Tyrbja e Sulltan Muratit: Dallime mes rishikimesh

▲[[Sulltan Murati]], komandanti që më 1389 ishte vënë në krye të një ushtrie të madhe e kish ndalur marshimin e tij në fushën e gjërë të Kosovës për të pritur betejën e radhës. Ushtria e udhëhequr nga car Llazari, ishte ajo me të cilën do të ndeshej. Murati, sipas burimeve më të besueshme të historianëve të kohës, llogaritej se kishte një ushtri prej 27-30 mijë vetash, ndërsa Llazari 15-20 mijë. Serbët i kanë marrë të gjitha meritat për vete, por kronikat e hershme osmane të shek. XVI përmendin se shqiptarët ishin gjithashtu pjesëmarrës në ushtrinë e car Llazarit e, po kështu, edhe hungarezët dhe pjesëtarë të etnive të tjera të Ballkanit. Beteja thuhet se ishte shumë e egër. Humbjet ishin të mëdha në të dyja krahët. Të dy komandantët mbetën në fushëbetejë. Njëri i shenjtërua pas pak vitesh, Llazari, ndërsa Muratin duket se e shenjtëroi koha dhe legjendat për vrasjen e tij. Janë kaq të shumta këto legjenda, sa studiuesve, në mungesë të dokumenteve që lipset ta përshkruanin ngjarjen ashtu siç ka ndodhur, u është dashur të hamendësojnë mes fjalësh e faktesh. Sepse të vërtetën e fundit duket se e ka marrë në varr përgjithmonë. Por të gjitha historitë dhe legjendat kanë një pikë të përbashkët. Sulltan Murati ka vdekur nga dora e një ushtari të quajtur Millosh Kobiliqi. Sipas studiuesve ai, heroi, ishte hungarez. Kronikat osmane permendin një ushtar i cili iu afrua Muratit me dredhi ose në sajë të fatit. Disa thonë se ushtari ishte i fshehur mes të plagosurve, i mbuluar në gjak, dhe befas u çua në këmbë e ia nguli thikën sulltanit. Një tjetër thotë se "personi i pafe" ishte lutur që t‘ja puthte dorën, por në vend të saj i kishte ngulur thikën. Por studiuesit mendojnë se turqit nuk e dinin si kish ndodhur realisht vrasja. Ndërsa kronikanët e krishterë japin një tjetër version të ngjarjes. Një kalorës mes 12 të tjerëve që çan turmën dhe sulmi i guximshëm e çon te Murati ku dhe e vret duke e qëlluar me shtizë. Sa për Llazarin, ai u zu rob nga turqit dhe u vra fill pas vrasjes së Muratit. Fitues në këtë betejë ishte ushtria osmane.

▲Është fshati Mazgit, i Obeliqit, toka ku prehet sulltan Murati, i vrarë në betejën e famshme të Fushë-Kosovës 618 vjet më parë. Tyrbja ose ndërtesa në të cilën është vendosur varri është e rrethuar me varre të personave e që e kanë ruajtur nëpër dekada. Janë gjashtë shekuj, e numri i tyrbedarëve që në shqip do të ishte varruajtës, është i madh.

▲Tyrbja e Sulltan Muratit është vepra më e vjetër e arkitekturës osmane. U ndërtua.në shekullin e 14 _të. Ka pasur shkaterrime po edhe riparime .Në atë kohë Osmanlit dhe muslimanët e rajonit kanë qenë symbol I njohur nga njerezit lokal.

▲Dokumentimi i varrit tregon se deri ne vitin 1660 nuk ka pasur riparime te tyrbes, mirëpo me ardhjen e Evliya Celebi në vitin 1660, shoqëruar nga Pasha, Melek Ahmed vizituan tyrben e shenjtë. Ata vërejtën që varri ishte lënë pas dore.

▲Pra, për këtë arsye Ahmed Pashës dorëzojnë 1000 Rezerva(kurush) qe të ndan popullit myslimanë , për pastrimin dhe renovimin e varrit.

▲Për një javë mjeshtrit kane ndërtuar një mur të lartë dhe një derë, dhe kanë mbjellur shumë lloj të fidaneve të frutave.

▲Për kujdesjen e varrit e gjejnë një tyrbedar (roje) me familje duke i financuar vetem për kujdesjen e varrit.

▲Në vitin 1866 nga riparimi i bërë në obor ku gjindej pusi u ndërtua një qeshme.

▲Në 1884, me statut u rivendos në mënyrë të konsiderueshme Sulltan Abdülmecid dhe kishte emëruar Haxhi Ali _në si tyrbedar me 300 paga kurush.

▲Për të siguruar strehim dhe pushim vizitorëve në tyrbe Sulltan. Abdul Hamid Khan kishte dhënë urdhra që të ndërtohej një pushimore dy -katëshe , ku edhe është përfunduar në vitin 1896.

▲Sultan V. Mehmed Reshad, vizitoi Kosovën më 16 qershor, 1911. Disa muaj më parë se vizita e varrit u rivendos, oborr mobiluar gur, një burim (tani ekzistuese), e shenjtë të pranishëm është ndërtuar dhe riparimet janë mbishkruar

▲Me përhapjen e Luftës Ballkanike, mbas vitit 1912 ruajtjen e tyrbes kishte marur qeveria e Serbisë,. Me nënshkrimin e traktatit të paqes në Stanboll midis Turqisë dhe Sërbisë më 01-04 Mars 1914. sipas pikes 10 të traktatit Turqia pranon të bëjë pagesën për mirëmbajtjen dhe shpenzimet e lidhura për tyrben.

▲Në Luftën e Parë botërore kjo traktat u anulua.

▲Pas Luftës së Dytë Botërore, në vitin 1960-61 varri ishte vënë nën patronazhin e shtetit ku dhe tyrbja është riparuar në një mënyrë themelore.

▲Me rastin e 600 vjetorit të Çlirimit në vitin 1989 nga ana e shtetit të Jugosllavisë është marrë vendimi që të bëhet restaurimi I tyrbes së Sulltan Muratit.

▲Megjithatë, riparimi është bërë vetëm duke e lyer varrin me gëlqere.