartës i pushtetit shtetëror, pushtetit sovran.
Vendimet e organit qendror kanë karakter obligues për të gjitha shtetet -nëtare në federatë, madje edhe pa pëlqimin e tyre.
Autorizimet kapitale i ka organi qendror në shkallë federate për tërë territorin e shtetit (federal), ku në rradhë të parë hyjnë çështjet me jashtë - politika e jashtme, çështjet ushtarake dhe çështjet kryesore lidhur me monedhen e shtetit (shteteve). Këto tri çështje janë rezervuar për organin qendror, ndërsa çështjet e tjera mund të jenë në kompetencë të organeve shtetërore të shteteve anëtare.
Nga kjo rezulton një karakteristikë e rëndësishme e shtetit federativ -se shteti i këtillë në raportet ndërkombëtare paraqitet si një shtet i vetëm (unitar). pra si subjekt i vetëm në të drejtën ndërkombëtare, ndërsa shtetet anëtare të federatës parimisht ngelin të padukshme. Ky autorizim i organit qendror apo këto autorizime janë të rregulluara me kushtetutë në mënyre të përgjithshme, si edhe autorizimet e organeve të shteteve anëtare.
Në hartimin e kushtetutës sdo mend se marrin pjesë edhe shtetet anëtare të federatës nëpërmjet përfaqësuesve të vet në dhomat federative. Është e njohur se shtetet federative organin ligjdhënës e kanë të përbërë prej dy dhomave. Dhoma e lartë, e cila përbëhet prej përfaqësuesve të shteteve anëtare dhe dhoma e ulët përbëhet prej përfaqësuesve të eilët i zgjedh populli në tërë territorin e shtetit të përbërë. Dhomat janë të barabarta, domethënë kanë status të njejtë.
Shtetet anëtare në federatë kanë autorizime të gjera në aspektin e brendshëm të të ushtruarit të pushtetit shtetëror. Këto këtë pushtel e bejnë të dallohet prej pushtetit të pjesëve të decentralizuara në shtetin unitar apo të thjeshtë. Shtetet anëtare i kanë organet e veta ligjdhënëse, ekzekutive dhe gjyqësore të pavarura, natyrisht, të zgjedhura apo të krijuara në bazë të kushtetutës së shtetit anëtar, por në pajtueshmëri të plotë me kushtetutën qendrore.
Duhet përmendur se shtetet anëtare në shtetin federal inkuadrohen në bazë të vullnetit të shprehur, duke përcaktuar autorizimet në bazë te aktit kushtetues-kushtetutës qendrore, ndërsa te konfederata kishim një lidhje kontraktuale. Kjo do të thotë se shteti federal është një bashkim i dy apo më shumë shtetesh dhe paraqet një shtet të vetëm ndaj botës tjetër, ndërsa konfederata nuk paraqet një shtet të ri, por bashkësi shtetesh anetare të cilat ruajnë sovranitetin e plotë shtetëror, madje edhe të drejtën e shkëputjes nga konfederata në çdo kohë.
Në teorinë e shtetit dhe të së drejtës parashtrohet çështja e raporteve, e bartjes së sovranitetit shtetëror në shtetin e përbërë - shtetin federal. Lidhur me këte çështje ekzistojnë tri mendime: 1. Se shteti federal është bartës i sovranitetit - pra pushtetin shtetëror sovran e ka federata, jo edhe shtetet anëtare të federatës. Nga kjo del konkluzioni se shteti federal është shtet ndërsa shtetet anëtare nuk janë shtete, por gëzojnë një autonomi të gjerë juridike. 2. Shtetet anëtare janë sovrane, ndërsa bashkimi i shteteve në federatë. Domethënë federata sështë sovrane dhe federata nuk paraqet shtetin e përbërë, por përbëhet prej disa shteteve të thjeshta, të lidhura me një Iloj të kontratës. Më në fund, 3. Se sovraniteti është i ndarë ndërmjet federatës dhe shteteve anëtare që e krijojnë shtetin e përbërë, ndërsa as federata e as shtetet anëtare nuk do të ishin sovrane si të vetme. por të gjitha si tërësi bëjnë shtetin e përbërë dhe, natyrisht. si i këtillë si tërësi është sovran.
Nga se u tha më lart, mund të konkludojmë se mendimi i parë e mohon faktin se federata është bartëse e sovranitetit shtetëror dhe natyrisht nuk e pranon si shtet të perbërë. Alternativa e dytë mohon ekzistimin e vetë federatës - dhe vërteton ekzistimin e konfederatës. Këtu kemi të bëjmë me një kundërthënie në nocionin e federatës- sepse kemi shtetin sovran dhe shtetin josovran. Kujtojmë se mendimi i dytë është më afër zgjidhjes së çështjes diskutabile, sepse sovraniteti i takon federatës dhe kjo kryesisht ndaj faktorit të jashtëm paraqet shtetin e vetëm-shtetin e thjeshtë. Ndërkaq. shtetet anëtare nukjanë shtete sovrane, sepse pushteti i tyre është i kufizuar nga pushteti qendror, ndërsa ushtrimi i pushtetit në shtetet anëtare nuk paraqet kufizim të pushtetit qendror, por ndarje të kompetencave të cilat i përcakton vetë pushteti qendror - sovran.
Dilemat ndërmjet shtetit federal dhe shteteve anëtare zgjidhen mbi bazën terminologjike, duke mos i quajtur shtetet anëtare shtete, por njësi federale apo republika.
| |||