[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 3:
{{joref}}
 
'''Lefter Çipa,''' eshteështë njenjë nderndër poetetpoetët me te shquar shqiptareshqiptarë ne vitet 19970-2008. Autor i 18 librave te botuar me poezi dhe njenjë kolane ne proces redaktimi perpër botim. ShumicenShumicën e librave te ketijkëtij autori tipologjik i ka botuar ShtepiaShtpia e njiohurnjohur botuese "TOENA" ne TiraneTiranë. NderNdër librat me te qarkulluar te ketijkëtij autori me poezi janejanë: " BejkeBejkë e bardhebardhë", "Bilbilat e vendit tim", "ShqiperiShqipëri moj ballehapurballëhapur"," KengetKëngët e RuzanesRuzanës", "Dheun tim persiperpërsipër mbaj", "PerPër KosovenKosovën prapeprapë do te ngrihem", "KengaKënga qe tret lotin", "KengetKëngët e Akroqeranit" etj.
 
KOnsiderohetKonsiderohet "princi i sotemsotëm" i polifonisepolifonisë shqiptare. Autori me kreativ i polifonisepolifonisë gjategjatë 40 vjeteveviteve te fundit. NjeriNjëri prej studiuesve dhe hulumtuesve me kembenguleskëmbëngulës te poezisepoezisë orale popullore ne trevat jugore te vendit. Autor i mbi 1250 kengeshkëngësh te interpretuara nga grupet e famshme polifonike si ai i Pilurit(udheheqesudhëheqës artistik i te cilit ka qeneqënë perpër mbi 40 vjet, Grupet polifonike te HimaresHimarës, BencesBënçës, DhermiutDhërmiut,Gjirokastres Gjirokastrës,Vlores Vlorës, LapardhaseLapardhasë, Ansamblit ShteterorShtetror te kengeveKëngëve dhe Valleve si dhe dhjetra ansambleve te tjera artistike ne ShqiperiShqipëri, KosoveKosovë, Maqedoni etj.
 
Lefter Çipa konsiderohet si autori i paperseritshempapërsritshëm i kengevekëngëve te valencesvlerës se lartelartë artistike dhe muzikore si "BejkeBejkë e bardhe e bore e malitbardhë", "VijneVijnë djemtedjemtë nepernëpër vapevapë", "Nga kjo baltebaltë e kesajkësaj toke", "Naim ShqiperiaShqipëria", "ShqiperiShqipëri pse te qan syri", "Zoga kacake ne male", "KengeKëngë kurbeti","Vito PellumbeshaPëllumbesha", "HenezHënëz e qiellit te gjeregjerë", "Moj unaza gur jeshile", "NeN sokak te ngushtengushtë", "O shokeshokë vdekcavdekça nga kengakënga", "Lundroj ne lundrenlundrën e kengeskëngës", "KengaKënga e manushaqes", " ZonjeZonjë e bukurisebukurisë" etj., etj.
Ky autor ka qeneqënë pjesemarrespjesmarrës me krijimet e veta ne 6 FFKFestivale teFolklorike Kombëtare të zhvilluara ne GjirokasterGjirokastër, [[Berat]] dhe LezheLezhë duke qeneqënë i lauruar ne cdoçdo Festival KombetarKombëtar.
 
Lefter CipaÇipa ka botuar njenjë numernumër te shumteshumtë artikujsh perpër autoreautorë dhe perfaqesuespërfaqësues te shquar te letersiseletërsisë kombetarekombëtare shqiptare. kaKa njenjë arkivearkiv te pasur me dokumenta qe flasin perpër fondin autentik te vlerave polifonike dhe atnografike shqiptare ne Bregdetin e HimaresHimarës dhe zonat e tjera arberorearbërore. Shumica e personaliteteve me te shquara te KulturesKulturës, mendimit dhe kerkimitkërkimit shkencor kulturologjik kanekanë percjellepërcjellë vleresimevlerësime dhe publikime te rralla vleresuesevlerësuese perpër veprenveprën, kontributin dhe vlerat shumeplanesheshumëplanshe te ketijkëtij autori dhe organizatori te shquar te veprimtarive polifonike dhe folklorike shqiptare ne gjithegjith hapesirenhapësirën./
Lefter Çipa mbahet mend si bashkeorganizatori nismetarnismëtar i trios te famshmefamëshme Vlonjate. Ai eshteështë burimi ku ushqehen shumica e kengetarevekëngëtarve dhe kompozitorevekompozitorëve te sotemsotëm modernemodernë shqiptareshqiptarë dhe ku shumica e kengetarevekëngëtarëve kanekanë preferuar qe ne repertorin e tyre te kenekenë te kryerenditur poezitepoezitë dhe lirikat befasuese dhe shkelqimtare te ketijkëtij autori.
 
Kanë thënë për Lefter Çipën\
 
“…Në atë breg shqiptar gurin e lëmuar të detit, mund ta quash edhe Lefter Çipa…” - [[Dritëro Agolli]]
 
“…Në atë breg shqiptar gurin e lëmuar të detit, mund ta quash edhe Lefter Çipa…”
Dritëro Agolli
 
"A mund të harrohet Nase Beni dhe poeti popullor më i shkëlqyer dhe i famshëm i Shqipërisë së sotme, pilurioti Lefter Çipa? A mund të harrohet Katina Bejleri, kjo këngëtare e madhe e Himarës? Në shtëpinë e Lefter Çipës pashë me sytë e mi pllakën matricë të gramafonit, ku më 1924 në Paris, Neço Muko incizoi kryeveprën "Vajza e Valëve". M'u drodhën duart kur e preka këtë pllakë. Ajo, një ëndërr përralle, kam në kokë idenë që të bëhet një skulpturë vigane e "Vajzës së Valëve" për t'u vendosur mbi një platformë mbi sipërfaqen e Detit Jon. Kjo do të bënte përshtypje të jashtëzakonshme, ashtu sic bën edhe Statuja e Sirenës së Andersenit, e vendosur mbi ujërat e Kopenhagës. Kjo statujë do të na kujtonte mallin, apoteozën e dashurisë, tragjeditë e shpresën…. …Nuk di asnjë rast tjetër në krijimtarinë popullore të kultivuar artistikisht, si njeriu i talentuar dhe atdhetar Lefter Çipa... [[Moikom Zeqo]]
 
A mund të harrohet Nase Beni dhe poeti popullor më i shkëlqyer dhe i famshëm i Shqipërisë së sotme, pilurioti Lefter Çipa? A mund të harrohet Katina Bejleri, kjo këngëtare e madhe e Himarës? Në shtëpinë e Lefter Çipës pashë me sytë e mi pllakën matricë të gramafonit, ku më 1924 në Paris, Neço Muko incizoi kryeveprën "Vajza e Valëve". M'u drodhën duart kur e preka këtë pllakë. Ajo, një ëndërr përralle, kam në kokë idenë që të bëhet një skulpturë vigane e "Vajzës së Valëve" për t'u vendosur mbi një platformë mbi sipërfaqen e Detit Jon. Kjo do të bënte përshtypje të jashtëzakonshme, ashtu sic bën edhe Statuja e Sirenës së Andersenit, e vendosur mbi ujërat e Kopenhagës. Kjo statujë do të na kujtonte mallin, apoteozën e dashurisë, tragjeditë e shpresën….
***
…Nuk di asnjë rast tjetër në krijimtarinë popullore të kultivuar artistikisht, si njeriu i talentuar dhe atdhetar Lefter Çipa...
Moikom Zeqo
 
"....Në brigjet himariote, rron dhe këndon bardi popullor, Lefter Çipa, më i madhi ndër të gjallët dhe ndoshta i fundit me hove dhe shkëndijime të reja të ligjërimit popullor...." - [[Xhevahir Spahiu]]
 
....Në brigjet himariote, rron dhe këndon bardi popullor, Lefter Çipa, më i madhi ndër të gjallët dhe ndoshta i fundit me hove dhe shkëndijime të reja të ligjërimit popullor....
Xhevahir Spahiu
 
"....Lefteri ka një krijimtari të pasur në sasi kohët e fundit. Kritika ka shkuar të bëjë një gjumë vdekjeje e nuk i dihet se kur do të zgjohet. Lefteri bën punën e tij. Po pavarësisht sasisë, poezia e tij më e mirë, seç ka atë qasje, aq fëminore dhe të virgjër e njëherësh, aq mjeshtërore ndaj fjalës, vargut e ritmit, sa të zgjon kureshtjen e thellë për këtë princ gjuhëpikuar të fjalës siç e quan me të drejtë ai veten. Një princ që ka hyrë në garë me veten. Nuk do t’i zërë sërën a vendin dikujt tjetër. As që i shkon kjo ndërmend një princi, një himarioti si ai." - Sadik Bejko
 
"…Në Breg të Himarës, përveç detit, ullinjve, portokalleve të fyshkura dhe maleve Akrokeraune, do të gjej ata njerëz dhe njeriun e veçantë, Lefter Çipa…." - Aleksandër Zoto (1980)
....Lefteri ka një krijimtari të pasur në sasi kohët e fundit. Kritika ka shkuar të bëjë një gjumë vdekjeje e nuk i dihet se kur do të zgjohet. Lefteri bën punën e tij. Po pavarësisht sasisë, poezia e tij më e mirë, seç ka atë qasje, aq fëminore dhe të virgjër e njëherësh, aq mjeshtërore ndaj fjalës, vargut e ritmit, sa të zgjon kureshtjen e thellë për këtë princ gjuhëpikuar të fjalës siç e quan me të drejtë ai veten. Një princ që ka hyrë në garë me veten. Nuk do t’i zërë sërën a vendin dikujt tjetër. As që i shkon kjo ndërmend një princi, një himarioti si ai.
Sadik Bejko
 
…Në Breg të Himarës, përveç detit, ullinjve, portokalleve të fyshkura dhe maleve Akrokeraune, do të gjej ata njerëz dhe njeriun e veçantë, Lefter Çipa….
 
"...Këngët e Bregut tonë kanë gjetur një bilbil. Edhe të të them det, edhe të të them koral apo guaskë, prapë nuk i ngatërroj gjërat…”gjërat…" - [[Petro Marko]] (Bisedë në vitin 1986)
Aleksandër Zoto (1980)
 
 
"…Ky fakt i bukur, që këngët e tij këndohen, jo vetëm nga Katerina dhe Grupi i Pilurit, e bën poezinë e Lefter Çipës më fatlume se të shumë poetëve të tjerë dhe jep shkas për të hapur bisedën për këtë poezi…Poezia e Lefter Cipës është në shtratin e gjerë, të mbarë poezisë sonë, por ajo në këtë lumë të madh, bie ujë të freskët të gurrave, të maleve tona dhe e bën këtë lumë më të pastër akoma. Ajo është një rremb i ri i gjithë poezisë...." - [[Anastas Kondo]]
“...Këngët e Bregut tonë kanë gjetur një bilbil. Edhe të të them det, edhe të të them koral apo guaskë, prapë nuk i ngatërroj gjërat…”
Petro Marko
(Bisedë në vitin 1986)
 
 
…Ky fakt i bukur, që këngët e tij këndohen, jo vetëm nga Katerina dhe Grupi i Pilurit, e bën poezinë e Lefter Çipës më fatlume se të shumë poetëve të tjerë dhe jep shkas për të hapur bisedën për këtë poezi…Poezia e Lefter Cipës është në shtratin e gjerë, të mbarë poezisë sonë, por ajo në këtë lumë të madh, bie ujë të freskët të gurrave, të maleve tona dhe e bën këtë lumë më të pastër akoma. Ajo është një rremb i ri i gjithë poezisë....
Anastas Kondo
 
"...Lefter Çipa që nga viti 1964 është bashkëpunëtor i Institutit të Folklorit e më pas (1979) i Institutit të Kulturës Popullore. Në arkivin e shkruar të IKP ndodhen qindra faqe me materiale të mbledhura nga ky autor. Veç kësaj, ai ka marrë pjesë edhe në disa ekspedita etno-folklorike të zhvilluara në krahinën e Labërisë dhe sidomos në fshatrat e Bregut të Himarës. Eshtë autor i një filmi dokumentar me përmbajtje etno-folklorike...." - Prof.Dr.Afërdita Onuzi
 
 
...Lefter Çipa që nga viti 1964 është bashkëpunëtor i Institutit të Folklorit e më pas (1979) i Institutit të Kulturës Popullore. Në arkivin e shkruar të IKP ndodhen qindra faqe me materiale të mbledhura nga ky autor. Veç kësaj, ai ka marrë pjesë edhe në disa ekspedita etno-folklorike të zhvilluara në krahinën e Labërisë dhe sidomos në fshatrat e Bregut të Himarës. Eshtë autor i një filmi dokumentar me përmbajtje etno-folklorike....
 
Prof.Dr.Afërdita Onuzi
 
 
"...Poezia e Lefter Çipës është e lëmuar, si zajet e Bregut kur i çik shkuma, e thellë, si honet e maleve të Vetëtimave, e zjarrtë, si prushi i yjeve që digjen valëve të Jonit..." - Zimo Krutaj
Zimo Krutaj
 
 
...Lefter Çipa mbetet autori i vargjeve te paarritshme. Lefteri është i veçantë në Himarë, të kujton disi Lasgushin, që shëtiste edhe ai buzë liqenit me kostumin e tij.S’bëjmë krahasime, secili le të mbajë madhështinë e vet, po ja që të kujtojnë njëri-tjetrin, njëri buzë liqenit e tjetri buzë detit…
Agron Çobani
 
 
... Lefter Çipa dhe kënga, kanë lidhje të dyanshme, si një binom. Nuk mund të kuptohen sot pa njëri-tjetrin. Me këngën e fuqishme piluriote, Lefteri është binjak. Binjak me atë këngë, që edhe në Dibër, këndohet aq bukur sa në Labëri dhe Himarë. Lefteri e ngriti këngën labe, e bëri poezi, i dha shpirtin e tij.. Këngëtari i zjarrtë i brigjeve të Jonit, fitoi famë me “Bejkën e bardhë”, në vitet shtatëdhjetë. Ky poet i veçantë popullor, është simbol i atdhetarit shqiptar në Himarën tonë të lashtë dhe të re....
 
Albert Abazi
 
 
"...Lefter Çipa mbetet autori i vargjeve te paarritshme. Lefteri është i veçantë në Himarë, të kujton disi Lasgushin, që shëtiste edhe ai buzë liqenit me kostumin e tij. S’bëjmë krahasime, secili le të mbajë madhështinë e vet, po ja që të kujtojnë njëri-tjetrin, njëri buzë liqenit e tjetri buzë detit…" - Agron Çobani
 
...Lefter Çipa, ky njeri i dobët dhe krenar, për dhjetra vjet tashmë, i mban në krahë të dy grupet, të Pilurit dhe Himarës, për t’i çuar nga festivali në festival.Me të, grupet e kulmit të polifonisë shqiptare vazhdimisht fitojnë....
Enton Abilekaj
 
"... Lefter Çipa dhe kënga, kanë lidhje të dyanshme, si një binom. Nuk mund të kuptohen sot pa njëri-tjetrin. Me këngën e fuqishme piluriote, Lefteri është binjak. Binjak me atë këngë, që edhe në Dibër, këndohet aq bukur sa në Labëri dhe Himarë. Lefteri e ngriti këngën labe, e bëri poezi, i dha shpirtin e tij.. Këngëtari i zjarrtë i brigjeve të Jonit, fitoi famë me “Bejkën e bardhë”, në vitet shtatëdhjetë. Ky poet i veçantë popullor, është simbol i atdhetarit shqiptar në Himarën tonë të lashtë dhe të re...." - Albert Abazi
 
Ta vecosh këngën e Lefterit nga kënga popullore, është vështirë, se ato janë të shkrira tek njëra-tjetra, i bëjnë dritë njëra-tjetrës, zbukurojnë njëra-tjetrën. Ndaj dhe këngët e Pilurit tashmë janë kaq të përhapura e dëgjohen kudo me ëndje. Ndaj dhe Lefteri pa pushim mpreh e mpreh penën dhe këngë të reja i burojnë nga shpirti prej sedërlliu, plot nerv krijues...
Buzë më buzë e paç zemrën me gaz e këngë, o Lefter Çipa!”
 
"...Lefter Çipa, ky njeri i dobët dhe krenar, për dhjetra vjet tashmë, i mban në krahë të dy grupet, të Pilurit dhe Himarës, për t’i çuar nga festivali në festival.Me të, grupet e kulmit të polifonisë shqiptare vazhdimisht fitojnë...." - Enton Abilekaj
Odise Goro
 
 
"Ta vecosh këngën e Lefterit nga kënga popullore, është vështirë, se ato janë të shkrira tek njëra-tjetra, i bëjnë dritë njëra-tjetrës, zbukurojnë njëra-tjetrën. Ndaj dhe këngët e Pilurit tashmë janë kaq të përhapura e dëgjohen kudo me ëndje. Ndaj dhe Lefteri pa pushim mpreh e mpreh penën dhe këngë të reja i burojnë nga shpirti prej sedërlliu, plot nerv krijues...
Buzë më buzë e paç zemrën me gaz e këngë, o Lefter Çipa!" - Odise Goro
 
...Në fshatin tim të lindjes, Finiq, tipike është kënga polifonike. Ndaj ajo më pëlqen shumë. Që në fëmijëri këngët e Lefter Çipës kanë qenë për mua një ushqim shpirtëror i jashtëzakonshëm.I kam adhuruar shumë këngët e Bregut, të Pilurit. Janë këngë që kanë patos, lirizëm, dinamikë, ritëm e melodi. Janë këngë të pavdekshme. Kur jam në qejf për shembull këndoj këngët e Lefter Çipës “Tundu Bejkë e bardhë tundu”,”28 mijë yje”, “Këngët e Atdheut tim” etj....
Irini Qirjaqi
 
 
"...Në fshatin tim të lindjes, Finiq, tipike është kënga polifonike. Ndaj ajo më pëlqen shumë. Që në fëmijëri këngët e Lefter Çipës kanë qenë për mua një ushqim shpirtëror i jashtëzakonshëm.I kam adhuruar shumë këngët e Bregut, të Pilurit. Janë këngë që kanë patos, lirizëm, dinamikë, ritëm e melodi. Janë këngë të pavdekshme. Kur jam në qejf për shembull këndoj këngët e Lefter Çipës “Tundu Bejkë e bardhë tundu”,”28 mijë yje”, “Këngët e Atdheut tim” etj...." - [[Irini Qirjaqi]]
 
...Emri i Lefter Çipës përfaqëson një individualitet të fuqishëm të njohësit, vlerësuesit, bartësit, krijuesit, zhvilluesit dhe pasuruesit të mëtejshëm të krijimtarisë folklorike. Nga shqyrtimi i gjithë krijimtarisë së tij, përfshirë në folklor, figura e tij e spikatur mund të shërbejë si një shembull i gjallë, konkret dhe tipik për çdo studiues që kërkon të nxjerrë në pah aktet krijuese dhe qarkulluese të folklorit shqiptar...
 
Prof.Dr.Agron Xhagolli
 
"...Emri i Lefter Çipës përfaqëson një individualitet të fuqishëm të njohësit, vlerësuesit, bartësit, krijuesit, zhvilluesit dhe pasuruesit të mëtejshëm të krijimtarisë folklorike. Nga shqyrtimi i gjithë krijimtarisë së tij, përfshirë në folklor, figura e tij e spikatur mund të shërbejë si një shembull i gjallë, konkret dhe tipik për çdo studiues që kërkon të nxjerrë në pah aktet krijuese dhe qarkulluese të folklorit shqiptar..." - Prof.Dr.Agron Xhagolli
 
 
....Poezia e Lefter Çipes, në kufirin midis krijimit popullor dhe të kultivuar, ruan të gjerë shpirtin poetik të lindur, qëkurse njeriu këndoi. Ajo i flet zemrës dhe mendjes. Poezia e tij është ligjërim i ëmbël dhe plot mendime, që ecin me kohën, plot lirizëm e gëzim prej dashurive, trishtim prej padrejtësive dhe largimit nga idealet, revoltë ndaj së keqes.
Poezia e këtij poeti, që dëgjon dallgët e detit dhe sheh vetëtimat kur shkrepin në mal, të shpie më afër natyrës dhe zemrës shqiptare....
 
"....Poezia e Lefter Çipes, në kufirin midis krijimit popullor dhe të kultivuar, ruan të gjerë shpirtin poetik të lindur, qëkurse njeriu këndoi. Ajo i flet zemrës dhe mendjes. Poezia e tij është ligjërim i ëmbël dhe plot mendime, që ecin me kohën, plot lirizëm e gëzim prej dashurive, trishtim prej padrejtësive dhe largimit nga idealet, revoltë ndaj së keqes.
Dalan Shapllo
Poezia e këtij poeti, që dëgjon dallgët e detit dhe sheh vetëtimat kur shkrepin në mal, të shpie më afër natyrës dhe zemrës shqiptare...." - [[Dalan Shapllo]]
 
 
 
"...Shumë gjëra të tij ende s’janë bërë të njohura për botën e kulturës shqiptare.Ato që ende s’dihen nga arkivi dhe fondi i Lefter Çipës në Himarë, janë të barabarta me një muze...Janë gjëra që mbartin befasi dhe pasuri të pazakontë, që plotësojnë antologjinë e argumentave historikë dhe materialë për këtë zonë, ku ndeshet enigma me provën reale. Etnografia shqiptare, folkloristika dhe më së shumti poezia orale në banesën e Lefter Çipës kanë një muze tjetër të palegalizuar zyrtarisht dhe që administrata e Kulturës sonë fatkeqësisht s’do të ketë kurrë vullnetin për ta inventarizuar..."
Te gjitha vleresimetvlerësimet janejanë shkeputur nga botimi i librit "Flet Princi i Polifonise" Lefter Cipa, botim UEGEN, TiraneTiranë 2007 ISBN 978-99943-39-76-1