[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
COBJK (diskuto | kontribute)
No edit summary
COBJK (diskuto | kontribute)
No edit summary
Rreshti 92:
==Revolucioni Islamik==
 
[[Skeda:روح_خدا_خمینی.jpg|thumb|Ajetollah Ruhollah Homeini]]
Për Kapitalizmin e Iranit Shahu përgaditi reforma, të cilat e parashihnin reformat tokësore, reformat e zgjedjeve dhe mundësinë e votimit të grave sollën pakënaqësi në rradhët e esnafëve dhe ulemave.Në këtë mënyrë u krijua një grup dijetarësh dhe shtresës së ulët që ishin kundër reformave të Shahut.Pas kundërshtimit të ulemave për të drejtën e votës për gratë në Iran filluan të rriten tensionet ku edhe nëpër protesta të ndryshme vdiqën njerëzit.Në këtë periudhë filloi të pëshpëritet emri [[Ruhollah Homeini]].. Në ngjarjet e ndodhura në iran Homeini u zgjodh fajtorë dhe u burgosë 18 muaj.Me lirimin e tij Homeini haptas e kritikoi [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës]].Me urdhërin e gjeneralit Hasan Pakravan, Homeini shpërngulet nga Irani. Fillimisht Homeini jetoi në [[Turqia|Turqi]], më pas në [[Iraku|Irak]] dhe në fund shkoi në [[Franca|Francë]].
 
Line 102 ⟶ 101:
 
Ky Revolucion me shpejtësinë e zhvillimit ishte burim quditësor për botën, mbase nuk kishte as rezistencë ushtarake, as kundër kryengritje. Marksistët dhe Nacionalistët të cilat luftuan krah për krahë kundër Shahut,pas vendosjes të Republikës Islamike, u vranë nga autoritetet Iraniane me urdhërin e Ruhollah Homeinit .
 
 
==Politika==
{{kryesor|Sistemi shtetëror në Iran}}
 
 
==Njësitë Administrative ==
{{kryesor|Njësitë Administrative në Iran}}
 
 
Irani administrohet në 30 njësi të nivelit të parë të llojit të provincave (''ostānhā'', njëjës ''ostān''), secila nga to ka në krye guvernatorin (استاندار, ostāndār). Provincat ndahen në njësi administrative të niveleve të dytë, vendeve (''shahrestānhā'', njëjës ''shahrestān'') dhe në nën njësitë e rendit të tretë të quajtura (''bakhshānhā'', njëjës ''[[bakhsh]]'') dhe nën njësitë e tyre të (rendit të katërt) të quajtura (''dehestānhā'', njëjës ''dehestān'').
-
[[Image:IranNumbered.png|right|300px|Provicat në Iran]]
# || [[Tehran njësi|Tehran]]</tr>
# || [[Qom njësi|Qom]]<tr/>
# || [[Markazi njësi|Markazi]]<tr/>
# || [[Qazvin njësi|Qazvin]]<tr/>
# || [[Gīlān njësi|Gīlān]]<tr/>
# || [[Ardabil njësi|Ardabil]]<tr/>
# || [[Zanjan njësi|Zanjan]]<tr/>
# || [[East Azarbaijan njësi|East Azarbaijan]]{{spaces|3}}<tr/>
# || [[West Azarbaijan njësi|West Azarbaijan]]<tr/>
# || [[Kurdistan njësi (Iran)|Kurdistan]]<tr/>
 
{| style="background:transparent; font-size:90%;"
# || [[Hamadān njësi|Hamadān]]<tr/>
# || [[Kermanshah njësi|Kermanshah]]<tr/>
# || [[Īlām njësi|Īlām]]<tr/>
# || [[Lorestān njësi|Lorestān]]<tr/>
# || [[Khūzestān njësi|Khūzestān]]<tr/>
# || [[Chaharmahal dhe Bakhtiari njësi|Chaharmahal dhe Bakhtiari]]<tr/>
# || [[Kohgiluyeh dhe Boyer-Ahmad njësi|Kohgiluyeh dhe Boyer-Ahmad]]{{spaces|3}}<tr/>
# || [[Bushehr njësi|Bushehr]]<tr/>
# || [[Fārs njësi|Fārs]]<tr/>
# || [[Hormozgān njësi|Hormozgān]]<tr/>
{| style="background:transparent; font-size:90%;"
# || [[Sistan dhe Baluchestan njësi|Sistan dhe Baluchestan]]{{spaces|3}}<tr/>
# || [[Kermān njësi|Kermān]]<tr/>
# || [[Yazd njësi|Yazd]]<tr/>
# || [[Isfahan njësi|Isfahan]]<tr/>
# || [[Semnān njësi|Semnān]]<tr/>
# || [[Māzandarān njësi|Māzandarān]]<tr/>
# || [[Golestān njësi|Golestān]]<tr/>
# || [[North Khorasan njësi|North Khorasan]]<tr/>
# || [[Razavi Khorasan njësi|Razavi Khorasan]]<tr/>
# || [[South Khorasan njësi|South Khorasan]]<tr/>
 
 
==Gjeografia==
{{kryesor|Gjeografia e Iranit}}
 
Iran'i ka një sipërfaqe prej 1 648 000 km² (Tokësore 99.28%, Ujore 0.72%). Në veri-perëndim kufizohet me Azerbajxhan'in me kufirin të gjatë 432 km/268 mi . Me Armeninë 35 km. Në veri me Turkmenistan'in 992 km. Në Lindje me Pakistan'in 909 km, me Afganistan'in 936 km. Në perëndim me Turqinë 499 km, me Irak'un 1458 km.
Iran'i është një ndër krahinat më malore në botë.Maja më e lartë është Mali Demavent (5607m), pika më e ulët Liqeni Kaspik(-28m).Lumi Karun është lumi më i gjatë (720km), ndërsa Lumi Urmije është lumi më i madhë me siperfaqe (5200 km²).
 
 
==Ekonomia==
{{kryesor|Ekonomia e Iranit}}
 
Iran'i është shteti i dytë në botë me resurset e Gazit Natyror, nërsa i treti me resurset e naftës. Pra këtu shihet se ekonomia e Iran'it bazohet në resurset e Gazit Natyror the Naftës. Gjatë 20 vitet e fundit Ekonomia e Iran'it është duke u zhvilluar me një intensitet normale. Prej fundit të viteve të 90'ta Iran'i ka bërë marrëveshje më shtetet tjera të rajonit që janë në zhvillim si Siria, India, Pakistani... Në sektorin e tregtisë Iran'i ka bashkpunime të mëdha me shtetin e Turqisë.
 
 
==Demografia==
{{kryesor|Demografia e Iranit}}
 
 
 
==Kultura==
{{kryesor|Kultura në Iran}}
 
* [[Telekomunikacioni ({{PAGENAME}})|Telekomunikacioni]]
* [[Transporti ({{PAGENAME}})|Transporti]]
* [[Ushtria ({{PAGENAME}})|Ushtria]]
* [[Pushime ({{PAGENAME}})|Pushime]]