Kristo Negovani: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
[[Skeda:Papa Kristo Negovani.jpg|thumb|200px]]
'''Papa Kristo Negovani''' ([[1875]]-[[1905]]), i njohur edhe me emrin Kristo Harallambi patriot dhe klerik shqiptar▼
▲'''Papa Kristo Negovani''' ([[1875]]-[[1905]]), i njohur edhe me emrin Kristo Harallambi patriot dhe klerik [[shqiptar]].
== Jeta ==
Lindi në [[Negovani|Negovan]] afër [[Follorina|Follorinës]] në Greqinë veriore, një fshat që, bashkë me [[Bellkameni]]n fqinjë, kishte qenë banuar në mesin e shekullit të nëntëmbëdhjetë nga shqiptarë të [[Plikati]]t të krahinës së [[Kolonja|Kolonjës]]. Shkollën e bëri në Athinë, ku e dërgoi i ati Harallamb Çali, që ishte tregtar. Shkrimtar dhe klerik patriot. Luftoi kundër synimeve shkombëtarizuese të kishës e të qarqeve shoviniste të borgjezisë greke. Propagandoi idenë e bashkimit të forcave patriotike në luftën kundër lakmive të shteteve shoviniste fqinje. Vdiq i masakruar barbarisht nga [[andartët]] grekë.▼
Vdekja e të atit, të cilin e vranë banditët më [[1891]], e shtrëngoi Kristo Negovanin të braktisë studimet e të punojë si mësues në një shkollë fillore greke në Leskovik për të mbajtur familjen. Më [[1894]] emigroi në [[Braila]] të Rumanisë ku punoi tre vjet si [[marangozi|marangoz]]. Po këtu ra në kontakt me lëvizjen kombëtare dhe mësoi të shkruajë shqip (me alfabetin e Stambollit). Më [[1897]] u kthye në fshatin e lindjes, u [[shugurimi|shugurua]] prift dhe vazhdoi punën si mësues. Shtëpinë e vet Negovani e ktheu në shkollë dhe u mësoi shkrim e këndim shqip mbi njëqind fëmijëve e të rriturve. Ai edhe [[mesha|meshën]] e mbante shqip, gjë që nuk i pëlqeu aspak hierarkisë ortodokse greke.▼
▲Lindi në [[Negovani|Negovan]] afër [[Follorina|Follorinës]] në Greqinë veriore, një fshat që, bashkë me [[Bellkameni]]n fqinjë, kishte qenë banuar në mesin e shekullit të nëntëmbëdhjetë nga shqiptarë të [[Plikati]]t të krahinës së [[Kolonja|Kolonjës]]. Shkollën e bëri në Athinë, ku e dërgoi i ati Harallamb Çali, që ishte tregtar. Shkrimtar dhe klerik patriot. Luftoi kundër synimeve shkombëtarizuese të kishës e të qarqeve shoviniste të borgjezisë greke. Propagandoi idenë e bashkimit të forcave patriotike në luftën kundër lakmive të shteteve shoviniste fqinje. Vdiq i masakruar barbarisht nga [[andartët]] grekë.
Më [[10 shkurt]] [[1905]] Negovani '''mbajti një shërbesë kishtare shqip''' në prani të [[Karavangjelisi]]t, peshkop i Kosturit, i cili duke dalë nga kisha, flitet se tha ato fjalë fatale, "''Mos të gjettë viti tjetër ndër të gjallët''". Pas dy ditësh, të shtunën, [[12 shkurt]] [[1905]], fshati u rrethua nga banditë, që e detyruan tridhjetëvjeçarin Negovani, të vetëdijshëm për fundin që e priste, të dilte jashtë shtëpisë në mes të natës për ta masakruar pastaj me sëpatë bashkë me pesë të tjerë, ndër ta edhe i vëllai. Për të marrë hak për këtë akt që hierarkia ortodokse greke ua veshi shqiptarëve, komiti shqiptar [[Bajo Topulli]] (1868-1930) i zuri pritë dhe vrau [[Fotin]], peshkopin e Korçës, në shtator [[1906]].▼
▲Vdekja e të atit, të cilin e vranë banditët më 1891, e shtrëngoi Kristo Negovanin të braktisë studimet e të punojë si mësues në një shkollë fillore greke në Leskovik për të mbajtur familjen. Më 1894 emigroi në [[Braila]] të Rumanisë ku punoi tre vjet si [[marangozi|marangoz]]. Po këtu ra në kontakt me lëvizjen kombëtare dhe mësoi të shkruajë shqip (me alfabetin e Stambollit). Më 1897 u kthye në fshatin e lindjes, u [[shugurimi|shugurua]] prift dhe vazhdoi punën si mësues. Shtëpinë e vet Negovani e ktheu në shkollë dhe u mësoi shkrim e këndim shqip mbi njëqind fëmijëve e të rriturve. Ai edhe [[mesha|meshën]] e mbante shqip, gjë që nuk i pëlqeu aspak hierarkisë ortodokse greke.
▲Më [[10 shkurt]] [[1905]] Negovani '''mbajti një shërbesë kishtare shqip''' në prani të [[Karavangjelisi]]t, peshkop i Kosturit, i cili duke dalë nga kisha, flitet se tha ato fjalë fatale, "''Mos të gjettë viti tjetër ndër të gjallët''". Pas dy ditësh, të shtunën, [[12 shkurt]] [[1905]], fshati u rrethua nga banditë, që e detyruan tridhjetëvjeçarin Negovani, të vetëdijshëm për fundin që e priste, të dilte jashtë shtëpisë në mes të natës për ta masakruar pastaj me sëpatë bashkë me pesë të tjerë, ndër ta edhe i vëllai. Për të marrë hak për këtë akt që hierarkia ortodokse greke ua veshi shqiptarëve, komiti shqiptar [[Bajo Topulli]] (1868-1930) i zuri pritë dhe vrau [[Fotin]], peshkopin e Korçës, në shtator [[1906]].
== Tituj të veprave ==
Line 16 ⟶ 15:
Papa Kristo Negovani është autor proze e poezie, si dhe tekstesh shkollore, përkthimesh e përrallash. Veprat e tij u botuan në revista të kohës, sidomos në Kalendari kombiar. Ndër botimet e tij janë:
* ''Istori e dhiatësë vietërë'', Bukuresht 1899 ;
* ''Vjershë shkresëtoreja'', Sofje 1899 ; vjersha Prisheja e Hormovësë , Sofje 1903 ; një përmbledhje vjershash me 78 faqe ;
* ''Bënjatë të shënjtorëvet dërgimëtarë'', Sofje 1906 (Bëma të apostujve shenjtorë) ; - libri me 122 faqe dhe
*
* Përshtatjet e fabulave të Ezopit dhe të La Fontenit dhe poezia e tij didaktike me frymë patriotike e edukative u drejtoheshin kryesisht fëmijëve. Ato paraqesin kryesisht interes historik dhe mund të themi se nuk dallohen për ndonjë vlerë artistike të veçantë
* ''Vjershëshkresëtoreja ''([[1899]] - vargje) ;
* ''I drunjti kryq ''([[1906]] - vargje vepra në dy pjesë) - Sofje 1906 ;
* ''[[Prishja e Hormovës]] ''([[1904]] - vjershë lirike) ;
* ''I vogëli Donat Argjendi ''([[1908]] -
== Burimi i të dhënave ==
* Robert Elsie : Histori e Letërsisë Shqiptare. Botim i dytë. Përktheu nga anglishtja : Abdyrrahim Myftia. Pejë : Dukagjini 2001, Fq. 211 - 212.
== Media te tjera ==
Line 37 ⟶ 34:
*[http://www.forumkatolik.com/forum/viewtopic.php?p=15091&sid=c42d6a630d40bb01d7bb3293da5188ce Forumi i Krishterë Shqiptar]
[[Kategoria:Klerikë shqiptarë]]
[[Category:Shkrimtarë shqiptarë]]
| |||