Pjetër Budi: Dallime mes rishikimesh

 

Pjetër Budi lindi në [[Guri i Bardhë]], [[Mati]]. Deri në moshën 21-vjeçare mendohet se ka qëndruar në fshatin e lindjes. Më pas dorëzohet prift dhe në vitin [[1587]] emërohet famullitar në [[Kosova|Kosovë]]. Më vonë shërben për rreth 17 vjet si zëvendës i përgjithshëm për dioqezat katolike të Serbisë. <ref><small>''Gjuha Shqipe - Për të huaj dhe shqiptarët jashtë atdheut'' nga [[Gjovalin Shkurtaj]] dhe [[Enver Hysa]], botues Toena, Tiranë 2001 ISBN 99927-1-454-9</small></ref>. Në një letër të shkruar në shqip ai ankohet për varfërinë dhe misdijeninë e popullit dhe shpreh keqardhjen e tij që këtu nuk ekzistojnë shkolla shqipe. <ref>http://www.marinajpublishing.com/kp.html</ref> Më pas vendoset në [[Roma|Romë]].

 

Proza e Budit dëshmon jo vetëm për idetë përparimtare, por edhe për aftësitë e tij letrare. Edhe pse në të ndihet ndikimi i literaturës kishtare latine, ai është munduar t'i japë gjuhës shqipe një shprehje e formë të bukur, duke shfrytëzuar pasurinë e gjuhës popullore dhe frazeologjinë e saj të pasur.

Faqe me rëndësi në krijimtarinë e Budit përbëjnë vjershat e tij. Para tij njohim vetëm një vjershë të shkurtër me 8 vargje, të shkruajtur nga arbëreshi [[Lekë Matrënga]], kurse Budi na ka lënë 23 vjersha me mbi 2.300 vargje, prandaj me të drejtë ai mund të quhet nismëtari i parë i vjershërimit shqip.

 

 

Vepra e tij e cila ka shumë rëndësi si letraro-artistike dhe gjuhësore u bë e njohur relativisht vone. Për herë të parë ajo u botua në [[Prishtina|Prishtinë]] në vitin [[1986]]. Në [[Shqipëria|Shqipëri]], poezia e Pjetër Budit u bë e njohur nga botimi i studiuesit [[Behar Gjoka]] në vitin [[2002]].

Për jetën, veprimtarinë, dhe formimin e tij intelektual nuk kemi shumë të dhëna të drejtpërdrejta. Edhe ato që dimë, i nxjerrim kryesisht nga thëniet e veta në librat që botoi, veçanërisht nga letra latinisht që i dërgoi më [[1621]] një kardinali të quajtur [[Gocadin]]. Kjo letër është një dokument me rëndësi të veçantë jo vetëm për jetën dhe personalitetin e autorit, por edhe për gjendjen e vendit në atë kohë, dhe mbi të gjitha ajo është një program i plotë për organizimin dhe zhvillimin e luftës së armatosur kundër pushtuesit.

 

 

==Tituj të veprave==