Liturgjia bizantine: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
 
Liturgjia Hyjnore është akti i mbledhjes së pjesëtarëve të komunitetit të krishterë orthodhoks dhe veprimi i përbashkët i tyre, për adhurim, për t’u lutur, për të kënduar dhe për të dëgjuar Fjalën e Perëndisë, për të blatuar dhuratat me falënderime në Krishtin e për të pasur përvojën e gjallë të mbretërisë së përjetshme të Perëndisë, nëpërmjet Kungimit me Krishtin. Liturgjia Hyjnore quhet edhe Meshë Hyjnore, por fjala Liturgji, që do të thotë veprim i përbashkët, e shpreh më të plotë kuptimin.
Ekziston një larmi e madhe e praktikës adhuruese. Liturgjitë e universit të krishterë klasifikohen në tipa liturgjikë, ku çdo tip liturgjik ka një ose edhe më shumë liturgji, por edhe sistem të tërë adhurimi, të përbërë nga:
Liturgjia gjithmonë është rishfaqje e Krishtit të Ngjallur tek besimtarët, zbritje e Shpirtit jetëbërës si dhe Eukaristi (Falënderim). Eukaristia është ngrënia e shenjtë e Trupit dhe Gjakut të Krishtit, Darka e Zotit, si dhe i gjithë akti i mbledhjes adhuruese, si falënderim ndaj Perëndisë në Krishtin e në Shpirtin e Shenjtë për gjithçka që Ai ka bërë për krijimin dhe shpëtimin e botës. Pra, pjesëmarrja dhe bashkëpërjetimi mistik i njerëzve me Perëndinë dhe midis tyre është kuptimi i Banketit të Zotit.
- shërbesat e mistereve dhe të ceremonive të tjera të shenjta
Liturgjia Hyjnore kryhet gjithmonë të Dielën (Ditën e Zotit), që është dita e Ngjalljes së Krishtit dhe dita e parë e krijimit, në ditët e festave të veçanta, si dhe çdo ditë. Kryhet vetëm një herë në ditë. Për të kryer Liturgjinë të gjithë anëtarët e Kishës mblidhen së bashku me episkopin ose me priftin e tyre, në një vend dhe në një kohë të caktuar. Liturgjia nuk është lutje personale me rregulla sipas dëshirës, por është adhurim i përbashkët i drejtuar nga Kisha, ku shpresëtaria jonë ndërthuret me rregullin liturgjik të adhurimit. Në të kemi dialog të klerit me popullin dhe në momente të caktuara kemi qëndrim të përcaktuar lutësor, si “Urtësi; drejt”, “Kryet tanë le t’ia ulim Zotit” etj.
- shërbesat që kryhen brenda ciklit ditor (natë-ditës)
- shërbesa që kryhen sipas kalendarit kremtues etj.
Bëhet fjalë për një pasuri shumë të madhe adhuruese.
 
* * *
 
Liturgjia Hyjnore është akti i mbledhjes së pjesëtarëve të komunitetit të krishterë orthodhoks dhe veprimi i përbashkët i tyre, për adhurim, për t’u lutur, për të kënduar dhe për të dëgjuar Fjalën e Perëndisë, për të blatuar dhuratat me falënderime në Krishtin e për të pasur përvojën e gjallë të mbretërisë së përjetshme të Perëndisë, nëpërmjet Kungimit me Krishtin. Liturgjia Hyjnore [Thía Liturgjía] quhet edhe Meshë Hyjnore, por[Divinae fjalaMissa]. Liturgji, që do të thotë veprim i përbashkët, e shpreh më të plotë kuptimin.
Liturgjia gjithmonë është rishfaqje e Krishtit të Ngjallur tek besimtarët, zbritje e Shpirtit jetëbërës si dhe Eukaristi (Falënderim). Eukaristia është ngrënia e shenjtë e Trupit dhe Gjakut të Krishtit, Darka Mistike e Zotit, si dhe i gjithë akti i mbledhjes adhuruese, si falënderim ndaj Perëndisë në Krishtin e në Shpirtin e Shenjtë për gjithçka që Ai ka bërë për krijimin dhe shpëtimin e botës. Pra, pjesëmarrja dhe bashkëpërjetimi mistik i njerëzve me Perëndinë dhe midis tyre është kuptimi i Banketit të Zotit. Aq i madh është ky mister saqë ne nuk mund ta shprehim dot, por vetëm falënderojmë Zotin.
Liturgjia Hyjnore është misteri qendror dhe më kryesor i Kishës, është vetë jeta, shtimi dhe përsosja e saj në Krishtin. Të gjitha shërbesat dhe misteret e shenjta të parapërgatitin për pjesëmarrjen në të dhe përsosen me anë të saj.
 
* * *
 
Si pikënisje ka Darkën Mistike të Zotit, gjatë së cilës vetë Jisu Krishti, e kreu duke ofruar Trupin e Tij në ngrënie dhe Gjakun e Tij në pirje për shpëtimin dhe shenjtërimin e njerëzve, “për ndjesë të mëkateve dhe për jetën e amshuar”.
Këtë mister morën apostujt edhe ua dhanë pasuesve të tyre dhe kështu Kisha e vazhdon e do ta vazhdojë “deri sa të vijë Zoti” (Lluka 22:19. 1Korinthianëve 11:24-25,26).
Zoti gjatë Darkës Mistike drejtoi lutjen e quajtur kryepriftërore (Joani 17:1-26), u mësoi nxënësve (Joani 13:31-16:33) dhe “himnuan” bashkë (Mattheu 26:30), d.m.th. psalën psalmet e parashikuara nga tipikoja e Pashkës judaike. Në bazë të këtij modeli të Darkës Mistike (lutje – psalje – mësimdhënie – kryerje të falënderimit – kungim) dhe të praktikës së mbledhjeve të sinagogës së judenjve, që trashëgoi Kisha, Izraeli i ri, u formua nga Kisha gjatë kohës apostolike dhe pasapostolike tradita e pashkruar (deri atëherë) e kryerjes së Liturgjisë Hyjnore.
Apostujt bashkë me mësimdhënien e Ungjillit jepnin edhe mënyrën e kryerjes së misterit dhe të mbledhjes që lidhet me të. Kjo traditë u ribrumos në çdo vend, sipas Ekonomisë hyjnore, me elementët vendorë dhe me kontributin shpirtëror në Krishtin të çdo populli sipas mundësive dhe kushteve të secilit.
Kështu, kur në shek. IV u shkrua kjo traditë, dolën tekste të ndryshme liturgjish, që ose mbajnë emrin e shkruesve (Etër të Kishës), ose, për arsye të lashtësisë së tyre, iu dha emri i apostujve themelues të kishave, prej të cilëve fillonte tradita liturgjike e çdo kishe vendore. Këto tekste evoluuan përmes shekujve dhe pranuan shtesa ose heqje gjatë periudhave të ndryshme e gjer më sot. Por në esencë mbetën besnikë në traditën fillestare dhe në bërthamën që u kristalizua gjatë shek. IV dhe V.
 
* * *
 
Liturgjia Hyjnore kryhet gjithmonë të Dielën - Ditën e Zotit, që është dita e Ngjalljes së Krishtit dhe dita e parë e krijimit. Gjithashtu ajo kryhet edhe në ditët e festave (kremteve) të veçanta, por edhe çdo ditë.
Liturgjia Hyjnore kryhet gjithmonë të Dielën (Ditën e Zotit), që është dita e Ngjalljes së Krishtit dhe dita e parë e krijimit, në ditët e festave të veçanta, si dhe çdo ditë. Kryhet vetëm një herë në ditë. Për të kryer Liturgjinë të gjithë anëtarët e Kishës mblidhen së bashku me episkopin ose me priftin e tyre, në një vend dhe në një kohë të caktuar. Liturgjia nuk është lutje personale me rregulla sipas dëshirës, por është adhurim i përbashkët i Kishës, i drejtuar nga vetë Kisha, kudhe si rrjedhojë shpresëtaria jonë ndërthuret me rregullin liturgjik të adhurimit. Në të kemi dialog të klerit me popullin dhe në momente të caktuara kemi qëndrim të përcaktuar lutësor, si “Urtësi; drejt”, “Kryet tanë le t’ia ulim Zotit” etj.
Në të kemi dialog të klerit me popullin dhe në momente të caktuara kemi qëndrim të përcaktuar lutësor, si “Urtësi; drejt”, “Kryet tanë le t’ia ulim Zotit” etj.
 
* * *
 
Liturgjitë Hyjnore kryesore që kryhen nga Kisha Orthodhokse janë: Liturgjia e Shën Joan Gojartit, që është më e përdorura, Liturgjia e Shën Vasilit të Madh, që kryhet vetëm dhjetë herë në vit, Liturgjia e Dhuratave të Parashenjtëruara, që kryhet gjatë ditëve të Kreshmës së Madhe, përveç të Shtunës e të Dielës.
 
* * *
 
Liturgjitë fillojnë me thirrjen e priftit: “E bekuar është Mbretëria e Atit, e Birit dhe e Shpirtit të Shenjtë, tani e përherë e në jetë të jetëve”. Mbretëria e Perëndisë, që erdhi në botë nëpërmjet Jisu Krishtit, Birit të Perëndisë. Kjo është jeta e përjetshme, që Krishti u dha njerëzve me Mishërimin, Kryqëzimin dhe Ngjalljen e Tij, jeta e bashkuar me Trininë e Shenjtë. Jeta e përjetshme është edhe qëllimi i ftesës së pagëzimit të të krishterëve.
Line 70 ⟶ 98:
 
'''''Përlëshimi.''''' Është veprimi përfundimtar i mbledhjes liturgjike, ku popullit i bëhet thirrje të largohet në paqe. Kështu ai bëhet një dëshmitar në botë për Mbretërinë e Perëndisë, për ato që dëgjoi, pa dhe përjetoi brenda Kishës.
 
<ref>- Kalendarit të vogël 2007 i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë</ref>
 
 
= Burime =
 
* Protopresviter Thoma Hopko, Besimi Orthodhoks (Orthodox Faith), Botim i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Tiranë, 1997
* Κωνσταντίνος Αθανασοπούλου, Ορθόδοξη Λειτουργική, Αλεξανδρούπολις, 1975
<ref>-* Kalendarit të vogëlKalendari 2007 i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë</ref>, Tiranë