Logjika matematikore: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
detyra te zgjidhura nga gjykimet
v roboti shtoj: ro:Logică matematică; cosmetic changes
Rreshti 1:
Themelues i Logjikës matematikore konsiderohet matematikani anglez [[George Boole]] kuptimet e para të logjikës formale i kanë dhënë grekët e vjetër me përfaqësuesin kryesor të saj [[Aristoteli]]n. Logjika matematikore lindi nga nevoja e eliminimit të kundërthënieve dhe paradokseve që u paraqitën në teorinë e bashkësive poashtu ajo ka luajtur një rol të veçantë në lindjen e disa lëmive të reja të matematikës bashkohore. Kjo degë përsosi [[Simbolet matematikore|simbolet]] e deriatëhershme dhe e plotësoi me simbole të reja gjuhën simbolike.
 
== Gjykimet ==
 
<p>Gjykimi ( pohimi ), është koncept themelor në Logjikën matematikore. Në aspektin e saktësisë gjykimi i nënshtrohet ligjit të
 
<i>''përjashtimit të së tretës</i>'' dhe merr vetëm njërën nga vlerat i saktë ose jo i saktë (<b>'''true</b>''' ose <b>'''false</b>''').
 
p.sh. gjykime janë fjalitë: " Wikipedia nuk është e shkruar në gjuhen shqipe ", "
Rreshti 12:
 
shkruar në gjuhen shqipe " dhe " 1+1=2 " janë gjykime të sakta.
Vetitë <i>''i saktë</i>'' dhe <i>''jo i saktë</i>'' quhen vlera të saktësisë së gjykimit dhe shënohen me simbolet T
 
(lexo: <i>''te</i>'') dhe <math>\perp</math> (lexo:<i>'' jo te</i>''). Simboli " T " është i ngjashëm me germën e parë të fjalës
 
angleze <b>'''T</b>'''rue=<i>''i (e) saktë</i>''. Emërtimi i gjykimeve zakonisht bëhet me germat e vogla të alfabetit, si <i>p, q, r,
 
...</i> dhe trajtohen si <i>''variabla gjykimesh</i>'', ndërsa vlerat e tyre shënohen me : <i>'' v(p), v(q), v(r), ...</i>'' dhe janë
 
konstante. Mirëpo për thjeshtësi vlerat e gjykimeve shkruhen vetëm me emërtimin e gjykimit.</p>
 
 
<center><i><b>'''''Fjalia e cila ka njërën nga e vlerat saktësisë- e saktë ose jo e saktë- quhet gjykim</b></i>'''''</center>
 
<p>Pohimit " Wikipedia nuk është e shkruar në gjuhen shqipe " kur të i japim njërën nga vlerat e saktësisë- e saktë ose jo e
 
saktë- quhet gjykim. Mirëpo në matematikë përpos këtyre gjykimeve kemi edhe <i>''gjykime të hapura</i>'' si p.sh
 
Wikipedia do të ketë 1000 artikuj në vitin 2000+x " ose " 10+x=200 ", etj. . Varrësisht prej vlerës së variabilës
 
<i><b>'''''x</b></i>''''' të cilës i japim <small>(nëse shkruajmë më shumë artikuj viti 2005, x=5)</small> vlera konkrete, gjykimet do jenë të sakta ose jo të
 
sakta. Metoda e shëndrrimit të një pohimi të tillë në gjykim quhet metoda e zëvendësimit (<i>''metoda e substitucionit</i>'').<br />
<i>''gjykim i përbërë</i>'' quhet gjykimi i cili fitohet kur dy gjykime të thjeshta i lidhim me lidhëzat ,, dhe,, ose,, etj. <br />
 
Operacione themelore logjike == ==
  <small> [[logjikë Tabela e operatorve | tabelat e saktësisë]] </ vogla>
 
 
Rreshti 52:
p.sh:
 
* ligji i kontrapozicionit
* ligji i përjashtimit të së tretës
* silogjizmi hipotetik
* ligjet e De Morganit
 
== Kuantifikatorët ==
Kuantifikatorët japin vlera të caktuara të cilat zëvëndësojnë variablat në gjykimin e dhënë.
 
== [[Ndihmë:Formula|Simbolet matematikore]] ==
 
{{Matematika}}
<!-- [[sq:Logjika Matematikore]] -->
 
[[CategoryKategoria:Matematikë]]
 
<!-- [[sq:Logjika Matematikore]] -->
 
[[ar:منطق رياضي]]
Line 101 ⟶ 100:
[[no:Predikatslogikk]]
[[pl:Logika matematyczna]]
[[ro:Logică matematică]]
[[ru:Математическая логика]]
[[sh:Matematička logika]]