Versioni i datës 24 korrik 2010 16:12 redakto 79.106.109.81 (diskuto) Faqe e re: ''Ishte thuajse i rastësishëm, zbulimi i të famshmit Maçu Piçu në Peru, një qytet i rëndësishëm inkas i shekullit XV pas Krishtit. Në vitin 1911, antropologu amerikan, Hira...		Versioni i datës 24 korrik 2010 17:27 redakto zhbëje Euriditi (diskuto \| kontribute) Përdorues automatikisht të kontrolluar, Redaktorët, Kontrolluesit 15.924 edits No edit summary Ndryshimi më pas →
Rreshti 1: <div style="background:#f9f9f9; border:1px solid #aaaaaa; clear:right; float:right; font-size:90%; margin:1em 0 1em 1em; padding:1em; width:20em;"> <center><big>''' Maçu Piçu'''</big></center> <center>'''[[UNESCO\|Trashëgimni Botërore nga UNESCO]]'''</center> ---- <center>[[Figura:Peru Machu Picchu Sunrise.jpg\|200 px]]</center> ---- {\| \|width="70 px"\|'''[[Lista e shteteve\|Shteti]]''' \| {{flagicon\|Peru}} [[Peru]] \|- \|'''Tipi''' \|Kompleks \|- \|'''Kriteri''' \|I, III, VII, IX \|- \|'''Referenca''' \|[http://whc.unesco.org/en/list/274 274] \|- \|'''Rajoni''' \|<small>Amerika Latine dhe Karaibet</small> \|} </div> ''Ishte thuajse i rastësishëm, zbulimi i të famshmit Maçu Piçu në [[Peru]], një qytet i rëndësishëm inkas i shekullit XV pas Krishtit. Në vitin 1911, antropologu amerikan, Hiram Bingham, kishte mësuar nga një indigjen për ekzistencën e një qyteze të vendosur mbi një mal përgjatë luginës së lumit Urubamaba. Nën shoqërinë e tij, gjeti disa familje që shfrytëzonin tarracat për të kultivuar tokën. Një fëmijë, Pablito Alvarez, 11 vjeç, në këmbim të ushqimit, i tregoi rrugën deri në këmbët e malit ku gjendej Maçu Piçu. Pavarësisht se bimësia kishte mbuluar pjesën më të madhe të qytezës, mbeti i habitur nga bukuria e atyre gërmadhave, që sot konsiderohen një ndër shtatë mrekullitë e botës.'' '''Maçu Piçu''' ([[Kueçua (gjuhë)\|Kueçua]]: Machu Pikchu d.m.th "Mali i Moçëm") është një vend arkeologjik [[Perandoria Inkase\|inkas]] [[Periudha papa-kolumbiane\|papa-kolumbian]] i ndodhur 2,430 metra mbi nivelin e detit .<ref name="unesco">{{cite web\|url=http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/274.pdf\|title=UNESCO advisory body evaluation\|format=PDF}}</ref><ref name="UNESCO WHC">UNESCO World Heritage Centre.</ref> në pjesën lindore të [[Andet\|Andve]]. Pozicionehet në një kreshtë mali mbi [[Lugina e Shenjtë (Peru)\|luginën Urubamba]] ''(Lugina e Shenjtë)''. Pjesa më e madhe e arkeologëve besojnë se Maçu Piçu u ndërtua si një ~~pronë~~strehë malore e shenjtë e perandorit [[Perandoria Inkase\|Inkas]] [[Pachacuti]] ([[1438]]–[[1472]]). Shpesh këtij qyteti i referohen edhe si "Qyteti i humbur i Inkasve", i cili ndoshta është ikona më familjare nga Bota [[Perandoria Inkase\|Inkase]]. Qyteti ka rreth dyqind ndërtesa të mëdha kryesisht tempuj, rezidenca, magazinave dhe objekteve të tjera për përdorim publik të vendosura në tarraca dhe të organizuara rreth sheshit qendror. Në një kodër në qendër të qytetit ka një lapidar graniti, ndoshta një altar, karakteristike e Inkasve, dhe ndoshta edhe një observator. ==Historia== [[Figura:Machu Picchu Locn.png\|thumb\|Vendndodhja e Maçu Piçu, të dokumentuara nga ana e [[CIA]]-s.]] Maçu Piçu u ndërtua aty nga viti [[1450]] në kulmin e [[Perandoria Inkase\|Perandorisë Inkase]] dhe u shpopulluan pas 100 vjetësh më [[1572]] prej [[Kolonizimi Spanjoll i Amerikave\|Pushtimit Spanjoll]]. Maçu Piçu u ndërtua aty nga viti [[1450]] në kulmin e [[Perandoria Inkase\|Perandorisë Inkase]]<ref name="Wright Valencia Crowley 2000b 1">Wright et al 2000b, p.1.</ref> dhe u shpopulluan pas 100 vjetësh më [[1572]] prej [[Kolonizimi Spanjoll i Amerikave\|Pushtimit Spanjoll]]<ref name="Wright Valencia Crowley 2000b 1"/><ref name="Wright Valencia 1">Wright & Valencia Zegarra 2001, 2004, p.1.</ref>. Popullsia e qytetit u shfarros për shkak të sifilizit, sëmundje e ardhur nga [[Europa]] ndërsa pjesa tjeter për shkak të Luftës Civile.Për më tepër se 400 vjet ky qytet mbeti i harruar dhe në rrënim kjo deri në [[1911]] kur arkeologu amerikan [[Hiram Bingham]] e zbuloi. ==Gjeografia== ===Klima=== Klima është e nxehtë dhe e lagësht gjatë ditës dhe e ftohtë gjatë natës. Temperatura luhatet midis 12 dhe 24 º C. Zona është zakonisht e lagësht (rreth 1955 mm reshje në vit), sidomos mes [[nëntor]]it dhe [[mars]]it. ==Maçu Piçu në letërsi dhe kinema== * Poeti kilian [[Pablo Neruda]] vizitoi Maçu Piçun në [[1943]], gjatë rrugës nga [[Meksika]] për në [[Kili]]. Përshtypjet e vizitës formojnë bazën e ciklit të poezive "E mirë e Maçu Piçut - një nga më të rëndësishëm në të poemën Neruda. * Në filmin "[[Motor Diaries]]" një i ri [[Che Guevara]] dhe shoku i tij, Alvaro vizitojnë Maçu Piçun gjatë udhëtimit të tij në Amerikën e Jugut. ==Panorama== <center> [[Figura:95 - Machu Picchu - Juin 2009.jpg\|thumb\|1000 px\| Fotografi panoramike e Maçu Piçu, duke parë drejt Huayna Piçu]] [[Figura:99 - Machu Picchu - Juin 2009.jpg\|thumb\|1000 px\| Pamje e Maçu Piçu nga Huayna Piçu]] </center> ==Bibliografi== Line 11 ⟶ 49: {{fr}} '''Machu Picchu : cité perdue des Incas nga ''Simone Waisbard'''''<br /> {{sq}} '''Qyteti i humbur i inkasve : Maçu Piçu (Machu Picchu (vendbanim, Peru) nga ''Saimir Lolja''''' ==Referenca== {{Reflist\|colwidth=30em}} [[Kategoria:Peru]] [[Kategoria:Trashëgimni Botërore]] [[Kategoria:Perandoria Inkase]] [[af:Machu Picchu]] [[ar:ماتشو بيتشو]] [[ast:Machu Picchu]] [[ay:Machu Pijchu]] [[az:Maçu–Pikçu]] [[bn:মাচু পিচু]] [[bo:མ་ཆོ་པེ་ཆོ།]] [[bs:Machu Picchu]] [[bg:Мачу Пикчу]] [[ca:Machu Picchu]] [[cs:Machu Picchu]] [[cy:Machu Picchu]] [[da:Machu Picchu]] [[de:Machu Picchu]] [[dv:މާޗޫ ޕީކްޗޫ]] [[et:Machu Picchu]] [[el:Μάτσου Πίτσου]] [[en:Machu Pichu]] [[es:Machu Picchu]] [[eo:Maĉupikĉuo]] [[eu:Machu Picchu]] [[fa:ماچو پیچو]] [[fr:Machu Picchu]] [[gu:માચુ પીચુ]] [[ko:마추 픽추]] [[hy:Մաչու Պիկչու]] [[hi:माचू पिच्चू]] [[hr:Machu Picchu]] [[id:Machu Picchu]] [[os:Мачу-Пикчу]] [[is:Machu Picchu]] [[it:Machu Picchu]] [[he:מאצ'ו פיצ'ו]] [[jv:Machu Picchu]] [[ka:მაჩუ-პიქჩუ]] [[ku:Machu Picchu]] [[lv:Maču Pikču]] [[lb:Machu Picchu]] [[lt:Maču Pikču]] [[hu:Machu Picchu]] [[mk:Мачу Пикчу]] [[ml:മാച്ചു പിക്‌ച്ചു]] [[mr:माक्सू पिक्त्सू]] [[ms:Machu Picchu]] [[mn:Мачу Пикчу]] [[nah:Machu Picchu]] [[nl:Machu Picchu]] [[nds-nl:Machu Picchu]] [[ja:マチュ・ピチュ]] [[no:Machu Picchu]] [[nn:Machu Picchu]] [[oc:Machu Picchu]] [[km:ម៉ាជូ ពីជូ]] [[pl:Machu Picchu]] [[pt:Machu Picchu]] [[ro:Machu Picchu]] [[qu:Machu Pikchu]] [[ru:Мачу-Пикчу]] [[sco:Macchu Piccu]] [[scn:Machu Picchu]] [[simple:Machu Picchu]] [[sk:Machu Picchu]] [[sl:Machu Picchu]] [[sr:Мачу Пикчу]] [[su:Machu Picchu]] [[fi:Machu Picchu]] [[sv:Machu Picchu]] [[ta:மச்சு பிக்ச்சு]] [[tt:Machu Picchu]] [[th:มาชูปิกชู]] [[tr:Machu Picchu]] [[uk:Мачу-Пікчу]] [[vi:Machu Picchu]] [[yo:Mátsù Píktsù]] [[zh:马丘比丘]]

Maçu Piçu: Dallime mes rishikimesh