|
Vitet e para të jetës i kaloi në shumë vende të ndryshme i detyruar me familjen për shkak të punës së babait i cili ishte një gjeneral në fushatat aktive Napoleniane pas 3 vjetësh në Korsikë ; 2 në Paris dhe disa vjet në Italinë Jugore ai nisi shkollën në Spanjë dhe më vonë e vazhdoi në Paris.
Publikimi i tij i parë ishte një vëllim i "Odet" të cilën e publikoi vetëm kur ishte 20 vjeçar, një vepër nën influencën e shkollës klasike. Në letërsinë franceze tashme kishte filluar të përhapej romanticizmiromantizmi, ku Hygoi bazaur në këtë botoi pjesën e dyte të "Odet". Gjatë viteve 1831 dhe 1841 ai shkroi shumë vepra të cilat ia rriten shumë reputacionin, dhe më pak prej këtyre arritjeve ai u be pjesëtar i akademisë franceze në moshën 39 vjeçare. Romani "Notre Dame de Paris" dhe dramat "Lucrece Borgiaa", "Marie Tudor" dhe "Le roi s´amusë" nga e cila Verdi mori subjektin për operën e tij Rigo, patën një sukses të madh.
Gjatë viteve 1841-1851 Hygo shkroi pak, dhe u mor me politike, fillimisht si përkrahës i monarkisë së Lui Filipit me ide të zjarrta napoleoniane. Më vonë ai shfaq dhe mbështet Lui Napoleonin si president, por nuk përkrahu Napoleonin III, dhe kjo i kushtoi atij dëbimin nga Franca. Megjithatë vitet e mërgimit ishin shumë të frytshme, gjatë kësaj kohë shkroi dhe romanin "Te mjerët" e cila e beri të njohur edhe jashtë Francës "Punëtoret e detit", "Njeriu që qesh" etj.
Gjatë rinisë së tij ndoqi të atin Léopold-Sigisbert Hugo, ushtarak i ushtrisë së Bonapartit, që guxonte të merrte me vete në spostimet e tija, të shoen Sofia Trébucher, dhe të bijtë Victor, Abel dhe Eugene. I ati pati dhe një rol deciziv për kapjen e Fra Diavolo në Itali për këtë u emërua Guvernator i Avellinos ; me tej u dallua edhe në Spanjë, ku Bonaparti i dha gradën e gjeneralit.
Në periudhën nga 1815 deri në 1818 Viktori frekuentoi për një periudhe, për të plotësuar dëshirën e atit, Politeknikun e Parisit, por shumë shpejt i la studimet teknike për t’iu dedikuar letërsisë drejt së cilës e shtyu e emaëma. Shkroi Odet, dhe keto ishin kompozimet e para letrare. Sëbashku me vëllain Abel themeloi Konservatorin Letrar (1819) ; shkroi më pas Odet dhe poezi të ndryshme (1822) dhe shumë shkrime të tjera deri tek Odet dhe balada, që i vleu një rentë prej 1 mije franga nga ana e mretit Luigji i XVIII.
Në 1823 u martua me Adele Foucher një shoqe fëmijeriefëmijërie ; dasma u kremtua në kishën e Saint-Sulpice (në të njëjtën kishë ku u pagëzuan markezi François de Sade dhe Baudelaire). Në të njëjtën periudhe nisi të frekuentoje rrethin e romantikeve të Parisit mes të cilëve edhe atë të Charles Nodier. Nga martesa me Foucher linden katër fëmijë : Leopoldinë, Charles, François-Victor e Adèle.
Zbulimi, mbas disa vjetësh, e tradhtisë së të shoqes me mikun e familjes Sainte-Beauve, do ta çojë të bëjë një jetë të lire ; e dashura e tij për gati 50 vjet u be Juliette Drouet, një aktore teatri të cilën e njohu gjatë provave të Lucrezia Borgia (1833). Drouet i qëndroi gjithmonë pranë pavarësisht e tradhtive të shumta të Viktorit.
== Babai i RomanticizmitRomantizmit ==
Në 1827 shkruan dramën historike për teatrin Kromuell, ai që u konsiderua si manifestimi i teorive të reja romantike, ndersandërsa në 1830 u prezantue Hernani në Komedinë Franceze ; prenzantimiprezantimi u nderprendërpre nga përplasjet mes mbeshtetesvembështetësve të Hygos me disa horra. Puna megjithatë iu njohe nga shefi i shkollesshkollës së re romantike. Vete Hernani u kompozua me muzike dhe u prezantua edhe nga Giuseppe Verdi (Ernani, 1844). Në 1841, Hygo bentebënte pjesë në Akademinë Franceze, ndersandërsa në 1831 u publikua Notre-Dame de Paris, i cili pati një sukses të menjehershemmenjëhershëm dhe të gjere.
Në 1843 mbytet e bija Leopoldinë dhe dhendridhëndri ; Viktori e mori lajmin kur po kthehej nga pushimet duke e lexuar në gazetengazetën Siecle (shekulli). Tragjedia, e bashkuar me mos suksesin e punës teatrale “I Burgravi” në 1845, i shkaktoi një depresion të madh që do ta mbaje largelarg botës letrare për 10 vjet. Në të njejtinnjëjtin vit emerohetemërohet Par i FrancesFrancës nga mbreti Lui Filipi i Orleansit.
Në 1848 Hygo benë pjesë si deputet në Asamblenë Konstitutive, por grushti i shtetit i 1851 sjell në pushtet Napoleonin e III. Fillimisht, e mbeshtet, por pastaj – kur vete nisi të sillet në mënyre antiliberale – vendos distancimin dhe e sulmon me shkrime dhe diskutime kunderkundër varferisëvarfërisë dhe shtypjes që behenbëhen nderkohëndërkohë gjithnjë e më pak të tolerueshme.
== Mërgimi ==
KetoKëto kontraste e cuan Hygoin të arratiset në ishullin Guernsey, duke e shtrenguarshtrënguar keshtukështu të jetoje në mërgim për 15 vjet. Por, Hygo, gjatë mërgimit nuk pushoi kurrekurrë së konsideruar nga francezet si Babai i atdheut në mërgim.
Mbyllet keshtukështu për të një periudhe e lumtur, edhe pse me kntrastekontraste të forta, dhe po hapej një tjetër në të cilën do të merrte foremforme figura mitike e tij në poetike që duhej më pas ti dorezohej traditestraditës historike letrare. Shkruan,duke shprehur ndjenjat e tij me personale, satira “Napoleone“Napoleon onle i pettit”petit” (Napoleoni i vogelvogël) 1852 dhe vargjet “Chatimente” (Ndeshkimet) 1853 që evidentuan në mënyre të shenjuarshënjuar dhe polemike veprimet e Napoleonit III.
Me inspirim humanitar ishin veprat Les contemplations (“Mendimet”) (1856) dhe me “ Legjenda e shekujve” Hygo përshkoi historinë e njerezimitnjerëzimit nga Gjeneza në shekullin e XIX, vepër që u publiku në tre pjesë : pjesa e parë në 1859, e dyta në 1877 dhe e treta në 1883.
Shkroi në të njëjtennjëjtën periudhe veprat e tij më të njohura që do perconinpërçonin famenfamën e tij në të gjithë Europen si “Te mjeret”mjerët” (1862), “Punëtoret e detit” (1866), dhe “Njeriu që qesh” (1863).
Gjatë kesajkësaj periudhe nuk iu kursyen fatekeqesitefatkeqësitë : në 1855 vdes vellaivëllai i tij Abel, në 1863 vajza e tij Adele cmendetçmendet dhe arratiset në Kanada, në 1868 vdes edhe e shoqja dhe disa nipër, por në të gjitha ketokëto fatkeqesifatkeqësi do të këtë gjithmonë pranë besniken Zhuliet.
Impenjimi anti-monarkik e coiçoi në një publikim të ri dhe shumë më të mbyllur publicistik në favor të ideve demokratike. Me mërgimin impenjimi i tij anti-napoleonNapoleon (Napoleoni i III) nuk pushoi. Ai talli perandorin e ri në veprenveprën e tij Napolé onNapoléon le petit (Napoleoni i vogelvogël), 1852. Në librin Les châ timentschâtiments (ndeshkimetndëshkimet), 1853 dhunës verbale i përgjigjet dhuna e diktatorit ; ajo ishte e vazhdueshme në Les contemplations (“Mendimet”), 1856 në të cilën shkrimi behet kozmologji morale që vesh cdoçdo fat njerezornjerëzor, shprehje e jetës së brendeshmebrendshme dhe e rikuperimit të memories në një dimension mitik.
Te vitit 1862 janë romanet “Te mjeret”mjerët”. Në 1866 i pason “Punëtoret e detit”, vepër e pasur me figura fantastike dhe sureale. Kushtet proletare behenbëhen gjithnjë e më shumë kusht romantesk, shkrimtari gjendet gjithnjë e më shumë në prove me fatalitetet e gjerave (deti, natyra) dhe me fatalitetin e gjithëpranishem të zemreszemrës njerezorenjerëzore.
== Rikthimi në atdhe ==
Rikthimi i tij në atdhe ndodh në 5 shtator 1870, pas mposhtjes së Napoleonit të III. U prit nga një turme brohoritese dhe entuziaste që kishte ardhur për të përshendeturpërshëndetur rikthimin e tij në Paris. ShtepiaShtëpia e tij behet sërisht vend pritjesh mes shkrimtaresh dhe ai rifitoi qetesinëqetësinë duke rinisur prodhimin letrar me “Viti ‘93” (1873) ; shkroi poezi tetjeratë tjera, disa në lidhje me jetën e tij familjare si “Femijet e mi” (1874), dhe poezi të tjera satiro – politike si “Babai” (1887). U rikthye sërisht të beje pjesë në Senat në 1876.
Në 1878 goditet nga një kongjestion celebralcerebral por kjo nuk e pengoi – pavaresishtpavarësisht së sëmundja e detyroi të pakesontepakësonte aktivitetin e tij – të cojeçojë deri në fund “Torquemada” (1882), një vepër mbi fanatizmin e inkuizicionit që kishte nisur disa kohë më parë.
80 njetori i tij u festua nga një turme festuesish që vendoste lule përpara shtepisështëpisë së tij ; disa muaj më vonë do të goditej nga një zi e re, me vdekjen e besnikes së tij Zhuliet. Hygo qëndroi për ta qare i vetëm deri në 22 mars 1885, pra deri në vdekje në shtepinështëpinë e tij në Paris. Trupi i tij u vendos për një natë nën Harkun e Triumfit dhe u shoqërua nga 12 poet. Në ceremoninë e tij të varrimit morenmorën pjesë persona të ardhur nga cdoçdo cep i FrancesFrancës.
Tashme Viktor Hygo (1802-1885), në romanticizem të plotë, kisht filluar të fiksonte prototipin e kllounitklounit tragjik me personazhet e Tribuletit dhe të Guinpleinit, respektivisht protagonista të veprave Le roi s’amuse (Mbreti defrehetdëfrehet) dhe L’homme qui rit (Njeriu që qesh).
Ky roman i fundit (1869), në vecanti, është një vepër pak e njohur e Viktor Hygos, në të cilën shfaqën opinionet dhe angazhimi i tij politik. Në këtë vepër Hygo e vendos njeriun përkundrejt shoqërisë shfrytezueseshfrytëzuese, dhe zhvillon pikepamjetpikëpamjet e tij demokratike mbi të kaluarenkaluarën dhe mbi epokenepokën e tij.
Në pjesën e parë të romanit që përben një të treten e të gjithë vepresveprës, fabula nuk e kapercenkapërcen pikelidhjenpikëlidhjen : Guinpleni i braktisur shpeton vogelushenvogëlushen Dea dhe së bashku me të gjen strehe tëktek endacaku filizof, Ursusi.
Personazhi i parë i denje për tu përmendur që hasim është një shitesshitës ambulant me emrin Ursus. Shoku i tij i vetëm është Homo, një ujk i zbutur. Ursus jeton në një karvan, me të cilën spostohet nga panairi në panair për ti shitur njerezvenjerëzve kurat e tij popullore.
Ngjarja zhvillohet në një breg deti diku në kontinentin europianevropian : është nata e 29 janarit 1690. Nje grup njerezishnjerëzish, identiteti i të cilëve nuk na tregohet, përgatitet për tu nisur me anije. Para së të nisen, ata braktisin në breg një femijefëmije 10 vjecvjeç.
Femija, i deshpëruar, i uritur dhe kembezbathur, endet nëpër stuhi derisa harrin një forca, ku gjen kufomen e një të varuri. Me tutje, zbulon të mbuluar me bore një grua të vdekur nga i ftohti, që mban në krahe një të porsalindur akoma të gjallë. Me në fund strehoet në një karvan, që zbulohet që është ajo e Ursusit. Aty mëson që vogelushja është e verber. ▼
▲FemijaFëmija, i deshpëruardëshpëruar, i uritur dhe kembezbathurkëmbëzbathur, endet nëpër stuhi derisa harrin një forca, ku gjen kufomenkufomën e një të varuri. Me tutje, zbulon të mbuluar me bore një grua të vdekur nga i ftohti, që mban në krahekrahë një të porsalindur akoma të gjallë. Me në fund strehoet në një karvan, që zbulohet që është ajo e Ursusit. Aty mëson që vogelushjavogëlushja është e verberverbër.
Në pjesën e dyte, pjesa më e gjere e romanit, paraqitet Anglia aristokratike e fillimit të shek. XVIII–te, përkundrejt së cilës qëndron si misherim i një parimi moral me të vertet fisnik që rrojnë mes njerezve të mjere, heronjte kryesore : Guinpleni, Dea dhe Ursusi. ▼
▲Në pjesën e dyte, pjesa më e gjere e romanit, paraqitet Anglia aristokratike e fillimit të shek. XVIII–te, përkundrejt së cilës qëndron si misherimmishërim i një parimi moral me të vertetvërtet fisnik që rrojnë mes njerezvenjerëzve të mjere, heronjteheronjtë kryesore : Guinpleni, Dea dhe Ursusi.
Njgjarja spostohet përpara me 15 vjetë. Takojme dukeshen Xhozianë, që, e merzitur nga jeta e oborrit, mëson se i vetmi sherim nga cdo mërzitje është “Guinplein”, edhe pse nuk e di se cfare apo kush është ky Guinpleini. ▼
▲NjgjarjaNgjarja spostohet përpara me 15 vjetëvjet. TakojmeTakojmë dukeshendukeshën Xhozianë, që, e merziturmërzitur nga jeta e oborrit, mëson se i vetmi sherim nga cdoçdo mërzitje është “Guinplein”, edhe pse nuk e di se cfareçfarë apo kush është ky Guinpleini.
Femija i mesipërm, tashme, ështëbere një burre 25 vjecar. Emri i tij zbulohet të jetë tamam Guinplein. Nga femijeria e tij, na thote naratori, ka fytyren dhe buzet e shpërfytyruara – gati sa formon një ngerdheshje të frikshme. Jetimja e verber, me emrin Dea, është tashme 15 vjece. Ursus dhe cifti i të rinjeve jetojnë me spektakole të vogla që i prezantojnë në dite festash. Dukesha Xhoziane, duke marre pjesë në një prezantim teatral, dashurohet me Guinplenin. ▼
▲FemijaFëmija i mesipërmmësipërm, tashme, ështëbereështë bërë një burreburrë 25 vjecarvjeçar. Emri i tij zbulohet të jetë tamam Guinplein. Nga femijeriafëmijëria e tij, na thotethotë naratorinarratori, ka fytyrenfytyrën dhe buzetbuzët e shpërfytyruara – gati sa formon një ngerdheshje të frikshme. Jetimja e verberverbër, me emrin Dea, është tashme 15 vjecevjeçe. Ursus dhe ciftiçifti i të rinjeverinjve jetojnë me spektakole të vogla që i prezantojnë në dite festash. Dukesha Xhoziane, duke marre pjesë në një prezantim teatral, dashurohet me Guinplenin.
Zhvillimi i subjektit kushtezohet, nga një anë, dashurisë së dlire të Guinplenit për Dean dhe pasionit të ulet që ushqen ndaj Guinplenit bukuroshja demoniake, aristokratia Xhozianë, dhe nga ana tjetër, prej zbulimit të sekretit të origjinës së Guinplenit, hyrjes së tij në dhomen e Lordeve dhe fjalimin demaskues që ai mban në parlament. ▼
▲Zhvillimi i subjektit kushtezohetkushtëzohet, nga një anë, dashurisë së dlire të Guinplenit për Dean dhe pasionit të ulet që ushqen ndaj Guinplenit bukuroshja demoniake, aristokratia Xhozianë, dhe nga ana tjetër, prej zbulimit të sekretit të origjinës së Guinplenit, hyrjes së tij në dhomendhomën e LordeveLordëve dhe fjalimin demaskues që ai mban në parlament.
Gjetë një performance, një nënpunës i shtetit e urdheron Guinplenin ta ndjeki në një burg ku po torturohet për vdekje një burre me emrin Hardkuanoni. Ai e njohu aktorin, që ai vete, 23 vjetë më parë, e kishte shpërfytyruar për ta bere një palaco. ▼
▲GjetëGjete një performance, një nënpunës i shtetit e urdheronurdhëron Guinplenin ta ndjeki në një burg ku po torturohet për vdekje një burreburrë me emrin Hardkuanoni. Ai e njohu aktorin, që ai vete, 23 vjetë më parë, e kishte shpërfytyruar për ta bere një palaco.
Në vitin 1682, gjatë mbreterimit të Jakut të II, një nga armiqt e mbretit ishte Lord Klencarli. Mbreti urdheroi vrasjen e fisnikut. Me vdekjen e tij, biri i tij, Fermen, trashegimtar i tokave të tij, iu dorezua, me ndihmen e Hardkuanoni, bandes së Kompracikos, tregetareve të femijeve. I malavitosi, në 1690, me në fund e kishin braktisur femijen, Fermen/Guinplein, gjatë një stuhie. ▼
▲Në vitin 1682, gjatë mbreterimit të Jakut të II, një nga armiqtarmiqtë e mbretit ishte Lord Klencarli. Mbreti urdheroi vrasjen e fisnikut. Me vdekjen e tij, biri i tij, Fermen, trashegimtartrashëgimtar i tokave të tij, iu dorezuadorëzua, me ndihmen e Hardkuanoni, bandesbandës së Kompracikos, tregetarevetregtareve të femijevefëmijëve. I malavitosi, në 1690, me në fund e kishin braktisur femijenfëmijën, Fermen/Guinplein, gjatë një stuhie.
I shpërfytyruari rifitoi titullin e tij fisnik, por, mbasi beri një fjalim në Dhomen e Lordeve në të cilën denoncon indiferencen e qëverisë mbi kushtet në të cilat jeton populli anglez, përqeshet për shkak të ngerdheshjes së tij të pavullnetshme. Heroi romantik që ka sfiduar në emer të popullit turmen e aristokrateve që gajasën së qëshuri, mbetet i vetmuar. Në bresherinë e talljeve dhe fyerjeve, ai ndien prapa shpinës se vet mbeshtetjen e miliona njerezve, dhe kjo i jep force që të vazhdoje. Por, vetëm demaskimi me fjale del i pamjaftueshem për të ndrequr rendin shoqëror, dhe Guinpleni deshton në orvajtjen e tij për ti bere aristokratet të kuptojnë të verteten. Megjithatë, fjalimi i tij përshkohet nga një optimizem social, i dreitohet të ardhmes. Vendos të kthehet tek Ursus dhe Dea. ▼
▲I shpërfytyruari rifitoi titullin e tij fisnik, por, mbasi beri një fjalim në DhomenDhomën e LordeveLordëve në të cilën denoncon indiferencenindiferencën e qëverisëqeverisë mbi kushtet në të cilat jeton populli anglez, përqeshet për shkak të ngerdheshjesngërdheshjes së tij të pavullnetshme. Heroi romantik që ka sfiduar në emer të popullit turmenturmën e aristokrateve që gajasën së qëshuriqeshuri, mbetet i vetmuar. Në bresherinëbreshërinë e talljeve dhe fyerjeve, ai ndien prapa shpinës se vet mbeshtetjenmbështetjen e miliona njerezvenjerëzve, dhe kjo i jep force që të vazhdoje. Por, vetëm demaskimi me fjale del i pamjaftueshempamjaftueshëm për të ndrequr rendin shoqëror, dhe Guinpleni deshton në orvajtjenorvatjen e tij për ti bere aristokratet të kuptojnë të vertetenvërtetën. Megjithatë, fjalimi i tij përshkohet nga një optimizemoptimizëm social, i dreitohetdrejtohet të ardhmes. Vendos të kthehet tek Ursus dhe Dea.
Guinpleini u bashkua me të dashurit e tij nderkohë që keta gjenden mbi një varke, në pritje për tu nisur për në kontinent. Kur Dea ndjen prezencen e të dashurit, vdes. I riu e “harrin”, duke u hedhur nga anija për tu mbytur në det.
Guinpleini u bashkua me të dashurit e tij ndërkohë që këta gjenden mbi një varke, në pritje për tu nisur për në kontinent. Kur Dea ndjen prezencën e të dashurit, vdes. I riu e “harrin”, duke u hedhur nga anija për tu mbytur në det.
“Ursus, ankohej, oh i mjeri unë !, që nuk kam qare kurre. Serbatori i i lotevelotëve ishte plotë. Nje rezerve e tille, i cili është mbledhur, pike për pike, dhimbje mbas dhimbjeje, gjatë gjithë egzistencesekzistencës së gjatë, nuk boshatisetboshatisët në një castçast. Ursus Renkoi gjatë. Loti i parë është një shpim. Qau mbi Guinplenin, mbi Dean, mbi veten e tij, Ursusi, mbi Homon. Qau për të gjithë atë për të cilën kishte qeshur. Pagoi edhe për të prapambeturit. E drejta e një njeriu për të derdhur lote nuk jepet me recete”.
Finalja tragjike e romanit nuk e pakeson besimin në clirimin e ardhshem të njerezve të shtypur, sepse në anene e heronjeve mbetet forca e pathyeshme e drejtesisë morale.
| 