Richard Feynman: Dallime mes rishikimesh

'''Richard Phillips Feynman''' ([[sqt.]] '''Ricard Filips Fajman''') lindi më [[11 maj]] [[1918]] ; vdiq më [[15 shkurt]] [[1988]]. FajmaniFajnmani ka qenë një fizikanëfizikan amerikan i njohur për një formulimformulimin alternativ të mekanikës kuantike e bazuar në [[integralet e trajektoresvijëpërkulur]], si dhe për teorinë e [[Elektrodinamika kuantike|elektrodinamikës kuantike]], fizikën e [[superfluiditeti]]t të [[heliumi]]t të tejftohur, dhe për një [[teori bërthamore]]. Për kontributet e tij në zhvillimin e elektrodinamikës kuantike, FajmaniFajnmani ndau [[Çmimi Nobel për Fizikë|çmimin Nobel në Fizike]] në vitin [[1965]], bashke me [[Julian Shuinger]] dhe [[Shin-Iciro Tomonaga]]. FajmaniFajnmani zhvilloi një skeme reprezantimi pikorial shumë të përdorurpiktorial për shprehjet matematike që kontrollojnë sjelljen e thermijave bërthamore. Me vonë ky reprezantim piktorial u bë i njohur si [[diagrami e Fajmanit]].

FajmaniFajnmani është një nga shkencëtaret që ndihmuan në zhvillimin e [[Bombat atomike|bombës atomike]]. Ai që gjithashtu, njëbën ngapjesë pjesëtaretnë e panelitpanelin që investiguaninvestigoi [[shpërthimin e anijes Challenger]]. PlusPërveç punës së tij në fiziken teorike, Fajmanit është i njohur si një nga pionieret në fushën e [[informatikës kuantike]],<ref>{{cite web|url=http://www.cs.caltech.edu/~westside/quantum-intro.html|title=The Quantum Computer| author= West, Jacob|date=2000-04-28|accessdate=2007-07-08}}</ref> si dhe me futjen e konceptit të [[Nanoteknologjia|nanoteknologjisë]] (krijimin e pajisjeve në shkallë molekulare).<ref>{{cite book|title=The Nanotech Pioneers | author=Edwards, Steven Alan | publisher=WILEY-VCH | location=Germany | year= 2006 | pages= 15-17| isbn=978-3527312900}}</ref> Ai mbajti katedrën e [[Rikard Cejs Tolman]] në [[Fizika teorike|fizikën teorike]] në [[Kaltek]].

Fajmani që një nga njerëzit qëpopullarizuesit e beri fiziken popullore sifizikës në librat e tij ashtu edhedhe në leksionet e tij, është për tu theksuar një fjalim që ai dhambajti në vitin [[1959]] në Universitetin e Kaltekut i titulluar ''[[Ka Gjithate Vend në Fund]]''. Shume të njohura janë edhe ''[[Leksionet e Fajmanit në Fizike]]''. Fajmani është i njohur gjithashtu për librat e tij semi-autobiografike ''[[Patjetër qe po tallesh Zoti FajmanFajnman !]]'' dhe ''[[Perse shqetësohesh së çfarë mendojnë të tjerët ?]]'', si dhe libra të tjerë si ''[[Tuva ose Dështim !]]''. Ai që gjithashtu i njohur si një njeri që luan [[çapkënllëqet]], si dhe njësi [[piktor]] amator krenar. FajmaniFajnmani që gjithashtu njëqe praktikues i [[daulles bongo|bongo]]. RicardRiçard FajmanFajnman cilësohej nga kolegët e tij si një njeri ekscentrik dheme një [[shpirt itë lire]]. Atij i pëlqente të ndiqte edhe degë jashtë profesionit te tij, si [[biologjia]], [[Arti|artet]], [[perkusioni]]n, [[Shkrimethieroglifët e Majave|Hieroglifët e Majave]]Majëve. FajmaniFajnmani që gjithashtu njëishte ekspert në hapjen e [[bravave]].

RicardRiçard Filipslindi Fajman u lind nëmë [[11 Maj]] [[1918]],<ref name="Nobelorg">{{cite book|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1965/feynman-bio.html|title=Nobel Lectures, Physics 1963-1970, Richard P. Feynman: The Nobel Prize in Physics: 1965 Biography|publisher=Elsevier Publishing Company|location=Amsterdam|date=1972}}</ref> në [[Far Rokuej, Kuins]], [[New York|Nju York]].<ref name="turnbull">{{cite web|url=http://turnbull.mcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Feynman.html|title=Richard Phillips Feynman|publisher=University of St. Andrews|author= J.J. O'Connor and E.F. Robertson|date=2002-08| accessdate = 2006-11-09}}</ref> Familjanë enjë tij që [[Cifut|Çifute]] dhe, edhe pse ata nuk e praktikoninfamilje [[JudaizmiÇifut|Judaizminçifute]], prindërit e tij venin në një sinagoge çdo të Premte. E përbashkëta e Fajmanit me fizikane të tjerë të famshëm si [[Eduard Teller]], [[Karl Sagani]] dhe [[Albert Ajnshtajni]]) që se ai filloi të fliste relativisht vone ; gjatë ditëlindjes së tij të trete ai akoma nuk kishte thëne asnjë fjalë. Fajmani i ri u influencua shumë nga babai i tij, Melvilli, i cili e inkurajoi të bënte pyetje që venin kundër çka të tjerët mendondin se që rruga e duhur. Nga mamaja e tij, Lucilla, ai përfitoi sensin e humorit që zgjati gjatë gjithë jetës së tij. Si një fëmije, ai kishte një talent për inxhinier, Fajmani merrte kënaqësi tëkënaqej pamase kur riparonte radio te prishura. Motra e tij [[Joana Fajman|Joana]] u bë gjithashtu një fizikane profesionale.<ref>{{cite book|title=Patjetër që po tallesh Zoti Fajman !|author=Richard Feynman|coauthors=Ralph Leighton|year=1985}} {{cite book|title=Pse shqetësohesh së çfare mendojnë të tjerët|author=Richard Feynman|coauthors=Ralph Leighton|year=1988}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.popsci.com/scitech/article/2002-04/my-mother-scientist | title=Nena ime, shkencetarja| accessdate=2008-03-05|author=Charles Hirshberg | date=2002-04-18 | publisher=Popular Science}} Një tregim i Joana Fajman nga djali i saj.</ref>

Si anëtar i shoqërisë së nderit Arista, në vitin e fundit të gjimnazit Fajmani fitoi olimpiadën e Universitetit të Nju Yorkut në matematikë ; diferenca e madhe mes rezultatit të tij dhe atij me të afërt i la pa gojëfjalë gjyqtaret<ref>Gleick, op cit.</ref>. Ai aplikoi në [[universitetin e Kolumbisë]] ; megjithatë për shkashkak së qëqe çifut dhe për faktin se universiteti kishte një kuote për çifutet ai nuk u pranua. Fajmani ndoqi studimet e larta në [[Universitetin Teknologjik të Masaçusetit]]. Atje ai mori çdo kurs fizike që ofrohej por doli dobët në lendet e anglishtes dhe të historisë. Fajmani kishte një lehtësi frikësuese me ekuacionet e krahasuar me titanë si [[Lev Landau]] apo [[Albert Ajnshtajni]].