Konfuci: Dallime mes rishikimesh

'''Konfuci''' (nga e folmja ''Pin-jin'' '''Kŏng Zĭ''' ose '''Kong Fuci''' ; nga e folmja ''Uade-gjile'' '''K´ung-cu''' ose '''K'ung-fu-cu''', fjalë për fjalë "Mjështër Kong", emri origjinal '''K´ung Q´iu''', emri letrar '''Qung-ni'''), ishte një mendimtar, mësues, politikan teorik dhe filozof kinez më i famshëm, themelues i [[Konfucianizmi]]t. Jetoi rreth vitit [[551 p.e.s.]] deri në vitin [[479 p.e.s.]].

Mësimet e tija kanë ndikuar thellë jetën dhe mendimin [[Azia Lindore|Aziatik Lindor]]. Filozofia e tij thekson moralitetin vetjak dhe qeveritar, përpikërinë e marrëdhënieve shoqërore, drejtësinë dhe çiltërsinë. Këto vlera fituan njohje në [[Kina|Kinë]] mbi doktrinat e tjera si [[Legalizimi]] ose [[Daoizmi]] gjatë [[Dinastisë Han]]. Përdorën që atëherë si një drejtësi perandorake, mendimet e Konfucit janë zhvilluar në një sistem të mendimit filozofik të njohur si Konfucianizem. Ato u futen në [[Evropë]] nga [[jezuiti]] [[Matteo Ricci]] në shekullin e 18-te, që ishte i pari që latinizoi emrin "Confuzius". Mësimet e tija janë të njohura më parë nëpërmjet [[Analekteve]], një mbledhje e vogël e diskutimeve të tija me nxënësit e tij, te përpiluara pas vdekjes.

Konfuci lindi në vitin [[551 p.e.s.]] në vitin e 22-te të mbretërimit të [[Dukë]]s [[Hsiang]] (gjatë [[Stina|stinëve]] të [[Pranvera|pranverës]] dhe [[Vjeshta|vjeshtës]], në fillimin e lëvizjes filozofikë të [[Njëqind Shkollat e Mendimit|Njëqind Shkollave të Mendimit]]) në qytetin [[Qufu]], që gjendej në [[Shteti Lu|Shtetin Lu]] (sot pjesë e [[Krahina Shandong|Krahinës Shandong]] afër kullës mbretërore të [[Zhou]]s. Tradita pohon se ai lindi në ditën e 27-te të muajit të tetë hënor, por 28 shtatori vërehet gjerësisht në Azinë lindore si ditëlindja e Konfucit. Kjo datë madje është në [[Tajvan]] festa zyrtare e "Ditës së Mësuesit". Ai lindi në një familje fisnikesh me mbiemër ''K´ung'' dhe u quajt Q´iu, por historia kineze e njeh edhe si ''K´ung-cu ose ''K´ung-fu-cu. I ati i Konfucit vdiq kur ky ishte vetëm 3 vjeç. U edukua dhe u mësua nga e ëma në fillim. Në fëmijëri shquhej si një nxënës i palodhur. Ai kujton në fund të jetës së tij se në moshe 15-vjeçare ai i´u përkushtua mësimit.

Konfuci shërbeu në poste të vogla qeveritar duke drejtuare dhe mbajtur llogarite e grunarëve (hambarëve) përpara se të martohej në moshën 19-vjeçare me një grua të nivelit të tij shoqëror. Nuk dihet se kush ishin mësuesit e Konfucit megjithëkëtë ai u mundua me të vërtete të gjente mësuesin e duhur, para se gjithash në ritë dhe muzikë. Mjeshtëria e gjashtë-fishte e Konfucit në ritualë, muzike, shigjetari, ngarje karroje, bukurshkrim dhe aritmetike dhe njohuria me traditat klasike, me poezinë e spikatur dhe historinë i mundësuan atij të niste një karrierë të shkëlqyer mësuesi në moshën 30-vjeçare.

"Këto që i mësove para se t'i zbatosh, duhesh ta dishë që je njeri dhe ke familje, ke vëlla, ke motër ke babë e nënë. Asnjë mësim nuk ka vlerë nëse nuk je njeri".