Wikipedia:Pikëpamje neutrale: Dallime mes rishikimesh

Content deleted Content added
Rreshti 5:
Për shembuj në bërjen e një artikulli sipas "këndvështrimit asnjanës" (NPOV), ju lutemi shikoni edhe Wikipedia:NPOV tutoriali|tutorial.
 
== Deklarimi origjinal i politikës ==
 
Në përgjithësi [[enciklopedia]] është një mbledhje e njohurive të ndërthurura, që paraqiten nga një pikëpamje asnjanëse. Në çfarëdo mase të mundshme, shkrimi enciklopedik duhet të qëndrojë i qartë në marrjen e ndonjë drejtimi të caktuar '''ndryshe nga''' drejtimi asnjanës i këndvështrimit.
Rreshti 13:
Disa shembuj mund të ndihmojnë të ndriçohet çështja që unë po mundohem të bëj.
 
# Një artikull enciklopedik nuk duhet të argumentojë që korporatat janë kriminale, edhe nëse autori beson të jetë ashtu. Në vend të kësaj duhet të paraqitet fakti se ''disa njerëz'' besojnë kështu, dhe cilat janë arsyet e tyre, e atëherë poashtu do të paraqesë se çfarë thotë pala tjetër.
# Një artikull enciklopedik nuk duhet të argumentojë që laissez-faire (fr.-fj.p.fj.lëreni të bëhet) kapitalizmi është sistemi më i mirë shoqëror. (Unë meqë ra fjala, besoja kështu). Në vend të kësaj duhet të paraqiten argumentet e përkrahësve të kësaj pikëpamjeje, dhe argumentet e njerëzve, që nuk pajtohen me këtë pikëpamje.
 
Ndoshta rruga më e lehtë t´i bëni më enciklopedik shkrimet tuaja është të shkruhet rreth ''çfarë besojnë njerëzit'', më mirë se ''çfarë kështu është''. Nëse kjo disi ju lëndon, siç janë subjektivistët ose kolektivistët apo imperialistët, atëherë më pyetni mua ,sepse unë besoj që ju jeni keqkuptuar. Çfarë besojnë njerëzit është çështje e faktit objektiv dhe ne mund t´a paraqesim ''atë'' krejt lehtë nga pikëpamja asnjanëse. -- Jimbo Wales
 
== Hyrje ==
 
[[Vikipedia]] ka një politikë të rëndësishme: të cituar ashpër, ju duhet të shkruani artikuj pa paragjykime, duke riparaqitur të gjitha pikëpamjet ndershmërisht. Gjë që keqkuptohet me lehtësi. Politika nuk beson që është e mundëshme të shkruhet një artikull nga pikëpamja e "vetëm një njeriu", e cila do të ishte një pikëpamje "e" paparagjykimshme, "asnjanëse". Politika asnjanëse e Vikipedias thotë se ne duhet të "riparaqesim ndershmërisht" të githa anët e një grindjeje, dhe jo të bëjmë një citim artikulli, të fusim ose të nënkuptojmë se ndonjë palë ka të drejtë.
Rreshti 28:
Eseja pasuese shtjellon këtë politikë në thellësi dhe është përfundimi i shumë diskutimeve. Ne u japim fort zemër t´a lexoni atë, t´a komentoni, e përgjithësisht t´a rrokni atë.
 
=== Përkufizimi themelor i asnjanësisë ===
 
Çelës i politikës së [[Vikipedia]]-s është që artikujt duhet të jenë pa "paragjykime," ose të shkruar nga një "pikëpamje asnjanëse". Në përdorim këto emërtime në një mënyrë të përpiktë, që është ndryshe nga kuptimi i zakonshëm. Është thelbësore të rroket (kuptohet) çfarë do të thotë të jesh asnjanës (në këtë ndjenjë) -- një lexim i kujdesshëm e kësaj faqeje do t´ju ndihmojë.
 
Në thelb, të shkruash pa paragjykime kërkon që artikujt të mos mbrojnë ndonjë pikëpamje të posaçme. Pikëpamje të ndryshme në një debat janë ''përshkruar të gjithë ndershmërisht''. Të shkruash artikuj pa paragjykime ''përshkruani'' debatet ''më mirë se'' të kundërshtohet njëra anë e debatit.
 
=== Pse duhet të jetë Vikipedia e paparagjykimtë? ===
 
Wikipedia është një enciklopedi e përgjithshme, synimi i së cilës është të riparaqesë diturinë njerëzore në disa nivele të përgjithësisë. Por ne (njerëzit) s´pajtohemi mbi çështje të veçanta; për çdo pikë në të cilën ka pikëpamje kundërshtuese, çdo pikëpamje përfaqson një teori të ndryshme të asaj çfarë është e vërteta, dhe përderisa pikëpamja kundërshton pikëpamjet e tjera, përkrahësit e saj besojnë që pikëpamjet tjera pra janë të rreme dhe rrjedhimisht jo ''dituri''. Ku ka papajtueshmëri mbi atë se çfarë është e vërteta, aty ka papajtueshmëri mbi atë se çfarë përbën dituria. Wikipedia punon sepse është përpjekje bashkëpunimi; por, ndërsa bashkëpunohet, si mund të zgjidhim problemin e pafundëm të "luftërave përpunuese (redaktuese)" në të cilin një person me bindje fut ''p'' , ndërsa personi tjetër ndryshon tekstin me bindje '' pa p''?
 
Një zgjidhje është që ne të pranojmë, për qëllimet e punimit në Wikipedia, që "dituria njerzore" përfshin ''të gjitha teoritë e ndryshme'' do me thënë në të gjitha pikat e ndryshme. Kështu ne i përkushtohemi qëllimit të riparaqitjes së diturisë njerëzore në ''këtë'' ndjenjë. Diçka si kjo është me siguri një ndjenjë e bazuar mirë e fjalës "dituri" ; në këtë kuptim, çfarë "dihet" ndryshon vazhdimisht me kalimin e kohës dhe kur ne përdorim fjalën "di" në këtë ndjenjë, ne përdorim shpesh të ashtuquajturat thënie frikësuese. Në Mesjetë, ne "dinim" që djajtë shkaktonin sëmundjet. Tani ne e "dimë" ndryshe.
Rreshti 46:
Ka edhe një arsye tjetër t´i përkushtohemi kësaj politike. Përkatësisht, kur është e qartë për lexuesit se ne nuk presim nga ata të përshtasin ndonjë mendim të veçantë, kjo i lë ata të lirë të formojnë mendimet e veta nga mendjet e tyre, dhe kështu t´u jipet atyre zemër për ''pavarësine intelektuale''. Qeveri totalitare e instituticione dogmatike kudo mund të gjejnë arsye t´i kundërvihen Wikipedias, nëse ne i´a arrijme të mbështetemi në politikën tonë të paparagjykimtë: paraqitja e shumë teorive kundërshtuese në një larmi të gjërë subjektesh nënkupton se ne, krijuesit e Wikipedias, besojmë në kompetencën e lexuesve në vetë formimin e mendimeve të tyre. Tekstet që paraqesin pikëpamje të shumfishta ndershmërisht, pa pyetur që lexuesi të pranojë çdonjërën prej tyre, janë çlirimtare. Asnjanësia përmbys dogmatizmin dhe pothuajse kushdo që punon në Wikipedia mund të pajtohet se, kjo është një gjë e mirë.
 
== What is the neutral point of view? ==
==Çfarë është pikëpamja asnjanëse?==
Çfarë nënkuptojmë ne nuk është e qartë, dhe keqkuptohet lehtë.
Rreshti 62:
Bias ''per se'' need not be conscious. For example, beginners in a field often fail to realize that what sounds like common sense is actually biased in favor of one particular view. (So we not infrequently need an expert in order to render the article entirely unbiased.) To take another example, writers can, without intent, propagate "geographical" bias, by for example describing a dispute ''as it is conducted in one country'' without knowing that the dispute is framed differently elsewhere.
 
== An alternate formulation ==
 
We sometimes give an alternative formulation of the nonbias policy: assert facts, including facts about opinions--but don't assert opinions themselves. By "fact," on the one hand, we mean "a piece of information about which there is no serious dispute." In this sense, that a survey produced a certain published result is a fact. That Mars is a planet is a fact. That Socrates was a philosopher is a fact. No one seriously disputes any of these things. So we can feel free to ''assert'' as many of them as we can. By "opinion," on the other hand, we mean "a piece of information about which there is some dispute." There's bound to be borderline cases where we're not sure if we should take a particular dispute seriously; but there are many propositions that very clearly express opinions. That God exists is an opinion. That the Beatles were the greatest band is an opinion. That the United States was wrong to drop the atomic bomb over Hiroshima and Nagasaki is an opinion.
Rreshti 72:
But it's not ''enough,'' to express the Wikipedia nonbias policy, just to say that we should state facts and not opinions. When asserting a fact ''about an opinion,'' it is important ''also'' to assert facts ''about competing opinions,'' and to do so without implying that any one of the opinions is correct. It's also generally important to give the facts about the reasons behind the views, and to make it clear who holds them. (It's often best to cite a prominent representative of the view.)
 
== Ndershmëria dhe tonet simpatike ==
Nëse ne i cilësojmë zënkat ndershmërisht, ne duhet të paraqesim pikëpamjet kundërshtare me një ton simpatik e përherë pozitiv. Shumë artikuj mbarohen si një komentar anësor ''edhe atëherë'' kur paraqiten të dyja pikëpamjet; kjo është e gabuar. Edhe kur fakti është paraqitur në përkufizimet e fakteve më mirë sesa opinioni (mendimi), një artikull ende mund të rrezatojë gjëndje nënkuptuese ose nëpërmjet përzgjedhjes nga cila janë paraqitur faktet, ose më qartë organizimi i tyre -- për shembull, mospranimi i pikëpamjeve kundërshtuese siç mund të bëjë njëri i bën ato të duken shumë më keq sesa duke i mbledhur ato nga një opinion i palës kundërshtare.
 
Ne duhet, në vend të kësaj, të shkruajmë artikuj me tone që ''të gjitha'' qëndrimet e paraqitura janë të paktën të pranueshme. Le të paraqesim të gjitha pikëpamjet ndërluftuese me simpati. Ne mund të shkruajmë me qëndrime, që kjo e ajo është ide e mirë, përveç asaj, mbi pikëpamjen e disa keqinterpretimeve, që përkrahësve të pikëpamjes së përmendur u ka shpëtuar kjo apo ajo hollësi. Nëse ne nuk mund t´a bëjmë këtë, ne do të shkruajmë ndoshta gjëra me aq shumë përbuzje saqë përpunimet pasuese do të kenë një kohë të vështirë duke bërë çdo gjë veç për t'i mbuluar ato.
 
== Characterizing opinions of people's work ==
 
A special case is the expression of aesthetic opinions. Wikipedia articles about art, artists, and other creative topics (e.g., musicians, actors, books, etc.) have tended toward the effusive. This is out of place in an encyclopedia; we might not be able to agree that so-and-so is the greatest guitar player in history. But it is important indeed how some artist or some work has been received by the general public or by prominent experts. Providing an overview of the common interpretations of a creative work, preferably with citations or references to notable individuals holding that interpretation, is appropriate. For instance, that Shakespeare is one of the greatest authors of the English language is a bit of knowledge that one should learn from an encyclopedia. Notice, determining how some artist or work has been received publicly or critically might require research; but that reception, unlike the idiosyncratic opinion of the Wikipedia article writer, is an opinion that really matters.
 
== A consequence: writing for the enemy ==
 
Those who constantly attempt to advocate their views on politically charged topics (for example), who seem not to care about whether other points of view are represented fairly, are violating the nonbias policy ("write unbiasedly"). But the policy entails that it is our job to speak for the other side, and not just represent our own views. If we don't commit ourselves to doing that, Wikipedia will be much, much weaker for it. We should all be engaged in explaining each other's points of view as sympathetically as possible.
Rreshti 91:
"Writing for the enemy" might make it seem as if we were adding ''deliberately'' flawed arguments to Wikipedia, which would be a very strange thing to do. But it's better to view this (otherwise puzzling) behavior as adding the ''best'' (published) arguments of the opposition, preferably citing some prominent person who has actually made the argument in the form in which you present it, stating them as sympathetically as possible. Academics, e.g., philosophers, do this all the time.
 
== An example ==
 
It might help to consider an example of a biased text and how Wikipedians have rendered it at least relatively unbiased.
Rreshti 105:
:You won't even ''need'' to say he was evil. That's why the article on Hitler does not start with "Hitler was a bad man" -- we don't need to, his deeds convict him a thousand times over. We just list the facts of the Holocaust dispassionately, and the voices of the dead cry out afresh in a way that makes name-calling both pointless and unnecessary. Please do the same: list Saddam's crimes, cite your sources.
 
== Objections and clarifications ==
 
What follows is a list of common objections, or questions, regarding Wikipedia's nonbias policy, followed by replies.
 
=== Askush nuk eshte plotesisht objektiv ===
 
''Kjo është pothuaj aksiomatike. Atëherë si mund ta ruajmë "neutralitetin" nëse pikëpamjet neutrale nuk ekzistojnë?''
Rreshti 148:
This is not only a problem in English. The French Wikipedia may reflect a Continental French bias, the Japanese Wikipedia may suffer from Japanese bias, and so on.
 
=== Lack of neutrality as an excuse to delete ===
 
''The neutrality policy is used sometimes as an excuse to delete texts that are perceived as biased. Isn't this a problem?''
Rreshti 165:
=== Shmangie e zënkave të vazhdueshme ===
 
''Si mund të shmangim luftëra të vazhdueshme mbi çështjet asnjanëse?''
 
A do t´a bënin këtë pyetje njerëzit e pyetur më shpesh. Ne nuk duhet ''kurrë'' të debatojmë mbi ''si'' duhet të jetë Wikipedia e paragjykimtë. Ajo nuk duhet ''aspak'' të jetë me paragjykime.
Rreshti 199:
 
<!-- Kategorizim dhe ndëruiki-->
<!-- Këto më poshtë janë për lidhjet me gjuhët e tjera -->
[[Category:Wikipedia]]
 
[[CategoryKategoria:Wikipedia]]
 
<!-- Këto më poshtë janë për lidhjet me gjuhët e tjera -->
 
[[af:Wikipedia:Neutrale standpunt]]
Line 216 ⟶ 215:
[[bs:Wikipedia:Neutralno gledište]]
[[ca:Viquipèdia:Punt de vista neutral]]
[[ckb:ویکیپیدیا:بێلایەنانەبوونی ڕوانگە]]
[[co:Wikipedia:Puntu di vista neutru]]
[[cs:Wikipedie:Nezaujatý úhel pohledu]]
Rreshti 278:
[[tr:Vikipedi:Tarafsız bakış açısı]]
[[uk:Вікіпедія:Нейтральна точка зору]]
[[ur:منصوبہ:متعادل نقطۂ نظر]]
[[uz:Vikipediya:Betaraf nuqtai nazar]]
[[vi:Wikipedia:Thái độ trung lập]]