Vilajeti i Kosovës: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Az1568 (diskuto | kontribute) v U kthyen ndryshimet e 77.105.21.208 (diskutimet) në versionin e fundit nga CERabot. |
|||
Rreshti 3:
'''Vilajeti i Shkupi'''t më vonë '''i Kosovës''' ishte një ndarje administrative gjatë sundimit të [[Perandoria Osmane|perandorisë Osmane]]. Krijimi i tij është bërë më [[1873]] i njohur si '''Vilajeti i Prizrenit''' ku e kishte edhe qendrën. Në këtë kohë Vilajeti i Kosovës shtrihej në territoret e Kosovës së vitit 2000, sanxhakut të Dibrës, sanxhakut të Shkupit dhe sanxhakut të Nishit. Në veri dhe veri-lindje kufizohej me Serbinë, në jug-lindje me Maqedoninë, në jug me vilajetin e Manastirit, në jug-perëndim me vilajetin e Shkodrës, ndërsa në veri-perëndim me Malin e Zi dhe Bosnjën.
==Historia==
[[Figura:P. Osmane në Ballkan shk.XV.PNG|thumb|300px|left|[[Dardania|Ish-Dardania]] dhe [[Sanxhaku i Shkupit|S. ri i Shkupit]] i njohur më vonë si V. i Prizrenit ose V. i Kosovës ]]
[[Vilajeti]] i [[Kosovës]] është themeluar në vitin 1877; valiu i parë i vilajetit të Kosovës ka qenë [[Halil Rifat Pasha]], i cili udhëheqte vilajetin e Kosovës. Në përbërje të vilajetit të Kosovës kanë qenë 6 [[sanxhaku|sanxhaqet]] - rrethet, të cilat i udhëhiqnin muttesarrifët apo kryetarët e rretheve. Në kuadër të sanxhaqeve kanë qenë [[kaza|kazatë]], e në kuadër të kazave - [[nahija|nahijet]]. Vilajeti i Kosovës kufizohej në lindje me Bullgarinë, në perëndim me vilajetin e Shkodrës, Malin e Zi dhe Bosnjën e Hercegovinën, në veri me Serbinë dhe në jug me vilajetin e Manastirit dhe vilajetin e Selanikut. Vilajeti i Kosovës, duke filluar në lindje nga qyteti i [[Shtipi]]t e deri në perëndim tek qyteti i [[Plevlja|Plevljes]], përfshinte një territor shumë të gjerë gjeografik. Si kryeqytet i vilajetit të Kosovës ka qenë [[Prishtina]] prej vitit 1879 e gjer në vitin 1893, ndërsa prej vitit 1893 e gjer në vitin 1912 ka qenë [[Shkupi]]. <ref name=RDI21617>Faik Miftari në revistën <tt>DITURIA ISLAME :Salnametë (Vjetarët) e Vilajetit të Kosovës.</tt> Nr.218, Fq.42 - KBI e Kosovës - Prishtinë, shtypi <tt>Koha</tt> - 2007 Prishtinë; [http://bislame.net/web/component/option,com_docman/task,doc_download/gid,32/Itemid,35/ PDF në internet]</ref>
===Demografia===
Në vilajetin e Kosovës jetonin kryesisht [[shqiptarët]], [[turqit]] dhe [[boshnjakët]], si myslimanë shumicë, si dhe me pakicë [[bullgarët]], [[serbët]], [[grekët]], [[vllehtë]], si të krishterë. Në vitin 1893 kishte gjithsej 847.419 banorë, prej të cilëve 507.800 myslimanë dhe 340.339 të krishterë.<ref name=RDI21617>Faik Miftari në revistën <tt>DITURIA ISLAME :Salnametë (Vjetarët) e Vilajetit të Kosovës.</tt> Nr.218, Fq.42 - KBI e Kosovës - Prishtinë, shtypi <tt>Koha</tt> - 2007 Prishtinë; [http://bislame.net/web/component/option,com_docman/task,doc_download/gid,32/Itemid,35/ PDF në internet]</ref>
Struktura e popullsisë dhe kufirit të vilajetit si duket me kalimin e kohës e sidomos pas luftrave ballkanike ka pësuar ndryshime të mëdha. Kështu më 1921 ë hapsirën e ish vilajetit popullsia përbëhej nga shumica shqiptare si dhe nga një numër serbësh dhe maqedonas. Numri i banorëve në vitin 1921 ishte 490 500 frymë. Ku 62,0 % e kësaj popullsi përbëhej nga shqiptarët, 26,7 % serbët dhe 3,9 % turqit.
==Administrimi==
'''[[Figura:VilajetiKosova.PNG||right|thumb|Vilajet i Kosovës 1877]]'''
Nën administrimin e Vilajetit të Kosovës hynin disa sanxhaqe si:
* '''[[Sanxhaku i Shkupit]]''' : kazaja Shkup, Kumanovë, Kaçanik, Shtip, Radovish, Koçan, Kratovë, Peçevë, Egri-Palankë.
* '''[[Sanxhaku i Prizrenit]]''' : kazaja Prizren, Lumë, Tetovë.
* '''[[Sanxhaku i Pejës]]''' : kazaja Pejë, Gjakovë, Guci, Beranë, Tërgovishtë.
* '''[[Sanxhaku i Prishtinës]]''' : kazaja Prishtinë, Mitrovicë, Vuçitërnë, Gjilan, Preshevë.
* '''[[Sanxhaku i Pazarit të Ri]]''' : kazaja Pazari i Ri, Senicë, Kolashin, Akovë, Novi Varoshi, Prepoljë.
{|border="0" align=center cellpadding="0" cellspacing="0" width="70%" style="margin:5px 5px 1em 1em; border-style: solid; border-width: 0px; font-size:100%;"
|colspan="3" align=center style="background:#778899; color:white"|Administratorët zyrtarë
|- align=center
| periudha|| amdiministratori|| lindi - vdiq më:
|- bgcolor="f5f5f5"
|colspan="3" align=center |Vilajeti i Prizrenit
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Qershor [[1869]] - Janarar [[1871]] || [[Ismail Rahmi Pasha Tepedelenlizade]] || [[1806]] - [[1875]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Janarar [[1871]] - Nëntor [[1871]] || [[Safvet Pasha Tatar]] || - [[1895]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Nëntor [[1871]] - Gusht [[1872]] || [[Galib Pasha Sari]] ||
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Gusht [[1872]] - Prill [[1873]] || [[Abdurrahman Nureddin Pasha]] || [[1836]] - [[1912]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Prill [[1873]] - Maj [[1873]] || [[Mehmed Akif Pasha Arnavud Kalkandelenli]] || [[1822]] - [[1893]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Maj [[1873]] - Prill [[1874]] || [[Hüseyin Hüsnü Pasha]] || - [[1877]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
|| [[1874]] - [[1877]] || .... ||
|- bgcolor="f5f5f5"
|colspan="3" align=center|Vilajeti i Kosovës
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Shkur [[1877]] - Qershor [[1878]] || [[Halil Rifat Pasha]] || [[1827]] - [[1901]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Qershor [[1878]] - Dhjetor [[1879]] || [[Mehmed Nazif Pasha Manastirli]] || [[1832]] - [[1889]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Dhjetor [[1879]] - Gusht [[1880]] || [[Hüseyin Fikri Pasha]] || - [[1888]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Gusht [[1880]] - Qershor [[1881]] || [[Osman Nuri Pasha Potirikli]] ||
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Qershor [[1881]] - Korrik [[1883]] || [[Ahmed Hifzi Pasha]] || [[1832]] - [[1900]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Korrik [[1883]] - Tetor [[1885]] || [[Abdi Pasha]] ||
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Tetor [[1885]] - Tetor [[1889]] || [[Mehmed Faik Pasha Selanikli]] || [[1838]] - [[1908]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Tetor [[1889]] - Dhjetor [[1890]] || [[Ahmed Eyyub Pasha]] || [[1833]] - [[1894]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Dhjetor [[1890]] - Qershor [[1891]] || [[Abdülkadir Kemali Pasha]] || - [[1892]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Qershor [[1891]] - Korrik [[1892]] || [[Mehmed Shakir Pasha]] || - [[1898]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Korrik [[1892]] - Dhjetor [[1893]] || [[Edhem Pasha]] ||
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Dhjetor [[1893]] - Prill [[1900]] || [[Hafiz Mehmed Pasha Erzurumlu]] (I-ra) || [[1847]] - [[1903]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Prill [[1900]] - Janar [[1903]] || [[Mehmed Reshad Bey]] ||
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Janar [[1903]] - Prill [[1903]] || [[Hafiz Mehmed Pasha Erzurumlu]] (II-ta) || [[1847]] - [[1903]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Prill [[1903]] - Prill [[1905]] || [[Shakir Pasha]] ||
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Prill [[1905]] - Gusht [[1908]] || [[Mahmud Shevket Pasha]] || [[1856]] - [[1913]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Gusht [[1908]] - May [[1909]] || [[Mehmed Hadi Pasha Bagdadli]] || [[1861]] - [[1932]]
|-bgcolor="#FFEBC0"
| May [[1909]] - Gusht [[1909]] || [[Hüseyin Hüsnü Pasha]] || [[1856]] - [[1926]]
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Gusht [[1909]] - Nëntor [[1910]] || [[Ali Mazhar Bey]] ||
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Nëntor [[1910]] - Nëntor [[1911]] || [[Halil Bey]] ||
|-bgcolor="#FFEBCF"
| Nëntor [[1911]] - Gusht [[1912]] || [[Mazhar Bey]] ||
|-bgcolor="#FFEBC0"
| Gusht [[1912]] || [[Ali Galib Pasha Müstedami]] || [[1863]] - [[1918]]
|}
==Shiko dhe këtë==
* [[Doktrina e shenjt serbe]]
* [[Pashallëku i Beogradit]]
* [[Lokalitete Shqiptare në Principatën serbe (1817-1865)]]
* [[Reforma agrare dhe kolonizimi i Kosovës]]
==Burimi i të dhënave==
<references />
----
* [http://books.google.com/books?lr=&hl=de&id=llY9AAAAMAAJ&dq=inpublisher%3A%22Enti+i+Teksteve+dhe+i+Mjeteve+M%C3%ABsimore%22&q=Vilajeti+i+Kosov%C3%ABs&pgis=1 Vilajeti i Kosovës më 1878-1912] nga Shukri Rahimi
* [http://kulturserver-hamburg.de/home/shkodra/phoenix_10/phoenix_10_art09.html Regjistri turk i vitit 1485*] - nga Prof. As. Dr. [[David Luka]]
{{Ilirët}}
[[Category:Vilajete|Kosovë]]
[[Category:Historia e Kosovës]]
[[en:Kosovo Province, Ottoman Empire]]
[[lv:Kosovas vilājets]]
[[nl:Kosovo (Ottomaanse provincie)]]
[[ro:Provincia otomană Kosovo]]
[[sr:Косовски вилајет]]
[[tr:Kosova Vilayeti]]
|