Prometeu i mbërthyer: Dallime mes rishikimesh

Mjerim i madh të paska rën' në kokë

dhe s'di të gjesh aspak shpëtim për vete.

si mjeku që kur vet' e zë sëmundja,

nuk di ç'ilaç i bën atij më mirë.

Dëgjo më tej dhe fort do të çuditesh

sa mjete dhe mjeshtri të tjera shpika.

më e madhja është kjo: kur nga sëmundjet

të shkretët njerëz vuanin, kur as barna,

as lëngje për të pirë, as përzierje

për t'u fërkuar nuk kishin që të hiqnin

sëmundjet dhe lëngonin dhe vdisnin.

Krejt pa mjekim atyre u tregova

mënyrat, lëngjet se si t'i përziejnë

dhe t'i përdorin kundër çdo lëngatë.

U kam shpjeguar si të parashikojnë

atë që vjen dhe cilat ëndrra dalin

e cilat s'dalin, fjalët që të yshtin;

kuptimin e shenjave që shikon

një udhëtar kur ecën rrugës dhe

si dallojnë fluturimin e mbarë

nga ai i papt i zogjve sqepmëdhenj

me kthetra. U shpjegova tër huqet

e zogjve, si ushqehen, armiqsohen

dhe duhen; si vallëzojnë tufa-tufa.

Se çngjyr' e formë kanë rropullitë

e kafshëve kur bëhen fli, që hyjeve

gëzim t'u sjellin ngjyrën edhe njollat

që shfaqen shpesh në shpretkë e mëlçi.

Me dorën time poqa zverk e kofshë

të lyera krejt në dhjame dhe u bëra

mësues i njerëzve n'artin e mistershëm.

Të gjith' ogurët, që tregojnë flaka,

e zjarri dhe që fare s'i kuptonim

më parë, ua shpjegova un' atyre.

Po arin, bakrin, hekurin, argjendin

dhe gjithë zejet e dobishme kush

veç meje mund të thotë se i nxorri

nga gjiri i nëntokës për dobi të njerëzve?

Askush nuk mund të thotë, po nuk desh

të m'urrej krejt pa turp? T'i bie më shkurt,

të gjitha artet dhe mjeshtëritë njerëzit

e vdekshëm i mësuan nga Prometeu

Sa shume njerëzit, i ke ndihmuar!

Tani nga gjëma veten e shpëto!

Kam shpres' se kur nga prangat të çlirohesh

me Zeusin vet' do matesh në fuqi.

Oh, fati plotfuqishëm s'ka caktuar

nga Prangat e mallkuara të çlirohem

më parë se ky trup e shprit nga mija

mundime e tortura të robtohet.

Se mendja kurrë s'matet dot me fatin.(6)

Prometeu i tregon Korit të Oqeanideve se do të vijë një ditë kur Zeusi do të përmbyset. Ato nuk mund të përfytyrojnë një gjë të tillë: S'ke frike që lëshon të tilla fjalë? Prometeu që e ndjen se Kori trembet para tiranisë së Zeusit, me ironi i thotë që le t'i lutet e le ta lajkatojë Zeusin tani që ka pushtet, kurse sa për vete: … për asgjë s'çaj kokën, aq me pak për Zeusin.

Në këto e sipër vjen Hermesi, që kërkon t'i shkëpusë heroit të fshehtën për të ardhmen e Zeusit. Ky është shërbëtori më servil dhe më i pamëshirshëm i tiranit.

Me ty, o [[dhelpër]], tallës e përbuzës,

me ty, o tradhtar i perëdive,

me ty, që pasurove njerëzit e vdekshëm,

me ty, hajdut i zjarrit të hyjnive,

me ty po flas! Im at' i madh kryezot

në qiell, të urdhëron çdo gjë që llape

për dasmën, që do ta rrëzoj nga froni,

shpejt t'ia tregosh haptazi, pa fshehur gjë.

Fol qartë, Promete dhe pa enigma!

Mos më shtrëngo të bëj dy herë rrugën.

Nuk zbutet Zeusi me kokëfortësi!

Sa fort i shkokërka një gju' e lartë

prej mburraveci një lakejeje të bindur

të Perëndive! Eh, t'rinj në moshë,

të rinj' e në pushtet, mos ju pandehni

sa tërë jetën e jetës pa trazira

do të banoni në pallat qiellor?

S'i patë dy tiranët e tjerë

se si u rrokullisën posht' nga froni?

Do shoh si përmbyset dhe të tretin.

ai që sundon tani në qiell do bjerë

me shpejt dhe më me turp sesa të tjerët.

Mos vall' kujton se trembem dhe përulem

përpara hyjve të tu të rinj?

Shiko se po gabon. S'më njihke mirë!

Vër majat nga ke thembrat! Mbathja shpejt

nga erdhe! Kjo është përgjigja ime,

mos prit më shumë. Nuk të them asgjë.

Hermesi përdor të gjitha mënyrat për t'ia arritur qëllimit të tij, duke përsëritur kërcënimin dhe hipokrizinë. Edhe Kori i Oqeanideve, të cilat vërtet e mëshirojnë heroin, o e quajnë gabim veprën e tij, e këshillojnë të bindet:

Çdo gjë që tha ky lajmëtar

e dija mirë, e parashihja,

por si armik të të trajtojë

armiku, s'është aspak për turp.

Hë, përvëloni me zjarr rrufesh,

me vetëtim, shkrep, qëllomë!

Me zhurmë, britma dhe potere

ti tok' e qiell tmerr tronditi,

me bubullimë, er' e shqotë,

tallaze të egër, uturime,

ti ajër, tok' e det e shtilli,

mbi yje shtjella marrt' përpjetë.

Dhe në skëterrë trupin hidhma,

m'u në Tartar, mu në humnerë.

Në ferr të zi si trup të vdekur

me dorën hekur, fat, vërtitem!

Por vetëm trupin tim të mjerë,

se kurrë, kurrë un' nuk vdes!

Nga dëshpërimi flet përçart,

urrejtj' e zezë e zemërimi.

Mbërthyer nga tmerr përmbi shkëmbinj

s'e mbyllka gojën i shkalluari.

I lirë ky sikur të ishte

ku mendj' e shthurrur kish arrirë?

Por ju, që keq ju vjen për të,

largohuni shpejt nga ky vend;

që mendja juaj mos të shakallojë,

kur të godas' rrufe e zeusit!

Me fjalët e Prometeut bëhet gjithnjë e më e qartë qëndresa e tij titanike. Hermesi mbasi është i bindur se nuk mund të bëjë asgjë, i lajmëron nimfat oqeanide të largohen që aty, që mendja e tyre të mos shkalloj,. "Kur të godasë rrufe e Zeusit".

Me mua flit me tjetër gjuhë

dhe mos më jep të tilla mend,

ato nuk zenë vend tek une!

Më the një fjalë fyese shumë!

Jo, kurrë nuk mund t'më shtysh

të bëj një poshtërsi të tillë!

Sepse jam gati un' gjithmonë

çdo short të zi me të ta vuaj.

Po , jam mësuar gjithë jetën

që pabesinë ta kem pështirë.

S'njoh unë ves më të shëmtuar,

më të poshtër, se tradhëtinë!

Por mos harroni çfar' ju thashë,

as mos mallkoni fatin tuaj,

kur dallgë dhembjesh t'u godasë,

mos u rropatni, as mos më thoni

se gjoja zeusi krejt pa pritur

ju pat qëlluar me flak' e zjarr.

Ju në humner' u hodhët vetë.

Vet' u gremisët në skëterrë.

Në befasi askush s'ju zuri,

pasi askush s'ju ngriti juve.

Me dashjen tuaj rrjetën endet,

në rrjet të fatit zunë veten.

Hermesi më në fund largohet. Prometeu po e ndien se paralajmërimi i Hermesit po bëhet realitet.

S'qënkan fjalë boshe, se me të vërtetë

toka më rrëmet po trandet(9) e dridhet.

Oshëtijnë bubullimat me gjëmime,

gjarpërojnë rrufetë me vetëtima,

gjuhë flakë zigzag bëjnë nëpër qiell,

flakërimat verbojnë do gjë përqark!

Era pluhurin rrugës ngre në ajër,

shqota ulërin, vërshëllen me lemeri!

Shotë me shqotë po përpalsen, po përleshen

tok' e qiell e çdo gjë u përie në botë!(10)

ja, ç'furtunë dërgoi zeusi i tërbuar

për të më ndëshkuar, për të më përkulur!

Shih, o mëmë tokë.

E nderura nënë,

shih eter i shenjtë

që më ndrite botën

skaj me skaj pështjell,

shihni si po vuaj

krejt pa pasur faj!