[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
v roboti largoj: hy:Լագոս
No edit summary
Rreshti 1:
[[Skeda:Lagos Map.PNG|thumb|250px|Gjeografia e Lagos]]
[[Skeda:Lagos-nigeria-1-.jpg|thumb|250px|Qendra e Lagosit]]
'''Lagos''' (pronounced / leɪɡɒs /, ose / lɑ ː ɡoʊs / jashtë ose Eko në gjuhën Yoruba) është një port dhe qyteti më i populluar në [[Nigeri]]. Ajo është aktualisht njenjë nga 2dy qytetet më të populluara në [[Afrikë]], pas [[KairoKajro]], dhe aktualisht është vlerësuar të jetë qyteti i dytë rritje më të shpejtë në [[Afrikë]] (UN-HABITAT-it, 2008) dhe 7 të shpejtë në botë.
 
Më parë në kryeqytetin e [[Nigerisë]], Lagos është një metropol i madh që filloi në ishujt të ndarë nga creeks, të tilla si Lagos Island, se thekë goja jugperëndim të Lagos Laguna, mbrojtur nga [[Oqeani Atlantik]] nga spits rërës, të tilla si Bar Beach që shtrihet deri në 100 km në lindje dhe në perëndim të gojës. Nga Lagos fillim e ka përhapur në perëndim kontinent e laguneslagunës dhe conurbation, duke përfshirë Ikeja dhe Agege, tani arrin më shumë se 40 km në veri-perëndim të Lagos Island. Ka Lagos rrethinat si Ikorodu, Epe dhe Badagry dhe kohët e fundit më shumë këshillat lokale janë krijuar për të sjellë një numër i përgjithshëm i pushtetit lokal të 57. Qyteti është kryeqyteti ekonomike dhe financiare e Nigerisë.
 
== Historia ==
 
[[Skeda:Victoria Island-Lagos2.jpg|thumb|left|250px|Rruga Victoria Island Scene.]]
 
Lagos ishte një zgjidhje Yoruba e njerëzve Awori quajtur fillimisht Eko. Yoruba ende përdorin Eko emrin kur flasin për '"Lagos," një emër i cili kurrë nuk ka ekzistuar në gjuhën Yoruba. Lagos sotme shtetërore ka një për qind më të lartë të Awori, që kanë emigruar në këtë zonë nga Isheri përgjatë lumit Ogun. Gjatë gjithë historisë, ai ishte në shtëpi në një numër të grupeve etnike ndërluftuese të cilët kishin vendosur në këtë zonë. Gjatë zgjidhjes së saj të hershme, ajo gjithashtu pa periudha e sundimit nga Mbretëria e Beninit.
 
Portugalisht explorer Rui de Sequeira vizituan zonën në [[1472]], emërtimin zonën përreth qytetit Curamo Lago de, me të vërtetë emri i pranishëm është Portugeze për "liqeneve". Një tjetër shpjegim është se Lagos u emërua për Lagos, Portugal - një qytet detar i cili në atë kohë ishte qendër kryesore të ekspedita Portugeze poshtë bregdetit të Afrikës dhe emrin e të cilit rrjedh nga fjala Latine Lacobriga.
Nga [[1404]]-[[1889]] ai shërbeu si një qendër e madhe e tregtisë së skllevërve, vendosi mbi nga mbretërit Yoruba quhet Oba e Lagos. Në 1841 Oba Akitoye ngjit në fronin e Lagos dhe u përpoqën për të ndaluar tregtinë rob. tregtarët Lagos, më së shumti zonja Tinubu, rezistuar ndalimin, rrëzimit të mbretit dhe instaluar Oba vëllai i tij Kosoko.
Ndërsa në mërgim, Oba Akitoye u takua me britanik, i cili e kishte ndaluar tregtimin e skllevërve në 1807, dhe mori mbështetjen e tyre për të rimarrë fronin e tij. Në 1851 ai u reinstalled si Oba e Lagos.
Line 19 ⟶ 18:
Lagos është aneksuar zyrtarisht si një koloni britanike në 1861. Kjo ka efekt të dyfishtë të dërrmues tregtia e skllevërve dhe të vendosur kontrollin britanik mbi palme dhe profesione të tjera.
 
Pjesa e mbetur e Nigerisë moderne-ditor u kap në 1887, dhe kur Colony dhe Protektorat i Nigerisë është themeluar në vitin 1914, Lagos u shpall kryeqyteti i saj. Ajo vazhdoi të jetë kryeqyteti kur ShqiperiaShqipëria fitoi pavarësinë e saj nga Britania në 1960.
Lagos përjetoi një rritje të shpejtë gjatë viteve 1960 dhe 1970 si pasojë e bum ekonomik të Nigerisë para Luftës Civile nigerian ndryshe quhet Luftës Biafran. Lagos ishte kryeqyteti i Nigerisë nga 1914 deri në 1991. Qyteti i është hequr statusi i saj kur Capital Federal Territorit është themeluar në qytetin qëllim të ndërtuar të Abuja. Më 14 nëntor 1991, Kryesia dhe funksionet e tjera të qeverisë federale u zhvendos më në fund në qytetin e ri Kryeqyteti i Abuja. Megjithatë, qeveria e funksioneve më të qëndruar në Lagos për një kohë që nga Abuja ishte atëherë në ndërtim e sipër.
 
== Gjeografia ==
 
=== Lagos kontinent ===
 
[[Skeda:Lagos 1 galleryfull.jpg|thumb|right|250px|[[Ikoyi]] lagje dhe ura të [[Victoria Island (Nigeria)|Victoria Island]]]]
Shumica e popullsisë jeton në kontinent, dhe industritë më të janë të vendosura atje. Lagos është i njohur për muzikën e saj dhe jetën e natës që përdoret për të vendosur në zonat përreth Yaba dhe Surulere, por në vitet e fundit shumë klube të natës kanë çarë në ishull duke e bërë të ishullit sidomos Victoria Island, tërheqjen kryesore natës. Lagos rrethet kontinentale përfshijnë Ebute-Meta, Surulere, Yaba (lokacioni i Universitetit të Lagos) dhe Ikeja, vendin e Murtala Aeroportit Ndërkombëtar Muhammed dhe kryeqyteti i Shtetit Lagos.
 
=== Ishujt e Lagos ===
 
Ishujt Lagos përbën një qark qendror të biznesit. Ky rreth karakterizohet nga ndërtesa shumëkatësh. Ishulli gjithashtu përmban shumë e sheshe me shumicë më të madhe të qytetit (të tilla si Idumota popullore dhe tregjet Balogun). Ai ka gjithashtu edhe Muzeu Kombëtar i Nigerisë, një xhami qendrore, Glover Memorial Hall, Katedralja e Krishtit (CMS), dhe pallati Oba. Edhe pse më parë në gjendje të braktisur, Sheshi Tinubu në ishull është një vend me rëndësi historike, ai ishte këtu se ceremonia shkrirje se bashkuar Veriut dhe e Jugut protektorat të formuar Nigeri u zhvillua në 1914.
 
Line 37 ⟶ 33:
 
== Ekonomia ==
 
[[Skeda:Market in Lagos, Nigeria.jpg|thumb|right|250px|Tregu në Lagos]]
Lagos është qyteti më i begatë të Nigerisë, dhe shumë e pasurisë të vendit dhe të aktivitetit ekonomik janë përqëndruar këtu. Pjesa më e madhe tregtare dhe financiare të biznesit janë transacted në lagjen qendrore të biznesit të ndodhet në ishull. Kjo është edhe ku shumica e bankave komerciale të vendit dhe të institucioneve financiare dhe korporatat e mëdha janë seli. Lagos është një nga standardet më të larta të jetesës në krahasim me qytetet e tjera në Nigeri, si dhe në Afrikë.
 
Porti i Lagos është porti kryesor të Nigerisë dhe një nga më të madhe dhe të ngarkuar në Afrikë. Ajo administrohet nga Autoriteti Portet nigerian dhe është e ndarë në tre seksione kryesore: Lagos portit, në kanalin kryesor të ardhshëm në Lagos Island, Apapa Portit (faqen e terminalit të kontenierëve) dhe kutie mund Porti, të dyja të vendosura në Badagry mëngë, i cili derdhet në Lagos Portit nga perëndimi. Porti përmban një fund i shinave.
 
Porti i Lagos është porti kryesor të Nigerisë dhe një nga më të madhe dhe të ngarkuar në Afrikë. Ajo administrohet nga Autoriteti Portet nigerian dhe është e ndarë në tre seksione kryesore: Lagos portit, në kanalin kryesor të ardhshëm në Lagos Island, Apapa Portit (faqen e terminalit të kontenierëve) dhe kutie mund Porti, të dyja të vendosura në Badagry mëngë, i cili derdhet në Lagos Portit nga perëndimi.Porti përmban një fund i shinave.
Porti ka parë sasi në rritje të naftës së papërpunuar eksportohet, me shifrat e eksportit në rritje midis 1997 dhe 2000. i naftës dhe produkteve të naftës të sigurojë 20% të GDP dhe 90% të të ardhurave valutore në Nigeri si një e tërë.
 
Line 53 ⟶ 47:
Lagos ka terrene të rrethinës dhe ka disa shërbimeve të trageteve. Autostradat janë të mbushur plot zakonisht në orët e pikut, pjesërisht për shkak të gjeografisë të qytetit, si dhe për rritjen e popullsisë eksplozive të saj. Lagos është i lidhur edhe me shume autostradave dhe urave.
 
rrugëveRrugëve lokale në Lagos të ndryshojnë në cilësi të mirë për të ruajtur pothole-tejkalohen. freeways Shumica freeways janë në gjendje të mirë. Autostradë Lagos-Ibadan dhe autostradë Lagos-Abeokuta janë rrugët kryesore arterial në veri të qytetit dhe do të shërbejë si ndër-shtetërore autostrada të Oyo Shtetit dhe Ogun shtetit respektivisht. Në perëndim dyndur Lagos-Badagry autostradë shërben qytete të largëta të tilla si Festivali i qytetit, e cila ishte vend për 1977 Festivalin e Zi Arteve dhe të Kulturës 77.
 
 
 
=== BRT Lagos ===
 
Agjensia 17 Metropolitane Lagos Transport Authority (LAMATA) ishte krijuar kohët e fundit për të zgjidhur çështjet e transportit në shtet. Rapid Transit Biznes skemë u nis më 4 qershor 2006.
 
Line 66 ⟶ 57:
 
=== Autostrada Ndërkombëtare ===
Lagos rëndësinë si qendër tregtare dhe port dhe vendndodhjes së saj strategjike kanë çuar në atë që në fund pika e tre Trans-Afrikane rrugët Highway duke përdorur rrugët kombëtare të Nigerisë :
 
 
Lagos rëndësinë si qendër tregtare dhe port dhe vendndodhjes së saj strategjike kanë çuar në atë që në fund pika e tre Trans-Afrikane rrugët Highway duke përdorur rrugët kombëtare të Nigerisë:
Trans-perëndim të Afrikës lë autostradën bregdetare të qytetit si autostradë Badagry të Beninit dhe më gjerë sa i përket Dakar dhe Nouakchott.
Highway Trans-Sahara në Algjer, e cila është pranë përfundimit, lë të qytetit si autostradë Lagos-Ibadan.
Line 101 ⟶ 90:
 
=== Turizmi ===
Lagos, më pas me projektin e ri-modernizimin e arritura nga administrata aktuale e Guvernatorit Fashola Raji Babatunde, po bëhet gradualisht një destinacion i madh turistik, duke qenë një nga qytetet më të mëdha në Afrikë dhe në botë. Lagos është aktualisht merr hapa që të bëhet një qytet global. 2009 karnaval Eyo që u zhvillua më 25 prill, ishte një hap në drejtim të qytetit të statusit të botës. Aktualisht, Lagos është i njohur kryesisht si një biznes i orientuar dhe një komunitet fast paced. Lagos ka një numër të plazhe me rërë deri në Oqeanin Atlantik. Dy nga plazhet popullore përfshijnë Bar Beach dhe Lekki Beach. Megjithatë në janar 2009, një kopsht zoologjik në pronësi private është autorizuar në zonën epe e Lagos si ajo shërben si një shtëpi për shumë kafshëve që dalin nga Africa.It është një projekt i miratuar plotësisht nga Qeveria e Shtetit Lagos. Lagos ka një shumëllojshmëri të hoteleve duke filluar nga tre yje të pesë yje hotele. Disa nga hotelet më të njohura përfshijnë Hotel Sheraton dhe Kullat, Federale Palace Hotel, Hotel Ikoyi, Sofitel Lagos Moorhouse Ikoyi, Eko Hotele Dhe Suites, Rezidenca Ahi dhe Manor Palmview. Vizitorët janë tërhequr më së shumti në kulturën e pasur të Nigerisë, skenat argëtuese dhe vitalitetin e cila ofron qytetin Lagos. Gjeografia përfshijnë Pallati Oba-së, Muzeu Kombëtar, tempullin e Shqiperia Nana Ime dhe plazhit vendpushimet.
 
[[Kategoria:Niger]]
[[Kategoria:Qytete në Afrikë]]
 
[[af:Lagos]]