Perandoria e Persisë: Dallime mes rishikimesh

[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v roboti shtoj: als, ar, be, bg, ca, cs, cv, cy, da, de, el, eo, es, fa, fi, fj, fr, fy, gl, he, hi, hu, id, is, it, ja, ko, la, lt, lv, mk, ms, nl, nn, no, pt, ro, ru, sc, sh, sk, sl, sm, sr, sv, ta, tl, uk, vi, zh, zh-classical
No edit summary
Rreshti 5:
Në histori universale rolin e perandorisë persiane të themeluar nga Kirit të Madh shtrihet në modelin e tyre shumë i suksesshëm për administrimin e centralizuar dhe e një qeverie të punojnë për të përfituar dhe fitim të gjitha.
 
==Historia==
 
Dominimi Persian nga perandoria Achaemenid mbi popullin iranian filloi nga një zgjerim i dinastisë Achaemenid që zgjerohet në pushtet në fillim të klanit të tyre mbi Persianët e sipër, ndoshta, prapa në shekullin e 9 pes. Eponym të kësaj dinastie ishte Achaemenes (Old persisht: Haxāmaniš, një kompleks bahuvrihi përkthyer me "ka mendjen e një shoku"). [4] Achaemenes edhe në qoftë se ai ishte një personazh historik, mund të ketë ndërtuar Parsumash shtetit. Teispes (Cišpi), i cili ishte i pari për të marrë titullin Mbret i Anšān pas konfiskimit të qytetit Anšān nga Elamites dhe zgjerimit mbretëria e tij për të përfshirë Persis. [3] sundimtarët e hershme Teispid e Achaemenids, identifikohet vazhdimisht veten e tyre me emrin indigjene të malėsisė Elamite , Anshanite. Për më tepër, nuk është e nuk e përmend në Achaemenes Gjenealogji of Teispids, në Kir Cylender. [5] Sipas Kirit, cilindër [6] dhe mbishkrimet e tjera, Teispes kishte një djalë të quajtur Kir pasuar ati i tij si "Mbret i Anshan".
 
Nuk ka argumente [7] në favor të parë të mbajtur më parë se mbretëria e Teispes mund të ketë qenë e ndarë në mes të Kirit dhe Ariaramnes vëllai i tij (Ariyāramna, 'Duke iranianët në paqe'), [8] të cilët u doli nga e tyre përkatëse bijtë Cambyses I Anshan (Kambūjiya, "Plaku"), dhe Arsames (Aršāma "Një mund të Hero's") e Persis, duke krijuar kështu dy degët e shtëpisë mbretërore Achaemenid
 
==Formimi dhe zgjerimi i perandorisë==
 
Perandori mori formën e saj të unifikuar virgjër me një administratë qendrore rreth Pasargadae ngritur nga Kiri i Madh. Perandori përfundoi pushtues dhe zgjerimit perandorisë Mediana të përfshijë përveç Egjipt dhe Azi e Vogël. Gjatë mbretëron të Darit I dhe Asuero djalin e tij unë ajo është përfshirë në konfliktin ushtarak me disa të qytetit të madh-shtetet e Greqisë së lashtë, dhe edhe pse ajo erdhi pranë mposhtur ushtrinë greke këtë luftë të udhëhequr në fund të fundit të perandorisë së përmbysjes. Megjithatë dëshmi të elementëve të vazhdimësisë duke përfshirë restaurimin e perandorisë gati në kufijtë e saktë të dhënë atij nga Darit të Madh dhe mirëmbajtjen e sistemit të satrapies ka bërë disa dijetarë modern të rishikojë Aleksandrit si "e fundit të Achaemenids". [9]
 
Në vitin 559 pes, Cambyses unë, Plaku u pasua si mbreti i Anšān nga Cyrus II djali i tij i Madh, i cili gjithashtu pasoi ende-gjallë Arsames si Mbreti i Persisë, duke ribashkimin e dy Realms. Cyrus është konsideruar të jetë mbreti i parë i vërtetë i perandorisë persiane, si paraardhësit e tij ishin nënshtruar për Media. Cyrus II pushtoi Media, Lidia, dhe Babiloni. Cyrus ishte politikisht mendjemprehtë, modelimit veten si shpëtimtar "të vendeve të pushtuara. Për të përforcuar këtë imazh, ai themeluar politikat e lirisë fetare, dhe tempujt restauruar dhe infrastruktura të tjera në qytetet e fituar rishtazi. (Shumica e veçanërisht çifutët e Babilonisë, të regjistruar si në cilindër Kirit dhe Tanakh).
Rreshti 29:
Dari kam sulmuar territorin grek, i cili kishte mbështetur kolonitë rebele greke nën patronazhin e tij, por si rezultat i humbjes së tij në betejën e maratonën, ai u detyrua të tërhiqet në kufijtë e perandorisë së tij të kthehet në Azinë e Vogël.
 
==Luftërat greko-persiane==
 
Megjithatë, nga shek 5 pes mbretërit e Persisë vendosi mbi territoret rreth përfshirë Iranin e sotem, Irak, Armenia, Pakistan, Afganistan, Taxhikistani, Usbekistan, Turqia, Bullgaria, Egjipti, Siria, Jordania, Izraeli, Libani, Kaukazit, pjesë shumë e Greqi, pjesë të Azisë Qendrore, Libi dhe pjesët veriore të Saudite. Përfundimisht nga 480 pes Achaemenids vazhdoi të mbajë përqindjen më të madhe të popullsisë së botës për një perandori, [12] [13] dhe u bë perandoria më e madhe në historinë e lashtë.
 
Revolta Jon në 499 pes, dhe revolta të lidhura në Aeolis, Doris, Qipro dhe Caria, ishin kryengritjet ushtarake nga disa rajone të Azisë së Vogël kundër sundimit persian, që zgjat 499-493 BC. Në zemër të rebelimit ishte pakënaqësia e qyteteve greke të Azisë së Vogël me mizorisht emëruar nga Persia në sundimin e tyre, së bashku me veprimet individuale të dy tiranet milesian, Histiaeus dhe Aristagoras. Në 499 pes atëhere tiran e Mileti, Aristagoras, nisi një ekspeditë të përbashkët me Artaphernes satrap persian për të pushtuar Naxos, në një përpjekje për të forcuar pozitën e tij në Mileti (si financiare ashtu dhe në drejtim të prestigjit). Misioni ishte një përmbysje, dhe ndjerë largimin e tij të afërt si tiran, Aristagoras zgjodhi të nxiste tërë Ionia në rebelim kundër mbretit persian Dari së Madh.