Luftërat iliro-romake: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
BetBot (diskuto | kontribute) v Robot: Changing Category:Lufta |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
==Riforcimi i Mbreterise Ilire
[[figura:Perkrenareilire.jpg|right|thumb|Perkrenare Ilire, Shek VI P.E.S. Bronz i derdhur, Lartesia: 25.2cm, Gjeresia: 23.5cm]]
Ne mesin e shek. III
Ne lufte me [[keltet]], ardianet arriten t'i debonin ata pertej lumit [[Narona]], kurse ne jug arriten te rrezonin mbreterite e vjetra te enkelejve e te taulanteve, duke e shtrire pushtetin e tyre ne tere Ilirine e Jugut.
Pas vdekjes se Peluratit ne vitin 250
Me vdekjen e Agronit ne krye te shteti erdhi gruaje e tij [[Teuta]], e cila nuk ndryshoi politiken e jashtme te shteti ilir. Duke mbajtur aleancen me [[Maqedonia|Maqedonine]], Teuta ne vitin 230 para eres se re nisi kunder
Ne vitin 229 para eres se re Teuta iu drejtua qyteteve bregdetare. Meqenese [[Dyrrahu]] dhe [[Isa]] rezistuan, flota ilire nen komanden e [[Dhimiter Fari]]t iu drejtua [[Korkyre]] dhe pasi shpartalloi floten [[greke]], e pushtoi ate. Keto fitore e bene Mbreterine Ilire nje nga fuqite me te medha te pellgut te [[Mesdhe]]ut.
==Lufta e Pare Iliro-Romake
[[figura:Mural_in_the_Museum.JPG|right|thumb|Lufterat Iliro-Romake ne Art: pikture murale ne muzeun e Krujes]]
Rritja e fuqizimi i [[Mbreterise Ilire]] vuri ne shqetesim jo vetem shtetet e [[Greqia|Greqise]] por dhe Republiken e [[Roma|Romes]], e cila synonte te sundonte ne detin Adriatik. Ne vjeshte te vitit 229 para eres se re Roma filloi luften kunder Mbreterise Ilire.
Fati i luftes me Romen nuk u percaktua aq nga veprimet luftarake sesa nga dobesite e brendshme te shtetit Ilir. Qytetet e medha si [[Dyrrahu]], [[Apolonia]] dhe [[Isa]] te cilat perbanin mbeshtetjen kryesore te mbrojtjes u bashkuan me romaket. Njeri nga komandatet e Teutes [[Dhimiter Fari]] tradhetoi dhe ia dorezoi armikut floten Ilire dhe ishullin e Korkyres. Ne keto kushte Teuta u detyrua te nenshkruante paqen me Romen.
Kushtet e paqes se vitit 228 para eres se re qene te renda per Mbreterine Ilire. [[Teuta]] detyrohej t'u paguante romakeve nje takse, te hiqte dore nga pjesa me e madhe e Ilirise dhe te mos lundronte ne jug te
==Lufta e Dyte Iliro-Romake
Pas nenshkrimit te paqes u duk sikur ne Iliri qe vendosur plotesisht sundimi Romak. Por ngjarjet tregojne se as iliret, as fqinjet e tyre maqedonet nuk u pajtuan me gjendjen e krijuar. Ne vitet qe pasuan, Dhimiter Fari u be mekembes i Mbreterise Ilire ne vend te Teutes e cila ishte larguar nga froni. Dhimiter Fari e shtriu pushtetin e tij mbi gjithe Mbreterine Ilire dhe ndermori nje politike te pavarur nga Roma; ai lidhi [[Aleanca|aleance]] me Maqedonine, mekembi ushtrine, ndertoi nje flote te fuqishme dhe u be nje kundershtar i ri per Romen.
[[Roma]] nuk mund ta lejonte kete fuqizim te ri te Mbreterise Ilire dhe me 219 para eres se re i shpalli lufte. Edhe kete radhe iliret vuanin nga
==Lufta e Trete Iliro Romake
[[figura:BalkanPlate.jpg|right|thumb|luftetare ilire sipas artit antik]]
Pas luftes qe perfundoi me fitoren e Romes, ndikimi i saj mbi shtetin Ilir erdhi duke u rritur. Kjo beri qe forcat antiromake ne
Hipja ne fron e
Flota Ilire filloi veprimet luftarake ne det po nuk arriti dot te pengonte romaket te cilet ne vitin 168 para eres se re zbarkuan me ushtri te shumta ne brigjet e Ilirise. Romaket i perqendruan ushtrite e tyre ne [[Genusi|Genus]] (Shkumbin) e prej andej pushtuan qendrat e rendesishme gjate rruges dhe u gjenden para mureve te [[Shkodra|Shkodres]]. Ne vend qe forcat ilire te qendronin brenda mureve te qytetit, Genti e nxorri ushtrine e vet nga keshtjella dhe
[[figura:BalkanArmour.jpg|right|thumb|Mburoje dhe kallcike kembesh bronzi Ilire.
Pas fitores mbi Shkodren, romaket iu drejtuan Maqedonise e cila gjithashtu pesoi [[Disfata|disfate]]. Nje vit me vone me 167 para eres se re romaket pushtuan dhe [[Epiri]]n.
Pas mbarimit te Luftes se Trete Iliro-Romake, Iliria e Jugut u copetua dhe u shkaterrua ekonomikisht, qytetet dhe fshatrat u plackiten dhe u rrenuan. Per Iliret dhe Epirotet filloi nje periudhe e gjate e sundimit romak e cila vazhdoi dhe per me teper se pese shekuj e gjysem.
|