Lobotomia: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
Faqja u zëvendësua me ' BBBBBB U U M M ! B B U U MM MM ! B B U U M M M M ! BBBBBB ...' |
v U kthyen ndryshimet e 72.13.95.184 (diskutimet) në versionin e fundit nga Elio96. |
||
Rreshti 1:
{{pp-semi-protected|small=yes}}
[[Skeda:Frontal lobe.gif|thumb|Lobi frontal|left]] [[Skeda:Reviews-lobotomy.jpg|thumb|James Watts dhe Walter Freeman]]
Lobotomia (Greqisht: λοβός – lobos: "lob (i trurit)"; τομή – tome:"prerje/copë") është një proçedurë neurokirurgjikale, një formë psikokirurgjie.Lobotomia konsiston në prerjen e lidhjeve midis dhe nga korteksi prefrontal,pjesën e brendshme të lobeve frontal të trurit.Lobotomia fillimisht u quajt Leuktomi dhe u përdor më tepër në klinika psikiatrike për të sheruar personat e pa aftë mendërisht,por lobotomia pati edhe efekte anësore.Përdori i lobotomisë u bë i shpeshtë pas [[Lufta e Dytë Botërore|Luftës së Dytë Botërore]],kohë kur spitalet psikiatrike u tej mbushën nga pasojat traumatike të luftës.Kostoja e një lobotomie të thjeshtë përllogaritej të ishte $250 amerikanë,ndërsa kostoja e përkujdesjes ndaj personave të pa aftë mendërisht përllogaritej të ishte $35.000 amerikanë në vit.Deri më vitin 1951 u kryen rreth 20.000 lobotomi në [[Shtetet e Bashkuara]].Fuqia e lobotomisë mbi spitalet mendore u venit ne kohën kur filloi kerkimi për barna që do të ndihmonin personat e pa aftë mendërisht,ndryshe [[antipsikotikët]].
== Pionerët e lobotomisë ==
{{Biografia-Box
|Emri Mbiemri = Gottlieb Burckhardt
|FOTO = [[Skeda:Gottlieb Burckhardt.jpg]]
|Emri = Gottlieb
|Emri Alt =
|Mbiemri = Burckhardt
|Prof = Psikiatër
|DL = [[ 1836]]
|VL = [[Zvicër]]
|DV = jeton
|VV =
|Nacion = Zviceriane
}}
'''Dr. Gottlieb Burckhardt''' ishte një psikiatër Zvicerian i cili performoi [[psikokirugjinë]] e parë moderne.Shpesh shihet edhe si paraardhësi i Egas Moniz në historinë e lobotomisë.
{{Biografia-Box
|Emri Mbiemri = António Egas Moniz
|FOTO = [[Skeda:Moniz.jpg]]
|Emri = António
|Emri Alt = Egas
|Mbiemri = Moniz
|Prof = Neurolog
|DL = [[29 nëntor]],[[1874]]
|VL = Avanca, Estarreja, [[Portugali]]
|DV = jeton
|VV =
|Nacion = Portugeze
}}
'''António Caetano de Abreu Freire Egas Moniz''' (Nëntor 29, 1874 – Dhjetor 13, 1955), i njohur si Egas Moniz, ishte një neurolog portugez dhe zhvilluesi i [[aniografia celebrale|aniografisë celebrale]], i njohur më mirë për prezantimin lobotomisë,shkak nga i cili u bë edhe portugezi i parë që mori çmimin Nobel në vitin 1949.
Ai shkroi gjerësisht për tema mjekësore dhe jomjekësore dhe mbajti poste të rëndësishme legjiistlative dhe diplomatike në qeverinë portugeze.
{{Biografia-Box
|Emri Mbiemri = Walter Jackson Freeman II
|FOTO = [[Skeda:Dr-walter-freeman-lobotomist.jpg|250px]]
|Emri = Walter
|Emri Alt =
|Mbiemri = Freeman
|Prof = [[Psikiatër]],[[Fizikant]]
|DL = [[14 Nëntor]], [[1895]]
|VL = [[Filadelfia]], [[Pensilvani]],[[Shtetet e Bashkuara]]
|DV = jeton
|VV =
|Nacion = Amerikane
}}
'''Dr. Walter Jackson Freeman II''' (14 Nëntor,1895 - 31 Maj, 1972) ishte një [[fizikant]] nga[[ Shtetet e Bashkuara]].Ai njihet gjerësisht si një lobotomist dhe nje mbështetës i psikokirurgjisë.Freeman u lind në [[Filadelfia]],[[Pensilvani]] në një familje të pasur dhe të njohur.I ati ishte një doktor i suksesshëm,ndërsa gyshi i tij,William Keen,ishte [[Shoqata Mjekësore Amerikane|President i Shoqatës Mjekësore Amerikane]].Freeman u diplomua në [[Yale]] dhe në Universitetin Mjekësor të Pensilvanisë.Ishte president i Shoqatës Amerikane të Neuropatologjistëve(1944-1945),president i Bordit Amerikan të Psikiatrisë dhe Neurologjisë(1946-1947),dhe antar i Shoqatës Amerikane të Psikiatrisë.Freeman njihet gjerësisht për metodën e tij të lobotomise me anën e një thyerseje akulli për përdorim shtëpiak.
== Rastet e njohura të lobotomisë ==
[[Skeda:Phineas Gage GageMillerPhoto2010-02-17 Unretouched Color Cropped.jpg|thumb|left|Phineas Gage]]
[[Rosemary Kennedy]], motra e presidentit [[John F. Kennedy]],ndërrmori një lobotomi në moshën 23-vjeçare e cila e la përkohesisht të paaftë.
[[Howard Dully]] shkroi një libër për memoriet e tij pasi zbuloi se ishte lobotomizuar në moshën 12-vjeçare.
Autorja nga Zelanda e Re [[Janet Frame]] mori një çmim letrar ditën para kryerjes së një lobotomie e cila nuk u ndërrmor kurrë.
Këngëtari francezo-kanadez Alys Robi nderrmori një lobotomi dhe më pas iu rikthye karrierës si këngëtar profesionist.
Piktori suedez Sigrid Hjertén vdiq gjatë një lobotomie në 1948.
Shpesh është thënë se kur një copë hekuri u fut aksidentalisht në kokën e Phineas Gage në 1848, ndoshi një "lobotomi aksidentale" dhe kjo çoi në lobotomine moderne gati një shekull më vonë.
[[be:Лабатамія]]
[[cs:Lobotomie]]
[[da:Lobotomi]]
[[de:Lobotomie]]
[[en:Lobotomy]]
[[es:Lobotomía]]
[[eu:Lobotomia]]
[[fi:Lobotomia]]
[[fr:Lobotomie]]
[[fy:Lobotomy]]
[[he:לובוטומיה]]
[[it:Lobotomia]]
[[ja:精神外科]]
[[ko:뇌엽 절제술]]
[[lt:Lobotomija]]
[[nl:Lobotomie]]
[[no:Lobotomi]]
[[pl:Lobotomia]]
[[pt:Lobotomia]]
[[ru:Лоботомия]]
[[simple:Lobotomy]]
[[sk:Lobotómia]]
[[sr:Lobotomija]]
[[sv:Lobotomi]]
[[zh:前脑叶白质切除术]]
| |||