|
== Jeta e hershme ==
Vitet e para tetë jetesjetës i kaloi nenë shumeshumë vende tetë ndryshme i detyruar me familjen perpër shkak tetë punespunës sesë babait i cili ishte njenjë gjeneral nenë fushatat aktive Napoleniane pas 3 vjeteshvjetësh nenë KorsikeKorsikë ; 2 nenë Paris dhe disa vjet nenë ItalineItalinë Jugore ai nisi shkollenshkollën nenë SpanjeSpanjë dhe memë vonevonë e vazhdoi nenë Paris.
Publikimi i tij i pareparë ishte njenjë vellimvëllim i "Odet" tetë cilencilën e publikoi vetemvetëm kur ishte 20 vjecarvjeçar, njenjë vepervepër nennën influenceninfluencën e shkollesshkollës klasike. NeNë letersineletërsinë franceze tashme kishte filluar tetë perhapejpërhapej romanticizmi, ku Hygoi bazaur nenë ketekëtë botoi pjesenpjesën e dyte tetë "Odet". GjateGjatë viteve 1831 dhe 1841 ai shkroi shumeshumë vepra tetë cilat ia rriten shumeshumë reputacionin, dhe memë pak prej ketyrekëtyre arritjeve ai u be pjesetarpjesëtar i akademiseakademisë franceze nenë moshenmoshën 39 vjecarevjeçare. Romani "Notre Dame de Paris" dhe dramat "Lucrece Borgiaa", "Marie Tudor" dhe "Le roi s´amuseamusë" nga e cila Verdi mori subjektin perpër operenoperën e tij Rigo, patenpatën njenjë sukses tetë madh.
GjateGjatë viteve 1841-1851 Hygo shkroi pak, dhe u mor me politike, fillimisht si perkrahespërkrahës i monarkisemonarkisë sesë Lui Filipit me ide tetë zjarrta napoleoniane. MeMë vonevonë ai shfaq dhe mbeshtetmbështet Lui Napoleonin si president, por nuk perkrahupërkrahu Napoleonin III, dhe kjo i kushtoi atij debimindëbimin nga Franca. MegjithateMegjithatë vitet e mergimitmërgimit ishin shumeshumë tetë frytshme, gjategjatë kesajkësaj kohekohë shkroi dhe romanin "Te mjeretmjerët" e cila e beri tetë njohur edhe jashtjashtë francesFrancës "PunetoretPunëtoret e detit", "Njeriu qeqë qesh" etj.
Me renienrënien e perandoriseperandorisë Hygoi u kthye nenë Paris dhe beri njenjë tentative pa sukses pjeserishtpjesërisht nenë pjesenpjesën politike tetë FrancesFrancës. Vitet nenë vazhdim e deri nenë vdekje i kaloi nenë Paris. NeNë vitin 1881 u emeruaemërua senator i perhershempërhershëm. Vdiq memë 22 maj 1885 dhe u varros me njenjë ceremoni madheshtoremadhështore nenë Paris.
Viktor Hygo eshteështë konsideruar si nderi i letersiseletërsisë franceze dhe ka arritur majat e saj. Ai u vleresuavlerësua nenë rradheradhe tetë pareparë si poet, por edhe ketukëtu ai i theu rregullat kryesore, thelbesorethelbësore nenë tetë cilat bazohej letersialetërsia franceze e asaj kohekohë. Stili i tij epik dhe lirika e tij janejanë tetë paarritshme. Ai do tetë ngelet perherepërherë njenjë nga shkrimtaret memë tetë ndritur e tetë lavdishemlavdishëm tetë FrancesFrancës.
JashteJashtë FrancesFrancës Viktor Hygo njihet kryesisht perpër prozat e tij teresishttërësisht romantike, ai dashuronte antitezenantitezën, dhe kjo e conteçonte ateatë nenë ekzagjerim dhe krijon karikatura groteske. Krijimet e tij janejanë tetë gjalla dhe shumeshumë tetë goditura, shpesh hereherë romanet e tij janejanë me detaje teknike dhe me pershkrimepërshkrime tetë tepruara. Viktor Hygoit i mungonte sensi i masesmasës dhe kjo duket e qarte nenë ideteidetë e tij tetë egzagjuara, si dhe mungesenmungesën e humorit nenë tetë gjithegjithë veprat (perafersishtpërafërsisht). NeNë ketekëtë aspekt ai nuk ishte kurrekurrë lider nenë politike. RradhitetRadhitet nenë njenjë nga shkrimtaret qeqë tetë prek shpirtin kur lexon veprat e tij.
Ai diti tetë qendronteqëndronte larg nga modelet melankolike dhe tetë vetmuara qeqë karakterizonin poetet e koheskohës, duke ditur tetë pranoje peripeciteperipecitë jo gjithmonegjithmonë tetë lumtura tetë jetesjetës sesë tije perpër ti bere eksperienca thelbesorethelbësore dhe tetë mbledhi vlerat dhe sfumaturat e shpirtit human.
Shkrimet e tij harritenharritën tetë mbulonin tetë gjitha gjinitegjinitë letrare, nga lirika, tek tragjedia, tek zakonet, tek satira politike, tek romani historik e social, duke ngjallur konsensus nenë tetë gjithegjithë EuropenEvropën.
== Biografia ==
GjateGjatë riniserinisë sesë tij ndoqi tetë atin Léopold-Sigisbert Hugo, ushtarak i ushtriseushtrisë sesë Bonapartit, qeqë guxonte tetë merrte me vete nenë spostimet e tija, tetë shoqenshoen Sofia Trébucher, dhe tetë bijtebijtë Victor, Abel dhe Eugene. I ati pati dhe njenjë rol deciziv perpër kapjen e Fra Diavolo nenë Itali perpër ketekëtë u emeruaemërua Guvernator i Avellinos ; me tej u dallua esheedhe nenë SpanjeSpanjë, ku Bonaparti i dha gradengradën e gjeneralit.
NeNë periudhenperiudhën nga 1815 deri nenë 1818 Viktori frekuentoi perpër njenjë periudhe, perpër tetë plotesuarplotësuar deshirendëshirën e atit, Politeknikun e Parisit, por shumeshumë shpejt i la studimet teknike perpër t’iu dedikuar letersiseletërsisë drejt sesë cilescilës e shtyu e ema. Shkroi Odet, dhe keto ishin kompozimet e para letrare. SebashkuSëbashku me vellainvëllain Abel themeloi Konservatorin Letrar (1819) ; shkroi memë pas Odet dhe poezi tetë ndryshme (1822) dhe shumeshumë shkrime tetë tjera deri tek Odet dhe balada, qeqë i vleu njenjë rentrentë prej 1 mije franga nga ana e mretit Luigji i XVIII.
NeNë 1823 u martua me Adele Foucher njenjë shoqe femijeriefëmijerie ; dasma u kremtua nenë kishenkishën e Saint-Sulpice (nenë tetë njejtennjëjtën kishekishë ku u pakezuanpagëzuan markezi François de Sade dhe Baudelaire). NeNë tetë njejtennjëjtën periudhe nisi tetë frekuentoje rrethin e romantikeve tetë parisitParisit mes tetë cilevecilëve edhe ateatë tetë Charles Nodier. Nga martesa me Foucher linden katerkatër femijefëmijë : LeopoldineLeopoldinë, Charles, François-Victor e Adèle.
Zbulimi, mbas disa vjeteshvjetësh, e trdhetisetradhtisë sesë tetë shoqes me mikun e familjes Sainte-Beauve, do ta cojeçojë tetë bejebëjë njenjë jetejetë tetë lire ; e dashura e tij perpër gati 50 vjet u be Juliette Drouet, njenjë aktore teatri tetë cilencilën e njohu gjategjatë provave tetë Lucrezia Borgia (1833). Drouet i qendroiqëndroi gjithmonegjithmonë pranepranë pavaresishtepavarësisht tradhetivee tradhtive tetë shumta tetë Viktorit.
== Babai i Romanticizmit ==
NeNë 1827 shkruan dramendramën historike perpër teatrin Kromuell, ai qeqë u konsiderua si manifestimi i teorive tetë reja romantike, ndersa nenë 1830 u prezantue Hernani nenë KomedineKomedinë Franceze ; prenzantimi u nderpre nga perplasjetpërplasjet mes mbeshtetesve tetë Hygos me disa horra. Puna megjithatemegjithatë iu njohe nga shefi i shkolles sesë re romantike. Vete Hernani u kompozua me muzike dhe u prezantua edhe nga Giuseppe Verdi (Ernani, 1844). NeNë 1841, Hygo bente pjesepjesë nenë AkademineAkademinë Franceze, ndersa nenë 1831 u publikua Notre-Dame de Paris, i cili pati njenjë sukses tetë menjehershem dhe tetë gjere.
NeNë 1843 mbytet e bija LeopoldineLeopoldinë dhe dhendri ; Viktori e mori lajmin kur po kthehej nga pushimet duke e lexuar nenë gazeten Siecle (shekulli). Tragjedia, e bashkuar me mos suksesin e punespunës teatrale “I Burgravi” nenë 1845, i shkaktoi njenjë depresion tetë madh qeqë do ta mbaje large botesbotës letrare perpër 10 vjet. NeNë tetë njejtin vit emerohet Par i Frances nga mbreti Lui Filipi i Orleansit.
NeNë 1848 Hygo benebenë pjesepjesë si deputet nenë AsambleneAsamblenë Konstitutive, por grushti i shtetit i 1851 sjell nenë pushtet Napoleonin e III. Fillimisht, e mbeshtet, por pastaj – kur vete nisi tetë sillet nenë menyremënyre antiliberale – vendos distancimin dhe e sulmon me shkrime dhe diskutime kunder varferisevarferisë dhe shtypjes qeqë behen nderkohenderkohë gjithnjegjithnjë e memë pak tetë tolerueshme.
== MergimiMërgimi ==
Keto kontraste e cuan Hygoin tetë arratiset nenë ishullin Guernsey, duke e shtrenguar keshtu tetë jetoje nenë mergimmërgim perpër 15 vjet. Por, Hygo, gjategjatë mergimitmërgimit nuk pushoi kurre sesë konsideruar nga francezet si Babai i atdheut nenë mergimmërgim.
Mbyllet keshtu perpër tetë njenjë periudhe e lumtur, edhe pse me kntraste tetë forta, dhe po hapej njenjë tjetertjetër nenë tetë cilencilën do tetë merrte forem figura mitike e tij nenë poetike qeqë duhej memë pas ti dorezohej tradites historike letrare. Shkruan,duke shprehur ndjenjat e tij me personale, satira “Napoleone on i pettit” (Napoleoni i vogel) 1852 dhe vargjet “Chatimente” (Ndeshkimet) 1853 qeqë evidentuan nenë menyremënyre tetë shenjuar dhe polemike veprimet e Napoleonit III.
Me inspirim humanitar ishin veprat Les contemplations (“Mendimet”) (1856) dhe me “ Legjenda e shekujve” Hygo pershkoipërshkoi historinehistorinë e njerezimit nga Gjeneza nenë shekullin e XIX, vepervepër qeqë u publiku nenë tre pjesepjesë : pjesa e pareparë nenë 1859, e dyta nenë 1877 dhe e treta nenë 1883.
Shkroi nenë tetë njejtennjëjten periudhe veprat e tij memë tetë njohura qeqë do perconin famen e tij nenë tetë gjithegjithë Europen si “Te mjeret” (1862), “Punetoret“Punëtoret e detit” (1866), dhe “Njeriu qeqë qesh” (1863).
GjateGjatë kesaj periudhe nuk iu kursyen fatekeqesite : nenë 1855 vdes vellai i tij Abel, nenë 1863 vajza e tij Adele cmendet dhe arratiset nenë Kanada, nenë 1868 vdes edhe e shoqja dhe disa nipernipër, por nenë tetë gjitha keto fatkeqesi do tetë ketekëtë gjithmonegjithmonë pranepranë besniken Zhuliet.
Impenjimi anti-monarkik e coi nenë njenjë publikim tetë ri dhe shumeshumë memë tetë mbyllur publicistik nenë favor tetë ideve demokratike. Me mergiminmërgimin impenjimi i tij anti-napoleon (Napoleoni i III) nuk pushoi. Ai talli perandorin e ri nenë vepren e tij Napolé on le petit (Napoleoni i vogel), 1852. NeNë librin Les châ timents (ndeshkimet), 1853 dhunesdhunës verbale i pergjigjetpërgjigjet dhuna e diktatorit ; ajo ishte e vazhdueshme nenë Les contemplations (“Mendimet”), 1856 nenë tetë cilencilën shkrimi behet kozmologji morale qeqë vesh cdo fat njerezor, shprehje e jetesjetës sesë brendeshme dhe e rikuperimit tetë memories nenë njenjë dimension mitik.
Te vitit 1862 janejanë romanet “Te mjeret”. NeNë 1866 i pason “Punetoret“Punëtoret e detit”, vepervepër e pasur me figura fantastike dhe sureale. Kushtet proletare behen gjithnjegjithnjë e memë shumeshumë kusht romantesk, shkrimtari gjendet gjithnjegjithnjë e memë shumeshumë nenë prove me fatalitetet e gjerave (deti, natyra) dhe me fatalitetin e gjithepranishemgjithëpranishem tetë zemres njerezore.
== Rikthimi nenë atdhe ==
Rikthimi i tij nenë atdhe ndodh nenë 5 shtator 1870, pas mposhtjes sesë Napoleonit tetë III. U prit nga njenjë turme brohoritese dhe entuziaste qeqë kishte ardhur perpër tetë pershendeturpërshendetur rikthimin e tij nenë Paris. Shtepia e tij behet serishtsërisht vend pritjesh mes shkrimtaresh dhe ai rifitoi qetesineqetesinë duke rinisur prodhimin letrar me “Viti ‘93” (1873) ; shkroi poezi tetjera, disa nenë lidhje me jetenjetën e tij familjare si “Femijet e mi” (1874), dhe poezi tetë tjera satiro – politike si “Babai” (1887). U rikthye serishtsërisht tetë beje pjesepjesë nenë Senat nenë 1876.
NeNë 1878 goditet nga njenjë kongjestion celebral por kjo nuk e pengoi – pavaresisht sesë semundjasëmundja e detyroi tetë pakesonte aktivitetin e tij – tetë coje deri nenë fund “Torquemada” (1882), njenjë vepervepër mbi fanatizmin e inkuizicionit qeqë kishte nisur disa kohekohë memë pareparë.
80 njetori i tij u festua nga njenjë turme festuesish qeqë vendoste lule perparapërpara shtepiseshtepisë sesë tij ; disa muaj memë vonevonë do tetë goditej nga njenjë zi e re, me vdekjen e besnikes sesë tij Zhuliet. Hygo qendroiqëndroi perpër ta qare i vetemvetëm deri nenë 22 mars 1885, pra deri nenë vdekje nenë shtepineshtepinë e tij nenë Paris. Trupi i tij u vendos perpër njenjë natenatë nennën Harkun e Triumfit dhe u shoqeruashoqërua nga 12 poet. NeNë ceremonineceremoninë e tij tetë varrimit moren pjesepjesë persona tetë ardhur nga cdo cep i Frances.
Tashme Viktor Hygo (1802-1885), nenë romanticizem tetë ploteplotë, kisht filluar tetë fiksonte prototipin e kllounit tragjik me personazhet e Tribuletit dhe tetë Guinpleinit, respektivisht protagonista tetë veprave Le roi s’amuse (Mbreti defrehet) dhe L’homme qui rit (Njeriu qeqë qesh).
Ky roman i fundit (1869), nenë vecanti, eshteështë njenjë vepervepër pak e njohur e Viktor Hygos, nenë tetë cilencilën shfaqenshfaqën opinionet dhe angazhimi i tij politik. NeNë ketekëtë vepervepër Hygo e vendos njeriun perkundrejtpërkundrejt shoqeriseshoqërisë shfrytezuese, dhe zhvillon pikepamjet e tij demokratike mbi tetë kaluaren dhe mbi epoken e tij.
NeNë pjesenpjesën e pareparë tetë romanit qeqë perbenpërben njenjë tetë treten e tetë gjithegjithë vepres, fabula nuk e kapercen pikelidhjen : Guinpleni i braktisur shpeton vogelushen Dea dhe sesë bashku me tetë gjen strehe tektëk endacaku filizof, Ursusi.
Personazhi i pareparë i denje perpër tu permendurpërmendur qeqë hasim eshteështë njenjë shites ambulant me emrin Ursus. Shoku i tij i vetemvetëm eshteështë Homo, njenjë ujk i zbutur. Ursus jeton nenë njenjë karvan, me tetë cilencilën spostohet nga panairi nenë panair perpër ti shitur njerezve kurat e tij popullore.
Ngjarja zhvillohet nenë njenjë breg deti diku nenë kontinentin europian : eshteështë nata e 29 janarit 1690. Nje grup njerezish, identiteti i tetë cilevecilëve nuk na tregohet, pergatitetpërgatitet perpër tu nisur me anije. Para sesë tetë nisen, ata braktisin nenë breg njenjë femije 10 vjec
Femija, i deshperuardeshpëruar, i uritur dhe kembezbathur, endet nepernëpër stuhi derisa harrin njenjë forca, ku gjen kufomen e njenjë tetë varuri. Me tutje, zbulon tetë mbuluar me bore njenjë grua tetë vdekur nga i ftohti, qeqë mban nenë krahe njenjë tetë porsalindur akoma tetë gjallegjallë. Me nenë fund strehoet nenë njenjë karvan, qeqë zbulohet qeqë eshteështë ajo e Ursusit. Aty mesonmëson qeqë vogelushja eshteështë e verber.
NeNë pjesenpjesën e dyte, pjesa memë e gjere e romanit, paraqitet Anglia aristokratike e fillimit tetë shek. XVIII–te, perkundrejtpërkundrejt sesë cilescilës qendronqëndron si misherim i njenjë parimi moral me tetë vertet fisnik qeqë rrojnerrojnë mes njerezve tetë mjere, heronjte kryesore : Guinpleni, Dea dhe Ursusi.
Njgjarja spostohet perparapërpara me 15 vjetevjetë. Takojme dukeshen XhozianeXhozianë, qeqë, e merzitur nga jeta e oborrit, mesonmëson se i vetmi sherim nga cdo merzitjemërzitje eshteështë “Guinplein”, edhe pse nuk e di se cfare apo kush eshteështë ky Guinpleini.
Femija i mesipermmesipërm, tashme, eshtebereështëbere njenjë burre 25 vjecar. Emri i tij zbulohet tetë jetejetë tamam Guinplein. Nga femijeria e tij, na thote naratori, ka fytyren dhe buzet e shperfytyruarashpërfytyruara – gati sa formon njenjë ngerdheshje tetë frikshme. Jetimja e verber, me emrin Dea, eshteështë tashme 15 vjece. Ursus dhe cifti i tetë rinjeve jetojnejetojnë me spektakole tetë vogla qeqë i prezantojneprezantojnë nenë dite festash. Dukesha Xhoziane, duke marre pjesepjesë nenë njenjë prezantim teatral, dashurohet me Guinplenin.
Zhvillimi i subjektit kushtezohet, nga njenjë aneanë, dashurisedashurisë sesë dlire tetë Guinplenit perpër Dean dhe pasionit tetë ulet qeqë ushqen ndaj Guinplenit bukuroshja demoniake, aristokratia XhozianeXhozianë, dhe nga ana tjetertjetër, prej zbulimit tetë sekretit tetë origjinesorigjinës sesë Guinplenit, hyrjes sesë tij nenë dhomen e Lordeve dhe fjalimin demaskues qeqë ai mban nenë parlament.
GjeteGjetë njenjë performance, njenjë nenpunesnënpunës i shtetit e urdheron Guinplenin ta ndjeki nenë njenjë burg ku po torturohet perpër vdekje njenjë burre me emrin Hardkuanoni. Ai e njohu aktorin, qeqë ai vete, 23 vjetevjetë memë pareparë, e kishte shperfytyruarshpërfytyruar perpër ta bere njenjë palaco.
NeNë vitin 1682, gjategjatë mbreterimit tetë Jakut tetë II, njenjë nga armiqt e mbretit ishte Lord Klencarli. Mbreti urdheroi vrasjen e fisnikut. Me vdekjen e tij, biri i tij, Fermen, trashegimtar i tokave tetë tij, iu dorezua, me ndihmen e Hardkuanoni, bandes sesë Kompracikos, tregetareve tetë femijeve. I malavitosi, nenë 1690, me nenë fund e kishin braktisur femijen, Fermen/Guinplein, gjategjatë njenjë stuhie.
I shperfytyruarishpërfytyruari rifitoi titullin e tij fisnik, por, mbasi beri njenjë fjalim nenë Dhomen e Lordeve nenë tetë cilencilën denoncon indiferencen e qeveriseqëverisë mbi kushtet nenë tetë cilat jeton populli anglez, perqeshetpërqeshet perpër shkak tetë ngerdheshjes sesë tij tetë pavullnetshme. Heroi romantik qeqë ka sfiduar nenë emer tetë popullit turmen e aristokrateve qeqë gajasengajasën sesë qeshuriqëshuri, mbetet i vetmuar. NeNë bresherinebresherinë e talljeve dhe fyerjeve, ai ndien prapa shpinesshpinës se vet mbeshtetjen e miliona njerezve, dhe kjo i jep force qeqë tetë vazhdoje. Por, vetemvetëm demaskimi me fjale del i pamjaftueshem perpër tetë ndrequr rendin shoqerorshoqëror, dhe Guinpleni deshton nenë orvajtjen e tij perpër ti bere aristokratet tetë kuptojnekuptojnë tetë verteten. MegjithateMegjithatë, fjalimi i tij pershkohetpërshkohet nga njenjë optimizem social, i dreitohet tetë ardhmes. Vendos tetë kthehet tek Ursus dhe Dea.
Guinpleini u bashkua me tetë dashurit e tij nderkohenderkohë qeqë keta gjenden mbi njenjë varke, nenë pritje perpër tu nisur perpër nenë kontinent. Kur Dea ndjen prezencen e tetë dashurit, vdes. I riu e “harrin”, duke u hedhur nga anija perpër tu mbytur nenë det.
“Ursus, ankohej, oh i mjeri uneunë !, qeqë nuk kam qare kurre. Serbatori i i loteve ishte ploteplotë. Nje rezerve e tille, i cili eshteështë mbledhur, pike perpër pike, dhimbje mbas dhimbjeje, gjategjatë gjithegjithë egzistences sesë gjategjatë, nuk boshatiset nenë njenjë cast. Ursus Renkoi gjategjatë. Loti i pareparë eshteështë njenjë shpim. Qau mbi Guinplenin, mbi Dean, mbi veten e tij, Ursusi, mbi Homon. Qau perpër tetë gjithegjithë ateatë perpër tetë cilencilën kishte qeshur. Pagoi edhe perpër tetë prapambeturit. E drejta e njenjë njeriu perpër tetë derdhur lote nuk jepet me recete”.
Finalja tragjike e romanit nuk e pakeson besimin nenë clirimin e ardhshem tetë njerezve tetë shtypur, sepse nenë anene e heronjeve mbetet forca e pathyeshme e drejtesisedrejtesisë morale.
Demokratizimi i flaket i Hygoit qeqë shihte tek populli burimin e tetë gjitha forcave tetë gjalla dhe krijuesekrijuesë tetë kombit, urrejtja e tij perpër tetë gjithegjithë shtypesit e popullit, - tetë gjitha keto percaktojnepërcaktojnë pathosin ideologjik dhe vleren artistike tetë romanit “Njeriu qeqë qesh”.
== Personazhet ==
Secili nga heronjte e romanit eshteështë njenjë figure, rendesia dhe kuptimi i sesë cilescilës del nenë pah jo vetemvetëm nga fjalet dhe veprimet e veta por, edhe nga pershkrimetpërshkrimet e autorit qeqë i prijneprijnë ose i shoqerojneshoqërojnë veprimet. Figurat e paraqitura nenë roman, kanekanë pak vecanti konkrete tetë shek XVIII. Forcen bindesebindesë artistike ua jep atyre jo aq perputhjapërputhja me epoken e dhene sesa vertetesia e pergjithshmepërgjithshme sociale e psikologjike. Moria e personazheve tetë dhene ndihmojnendihmojnë nenë zhvillimin e veprimit dhe e nderlikojnenderlikojnë intrigen e romanit. Ata i nevojitennëvojiten autorit perpër tetë venevenë nenë dukje edhe memë tepertepër me aneanë tetë kontrastit mes tyre fisnikerinefisnikerinë e shpirterore, pastertinepastertinë morale dhe humanizmin e lartelartë tetë heronjeveheronjëve tetë tij pozitive.
== Portreti i Deas ==
Dea tashme ishte 16 vjece. Ajo ishte e zbehte, me floke tetë zeza, me shtat tetë hedhur, tetë hajthet dhe aq tetë hollehollë, sa dukej sikur po keputej nenë mes, e bukur si hyjneshe, me syte ploteplotë drite por, e verber.
Verbesia i kishte bere tetë palevizshem pergjithmonepërgjithmonë bebezat e asaj femije, e cila tani ishte grua. NeNë fytyren e saj, qeqë nuk mund tetë pershkrohejpërshkrohej nga drita, kendet e buzeve tetë varura me trishtim shprehnin njenjë deluzion tetë hidhur. Syte e saj, tetë medhenje e tetë shkelqyer, kishin njenjë veti tetë cuditeshme : ishin tetë shuar perpër tetë por, shndrinin perpër tetë tjeret. Pishtare tetë mistershem, tetë ndezur, qeqë ndriconin vetemvetëm boten e jashtme! Leshonte drite ajo qeqë s’kish perpër vete. Syte e saj vezullonin. Ajo roberesh e erresires kthjellonte ambjentin e ngrysur ku jetonte. Nga fundi i terit tetë saj tetë pasherueshem, qeqë prapa atij muri tetë zi qeqë quhej verberi, ajo shndrinte. Nuk e shihte diellin tonetonë, por tek ajo shihej shpirti i saj.
Veshtrimi i saj i vdekur kishte njenjë palevizshmeri qiellore. Ajo ishte misherim i natesnatës dhe ndrinte si yll, ndrinte nenë ateatë erresire tetë dendur qeqë e rrethonte nga cdo aneanë.
Ursusi e kishte pakezuar me emrin dea dhe ajo padyshim qeqë shembellente me njenjë perendeshe. Ajo vogelushe perfaqesontepërfaqësonte boten qiellore. Ligeshtia e saj eshteështë nenë tetë vertet plotefuqiplotëfuqi.
== Ngjashmeria dhe uniteti i tetë dy figuarave ==
Te dy keta personazhe edhe pse nenë dukje tetë kundert nenë thelbet e tyre ishin tetë njejtenjëjte. NeNë tetë dy ishte misheruar mjerimi njerezor. Dukej sikur kishin ardhur nenë ketekëtë dhe nga bota e hijeve : ai nga pjesa ku mbreteron tmerri, dhe ajo nga pjesa ku mbreteron erresira. KeteKëtë terr Dea e kishte brenda nenë veten e saj, kurse Guinpeni nenë fytyren e tij. Dea kishte dicka si fantazem, kurse Guinpleni dicka si hije. Dea rrethohej nga njenjë hon i zi, Guinpleni dicka edhe memë tetë tmerrshme. PerPër Guinplenin qeqë kishte sy ekzistonte edhe mundesia perpër tu krahasuar me tetë tjeret.
Te kesh sy nenë tetë ciletcilët nuk pasqyrohet bota e jashtme, eshteështë njenjë fatekeqesifatekeqësi shumeshumë e rende, por jo aq e madhe sa tetë jesh enigma e vetvetes. Dea kish njenjë tis mbi syte e saj, Guinpleni kish njenjë maske : fytyren e tij.
Te dy ishin tetë vetmuar. Vetmia e Deas ishte e trishtuar : ajo nuk shihte asgje. Vetmia e Guinplenit ishte ogurzeze : ai shihte gjithcka.
Mbi ta rendonte denimi i kobshem i fatit, dhe fati nuk e kish shnderruar kurre me aq mjeshteri jetenjetën e dy qenieve njerezore tetë pafajshme nenë njenjë vuajteje tetë paprere, nenë njenjë torture tetë sketershme.
Dhe, megjithatemegjithatë, ata ishin nenë parajse : duheshin.
I endur me kontraste, figura e Guinplenit vihet perkundrejtpërkundrejt figures sesë Deas dhe njekohesishtnjëkohësisht eshteështë i lidhur me tetë nenë menyremënyre tetë pazgjidhshme. Nga njeranjëra aneanë kemi njenjë shemtim tetë dukshem, nga ana tjetertjetër njenjë bukuri tetë natyrshme dhe tetë verber.
Te dy janejanë misherim i vetive pozitive qeqë karakterizojnekarakterizojnë njerezit e popullit : pasterti morale, pasuri shpirterore, dliresi ndnjenjash, aftesi perpër tetë dashuruar dhe vetemohim.
FatetFatët e tyre janejanë tetë pandashem nga njeri – tjetri. Ai eshteështë syte e saj, dhe ajo fytyre e tije.
== Romantizmi nenë vepren e Hygoit ==
Romanticizmi ishte njenjë levizje komplekse shpirterore dhe kulturore qeqë prodhoi njenjë rinovim tetë thelle nenë letersi, nenë art dhe nenë mendim, nenë politike dhe nenë zakone. Romanticizmi u zhvillua nga ai mutacion i shijeve dhe i ndjeshmerisendjeshmerisë qeqë u verifikua nenë Europe nenë fund tetë shekullit tetë XVII.
Mes poeteve tetë rinje tetë perfshirepërfshire nenë rrymen e Romanticizmit ishte edhe Viktor Hygo, qeqë atehereatëherë ishte 25 vjec. NeNë publikimet e tija lirike, dicka rreth 50 mije vargje, manifestohet Hygoi i riniserinisë dhe i theksimit tetë romanticizmit, idhull i gjeneratesgjeneratës sesë re nenë vargjet e tij shpreh brendesinebrendesinë e shpirtit.
“Njeriu qeqë qesh” : njenjë nder librat memë tetë bukur qeqë kam lexuar. NeNë vepervepër munda tetë vihet re pastertia nenë pershkriminpërshkrimin e atyre qeqë janejanë sjelljet dhe karakteristikat tipike e races njerezore, ato janejanë realiteti qeqë Hygoi harrin ti beje tetë pavdekshme me fjale tetë thjeshta. NeNë “Njeriu qeqë qesh” autori ka venevenë nenë dukje kontradiktat e forta tetë botesbotës qeqë ka pasionepasionë qeqë shpesh shkojneshkojnë nenë kahe tetë kunderta dhe kurre paralelisht. Dashuria e paster dhe e dlire, lakmia perpër prestigj, luksi si hobi : tetë gjitha keto pasione janejanë mbledhur nenë tetë njejtennjëjten shoqerishoqëri qeqë diferencon perpër dukje dhe qeqë nuk harrin tetë shikoj me tutje, por vetemvetëm tetë qeshe me fatekeqesinfatekeqësin. NeNë ketekëtë liber kuptova qeqë njeriu fshihet o mbas sesë keqeskeqës, ose vdes perpër dashurinedashurinë.
Kur e lexova librin mbeta e mahnitur nga embelsia dhe ndjeshmeria e personazheve qendrore qeqë me lidhin drejt perpër drejt me autorin. Romanticizmi dhe dliresia i vesh personazhet kryesore nenë cdo veprim, mendim dhe fjale.
Sociologjia romantike e Hygoit shihet vazhdimisht nenë trajtimin metafizik tetë rendit shoqerorshoqëror anglez si nenë tetë kaluaren ashtu edhe nenë tetë tashmen. Romantizmi i Hygoit shfaqet nenë menyrenmënyren e trajtimit tetë materialit historik konkret. Ai behet mbrojtes i madh i tetë drejtave tetë njerzve dhe shpreh “revolten e shpirtit” perpër shtypjen e padurueshme tetë popullit tetë thjeshte.
Hygoi shumeshumë mire mund tetë prezantoje vete esencen e Romantizmit, duke u bere metafora e gjallegjallë. Viktor Hygo, vepra e tij kaq e shumellojteshumëllojte dhe kaq komplekse, prezenca e tij kaq e shndritshme dhe luftarake, pervecsepërvecse domethenese, “perfaqeson“përfaqëson njenjë sinteze fatesh tetë ketij shekulli, mbi tetë gjitha tetë kontrdiktave tetë tij dhe tetë ambivalencave tetë tij, dhe tetë problemeve qeqë perbenepërbenë dhe ndertuan ketekëtë pasuri tetë cmuar. Hygo radhitet nenë radhet e “romantiques militants” (militantet romantike), qeqë mblidhen perpër ti dhene jetejetë perqendrimevepërqendrimeve tetë rendesishme tetë njenjë shpirti revolucionar qeqë do tetë shfaqet thelbesor perpër tetë kanalizuar dhe perpër tetë bere efikase dhe ndertuese forcen e pabesueshme dhe tetë jashtezakonshme shtytese tetë R.
[[Category:Shkrimtarë francezë]
| 