Wikipedia

Tepelena: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
Hatake (diskuto | kontribute)
7.597 edits
No edit summary
Hatake (diskuto | kontribute)
7.597 edits
Rreshti 28:
Ne kete rreth, fale pozicionit gjeografik, ka pasur shume qendra te banuara, si vende banimi te hapura ne rajonet [[Dragoti]], [[Beçishti]], [[Damësi]], ashtu dhe vendbanime te fortifikuara me mure masive.
== Pak historiHistorik ==
 
NeNë shekujt epas pare te e.sK. u vu re njenjë nderprerjendërprerje e veprimtariseveprimtarisë fortifikuese, qeqë perkonpërkon me tetë ashtequajturen "paqe romake" (Pax Romana), por memë tej për tetë perballuarpërballuar dyndjet e barbarevebarbarëve dhe levizjetlëvizjet e brendshme ndertimetndërtimet u gjalleruangjallëruan. NeNë ketekëtë periudheperiudhë tetë vonevonë antike nenë [[TepeleneTepelenë]] u zhvilluan ndertimendërtime nenë pika kycekyçe, nenë qytet dhe nenë nyjet rrugore. HistorianetHistorianët trajtojnetrajtojnë si tetë kesajkësaj periudhe punimet ne Kalivaç, ZharreZharrë, Qesarat (ku janë gjetur qypa, gdhendje mermeri e mbeturina te nje banje antike)...
Tepelena është një vendbanim i hershem që lidhet me ndërtimin e një keshtjelle në shek IV-VI, të ngritur në këtë pikë strategjike në kryqëzimin e rrugëve të Vjosës, grykës së [[Këlcyra|Këlcyres]], Drinosit dhe Mallakastrës. ▼
Ne lashtesi, Tepelena bente pjese ne treven e Kaonise. Zona e Buzit lidhej me iliret e Antipatrese (Beratit), [[Krahësi]] me Bylynet (Mallakaster) dhe Lopesi me Amantinet (Plloca e Vlores). Ne fundin e shekullit te 9-te, Tepelena hyn ne Themen e Nikopopjes pastaj ne Despotatin e Epirit.Nga fundi i shekullit te 14-te, filloi depertimi i turqve ne Shqiperine e Jugut. Ky pushtim, perpjekjet për rregjistrimin e popullsise dhe për ndryshimet e fese se krishtere iu kundeshtuan me arme ne dore... ▼
 
▲Ne lashtesilashtësi, Tepelena bentebënte pjesepjesë nenë treventrevën e KaoniseKaonisë. Zona e Buzit lidhej me iliretilirët e AntipatreseAntipatresë (Beratit[[Berati]]t), [[Krahësi]] me BylynetBylynët (MallakasterMallakastër) dhe Lopesi me AmantinetAmantinët (Plloca e Vlores[[Vlorë]]s). NeNë fundin e shekullit tetë 9-te, Tepelena hyn nenë ThemenThemën e NikopopjesNikopojës pastaj nenë Despotatin e Epirit. Nga fundi i shekullit tetë 14-tetë, filloi depertimidepërtimi i turqve nenë ShqiperineShqipërinë e Jugut. Ky pushtim, perpjekjetpërpjekjet për rregjistrimin e popullsisepopullsisë dhe për ndryshimet e fesefesë sesë krishtere iu kundeshtuankundërshtuan me armearmë nenë dore..dorë.
Ne vitin 1492 ndaloi ne Tepelene për 24 dite, ekspedita ndeshkimore e sulltan Bajazitit te II. Ne shekullin e XVI, Tepelena bente pjese ne sanxhakun e Vlores. Nga fundi i ketij shekulli, filloi islamizimi masiv duke bere kerdine ne lemin e taksave dhe ne jeten shoqerore.▼
▲Tepelena është një vendbanim i hershem që lidhet me ndërtimin e një keshtjelle në shek IV-VI, të ngritur në këtë pikë strategjike në kryqëzimin e rrugëve të Vjosës, grykës së [[Këlcyra|Këlcyres]], Drinosit dhe Mallakastrës.
 
▲NeNë vitin 1492 ndaloi nenë Tepelene për 24 dite, ekspedita ndeshkimorendëshkimore e sulltan Bajazitit tetë II. NeNë shekullin e XVI, Tepelena bentebënte pjesepjesë nenë sanxhakun e VloresVlorës. Nga fundi i ketijkëtij shekulli, filloi islamizimi masiv duke berebërë kerdinekërdinë nenë leminlëmin e taksave dhe nenë jetenjetën shoqeroreshoqërore.
Poshtë kështjellës rruhen gjurmë të një ure të madhe, pjesa e pare me harqe të shekullit të dytë. Pesë fazat e tjera janë ngritur nga shekulli VI deri XIX. Ajo u shkaterrua nga pushtuesit Osman në 1492.Në shekullin XVII Tepelena kishte 250 shtepi. Me 1789 Tepelenën e shtiu në dore [[Ali Pashë Tepelena|Ali pash Tepelena]]. Kalaja aktuale u rindertua prej tij me 1819 me nje sipërfaqe 4-5 ha me tre hyrje dhe 3 kulla. Deri më 1820 ka qënë rezidenca e dytë e ApT. ▼
 
▲Poshtë kështjellës rruhen gjurmë të një ure të madhe, pjesa e pareparë me harqe të shekullit të dytë. Pesë fazat e tjera janë ngritur nga shekulli VI deri XIX. Ajo u shkaterrua nga pushtuesit Osman në 1492. Në shekullin XVII Tepelena kishte 250 shtepi. Me 1789 Tepelenën e shtiu në dore [[Ali Pashë Tepelena|Ali pash Tepelena]], nga ku mori dhe llagapin. Kalaja aktuale u rindertuarindërtua prej tij memë 1819 me nje sipërfaqe 4-5 ha me tre hyrje dhe 3 kulla. Deri më 1820 ka qënë rezidenca e dytë e ApTPashasë. Kalaja e ndërtuar nga Ali Pasha për të rrethuar sarajet e tij është monumenti më i rëndësishëm në Tepelenë. Me sipërfaqe 4.5 hektarë, ajo u ndërtua në vitin 1819.
Nëse hidhet vështrimin mbi [[Lumi Vjosa|Vjosë]] nga Kalaja do shohësh një urë këmbësore mbi lumë, e cila mbështetet mbi shtylla mjaft të vjetra prej guri. Ura origjinale u ndërtua nga Ali Pasha si një dhuratë për qytetin. Ura mund të kalohet duke ju çuar në fshatin Beçisht, vendlindja e Ali Pashës. Mbeturinat e shtëpisë së tij mund të shihen dhe sot dhe çdo banor mund t’jua tregojë ato.
 
Më 1918 u krijua Klubi Atdhetar "[[Bashkimi]]" me pjesmarrjen aktive të patriotit [[Avni Rustemi]], që në atë periudhë ishte mesues në Tepelenë.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Tepelena"