Horatio Nelson: Dallime mes rishikimesh

----

'''Vendlindja:'''Burnham Thorpe, Norfolk, Angli

Beteja e Kopenhagenit

----

'''Horatio Nelson''' (* [[29 Shtator]] [[1758]] në Burnham Thorpe, Norfolk - † [[21 Tetor]] [[1805]] në Kap Trafalgar, [[Spanja]]) ishte një [[Admirali|oficer]] [[Anglezët|anglez]] i njohur për shërbimin e tij në Marinën Mbretërore te [[Anglia|Anglise]], veçanërisht gjatë luftërave napoleoniane. Ai ka fituar beteja te shumta, nder me te njohurat është beteja e Trafalgarit kunder oficerit francez Vilnev, gjatë së cilës ai e humbi jetën.

 

 

Nelsoni ishte i shquar për aftësinë e tij për të frymëzuar njerezit e tij ne beteje dhe tek ai u pa ai lloj entuziazmi qe nuk ishte diktuar ndonjehere.Nelsoni ishte nje admiral i madh ushtarak dhe nje takticien i shkelqyer,por jo nje strateg i madh. Dogmantizmi detar e ka vleresuar shume 'Formacionin T', taktike e luftes detare e perdorur prej tij, ku nje vije lufte-anijesh formon nje kryq me rreshtin e anijeve armike perballe,cka u lejon te hapin zjarr me baterine e bordit dhe te sjellin me teper topa per mbeshtetje, nderkohe qe presin zjarr vetem nga topat ballore te armikut. Disa aspekte të sjelljes së tij ishin të diskutueshme gjatë jetës së tij dhe pas: ai filloi një lidhje dashurie me Ema Hamilton (dikur e quajtur Ami Lajon) e cila zgjati deri në vdekjen e tij. Gjithashtu, veprimet e tij gjatë fushatës napoleoniane rezultuan në akuza te brutaliteti të tepruar. Nelsoni në momente te ndryshme mund te sillej si mendjemadh,i pasigurt dhe tepër të shqetësuar për famen e tij, por ai ishte edhe i zellshem, patriot dhe perkushtuar per detyren e tij, si dhe kurajoz. Ai u plagos disa herë në luftime, duke humbur një krah dhe shikimin në njërin sy. Vdekja e tij në Trafalgar shfaqi pozitën e tij si një nga figurat më heroike të Anglisë.Monumente të shumta, duke përfshirë 'Column Nelson' në Trafalgar Square, Londër, janë krijuar në nder të tij dhe trashëgimia kulturore e Nelsonit mbetet me ndikim të lartë.

 

== Rinia ==

Horac Nelson ka lindur më 29 shtator 1758 në Burnham Thorpe, Norfolk, Angli, i gjashti nga njëmbëdhjetë fëmijët e Nelson Edmund dhe gruas se tij,Catherine. Nëna e tij, e cila vdiq kur ai ishte nëntë, ishte stermbesa e Robert Walpole,kryeministri i Britanisë së Madhe nga 4 prill 1721 – 11 shkurt 1742. Ajo jetoi në fshatin Barsham, Suffolk, dhe u martua me [[Edmund Nelson]] në kishën Beccles, Suffolk, në vitin 1749.

 

HMS Raisonnable ishte i ngarkuar në një periudhë tensioni me Spanjën, por kur kjo situate kaloji,Suckling u transferua në lufte-anijen 'HMS Triumph' dhe Nelson u dergua për të shërbyer në bordin e 'West Indiamen' te anijeve tregtare te firmave te Hibbert, Purrier dhe Horton, në mënyrë që të fitonte përvojë në lundrim. Me kete mundesi ai e kaloi dy herë Oqeanin Atlantik, para se të kthehej për të shërbyer si komandant ne anijen e xhaxhait te tij. Nelsoni me vone mori vesh rreth planifikimit te nje ekspedite per ne Artik me qellim qe te zbulohej ndonje rruge-kalimi per ne [[Indi]]. Ai udhetim do te ishte nen komanden e Konstantin Phipps dhe me kërkesën e nipin e tij, Suckling arriti ta hynte Nelosnin ne ekspedite duke sherbyer si nenoficer marine. Gjate udhetimit per ne Polin e Verit ata hasen veshtiresi ne kalimin e shtresave te akujve dhe ajzbergeve dhe pas shume perpjekjesh ata u detyruan te kthehen. Pas kthimit nga ekspedita per ne Britani ne shtator te vitit 1773 Nelsoni u kthye perseri ne 'Triumph'. Me pas Suckling organizoji transferimin e tij per në HMS Seahorse, një nga dy anijet qe po pergatiteshin te lundronin për ne Indine lindore ( ose East Indies: term qe eshte me se shumti i perdorur ne vitet 1600 e me perpara i referohet pjeses jugore te [[Azi]]se).

 

Nelsoni lundroi per ne Indi më 19 nëntor 1773 dhe arriti në Madras më 25 maj 1774.Ai dhe anija me te cilen lundroi 'Seahorse' kaluan pjesën tjetër të vitit duke lundruar ne ujrat e kontinentit aziatik dhe duke shoqeruar anije tregtare. Me shpërthimin e Luftës së Anglo-Marata(kjo ishte lufta e pare nga tre e zhvilluar ndermjet kompanise indiane lindore dhe mbreterise se Marates) , flota britanike veproi në mbështetje të kompanisë se Indisë Lindore dhe në fillim të 1775 anija 'Seahorse'u dergua për te trasferuar një ngarkesë parash të kompanisë per në Bombei. Më 19 shkurt dy lufte-anije të Hyder Aliut(ishte nje nga udheheqesit e mbreterise se Misorit ne Indine Jugore) sulmuan Seahorsin, qe pas nje shkembimi te shkurtes zjarri anija e Nelsonit arriti ti sprapste ato armike. Kjo ishte përvoja e pare e betejes per Nelsonin. Pjesën tjetër të vitit ai e kaloi duke shoqeruar karvane-anijesh, gjatë së cilës ai vazhdoi permisimin e tij ne lundrim dhe ne taktikat dhe aftesite komanduese. Në fillim të 1776 Nelsoni u prek nga malaria dhe u sëmurë rëndë. Ai u largua nga 'Seahorse' më 14 mars dhe u kthye në Angli me anijen 'HMS Dolphin'.Nelsoni, gjate udhetimit te tij gjashte-mujor per ne Angli e kaloi duke u permisuar dhe ne kohen kur ai mberriti ne Britani ne shtator te 1776 ai ishte pothuajse i sheruar.Xhaxhai i tij, Suckling ishte ngritur në postin e Kontrolluesit te Marinës në 1775, dhe duke përdorur ndikimin e tij, ai u perpoq te ndihmonte Nelsonin per ta ngritur ne pozite. Nelsoni, me ndihmen e xhaxhait u emërua toger në bordin e anijes 'HMS Worcester', i cili po pergatitej te lundronte për në [[Gjibraltari|Gjibraltar]].

 

[[Kategoria:Lindje 1758]]

[[Kategoria:Vdekje 1805]]

 

[[ang:Horatio Nelson]]

[[fi:Horatio Nelson]]

[[fr:Horatio Nelson]]

[[gl:Horatio Nelson]]

[[he:הוריישו נלסון]]

[[zh:霍雷肖·纳尔逊，第一代纳尔逊子爵]]

[[zh-yue:納爾遜]]