|
<b>Urani</b> eshte planeti i 7-te nga dielli dhe i 3-ti me i madh (me diameter). Urani eshte me i madh ne diameter, por me i vogel ne peshe se Neptuni.
<b><p>Distanca: 2,870,990,000 km nga Dielli </p>
<p>Distanca: 2,574,950,400 nga Toka</p>
<p>Diametri: 51,118 km </p>
<p>Masa: 8.683e25 kg</p>
<p>Rrotullimi Rreth Diellit: 84 Vjet</p>
<p>Rrotullimi Rreth Vetes: 17.2 ore </p>
<p>Nese ne Toke peshon 68 kg ne Uran peshon 60 kg</p>
<p>Tempratura: -224° C Posht Zeros</p></b>
Urani eshte perendi e lashte greke e qiejve. Urani ishte i biri dhe shoku i Gaia babai i Cronus (Saturni) dhe e Cyclopes dhe Titans (paraardhesit e perendive madheshtore).
Urani, eshte planeti pare i zbuluar ne kohet moderne, u zbulua nga William Herschel, ndersa kerkonte ne qiell me teleskopin e tij me 13 mars, 1781. Urani kishte qene pare shume here me pare, por injoruar thjesht si nje yll tjeter. Zbulimi i pare ishte ne vitin 1690 kur John Flamsteed i vuri emrin 34 Tauri . Herschel e quajti ate "Sidus Georgium" (Planeti gjeorgjian) ne nder te mbrojtes se tij. Emri Urani ishte propozuar nga Bode, ne perputhje me emra te tjere planetare nga mitologjia klasike, por nuk vinin ne perdorim te perbashket deri ne 1850.
Urani eshte vizituar nga vetem nje anije kozmike, Voyager 2 me 24 Janar 1986.
Ne kohen e kalimit nga Voyager 2, poli jugut i Uranit ishte ne drejtim direkt nga Dielli. Kjo rezulton ne faktin e çuditshem se rajonet polare tek Urani marin me teper energji nga Dielli se sa nga rajonet e tij ekuatoriale. Megjithate Urani eshte me i nxehte ne ekuator se sa ne polet e tij.
Ne fakt, ka nje beteje te vazhdueshme ne lidhje me polet tek Urani, Prirja e tij boshtore eshte pak mbi 90 grade dhe rrotullimi i tij eshte i drejtperdrejte, ose eshte pak me pak se 90 grade. Problemi eshte se ju duhet te beni nje vije ndarese diku, sepse ne nje rast si Venus ka mosmarreveshje te vogla, qe rrotullimi eshte me te vertete reaksionar (jo nje rrotullim i drejtperdrejte me nje prirje gati 180).
Urani eshte i perbere kryesisht nga shkemb dhe sherbime te ndryshme, me vetem rreth 15% hidrogjen dhe pak helium. Urani dhe Neptuni jane shume te ngjashem me berthamen e Jupiterit dhe Saturnit me hidrogjen te lengshem dhe metalik. Duket se Urani nuk ka nje baze shkembore si Jupiteri dhe Saturni, por me teper materiali i tij eshte pak i shperndare uniformisht.
Atmosfera tek Urani eshte e perbere me rreth 83% hidrogjen, 15% helium dhe leng natyror 2%.
Si planetet e tjera me perberje gazi, Urani ka grupe te reve te cilat ecin me nje shpejtesi extreme. Por ata jane shume te zbehta. Vezhgimet e metejshme nga HST tregojne, qe ka aktivitet edhe me shume. Urani nuk eshte me planet i bute, i merzitshem, nga ato qe Voyager pa. Tani duket qarte se dallimet jane per shkak te efekteve sezonale sepse Dielli tani eshte ne nje gjeresi me te ulet me Uranin cila mund te shkaktoje effektet e motit ne dite dhe nate. Qe nga 2007 e me tej Dielli do te jete direkt mbi ekuatorin e Uranit.
Theksojme: ky variacion eshte tani ne proces sepse jemi ne 2010
Shikoni imazhin rreth ketij informacioni
Ngjyra blu tek Urani eshte rezultat i absorbimit te drites kuqe nga metani ne atmosferen e larte. Mund te kete dhe ngjyra te ndryshme si Jupiteri, por ato mund te jene te fshehura nga shtresat e veshura te metanit.
Si planetet e tjera, Urani ka unaza. Unazat e Uranit jane te perbera nga grimca mjaft te medha, qe shkojne deri ne 10 metra ne diameter perveç pluhurit te imet. Urani ka 11 unaza te njohura, te gjithe shume te zbehta, nje nga unazat quhet Epsilon. Unazat e Uranit ishin te parat, qe u zbuluan dhe pastaj vijuan ato te Saturnit. Kjo ishte me rendesi te konsiderueshme dhe ne tani e dime se unazat jane nje tipar i perbashket i planeteve dhe nuk eshte nje karakteristike vetem e Saturnit.
Voyager 2 zbuloi 10 hena te vogla, perveç atyre 5 te medhave, te cilat jane te njohura tashme. eshte e mundur te kete edhe disa satelite me te vegjel ne unaza. Fusha magnetike tek Urani eshte e rastesishme dhe nuk eshte e perqendruar ne qender te planetit ku anohet gati 60 grade ne lidhje me boshtin e rrotullimit. Ajo eshte krijuar ndoshta nga levizje ne thellesi relativisht te ceket brenda Uranit.
Urani eshte teper i veshtire per tu pare me sy, por eshte mjaft e lehte per t'u pare me teleskop (ne qofte se ju e dini saktesisht se ku mund te shikoni).
<b>Urani ka 27 hena te emeruara</b>
Ndryshe nga organet e tjera ne Sistemin Diellor, qe kane emra nga mitologjite klasike, henat e Uranit i marrin emrat e tyre nga shkrimet e Shekspirit dhe te Papes. Ata formojne tri klasa te dallueshme: 11 hena te vogla shume te erreta , zbuluar nga Voyager 2, 5 hena te medha, dhe ato te zbuluara ne kohet e lashta.
<b><p>1: Elton Balla</P>
<p>2: Adri Xherrahi</p>
<p>Organizata Shqipetare Shkencore "UniversAlb"</p></b>
<b>Websiti Zyrtare</b> http://www.universalb.com
{{Planet}}
[[Kategoria:Planetë]]
{{Link FA|ru}}
[[af:Uranus (planeet)]]
[[als:Uranus (Planet)]]
[[am:ኡራኑስ]]
[[an:Urano (planeta)]]
[[ang:Uranus]]
[[ar:أورانوس]]
[[arz:اورانوس]]
[[ast:Uranu (planeta)]]
[[az:Uran (planet)]]
[[bar:Uranus (Planet)]]
[[bat-smg:Orans]]
[[be:Планета Уран]]
[[be-x-old:Уран (плянэта)]]
[[bg:Уран (планета)]]
[[bn:ইউরেনাস গ্রহ]]
[[bo:སྐར་མ་གནམ་རྒྱལ།]]
[[br:Ouran (planedenn)]]
[[bs:Uran (planeta)]]
[[ca:Urà (planeta)]]
[[cs:Uran (planeta)]]
[[csb:Ùran]]
[[cv:Уран (планета)]]
[[cy:Wranws (planed)]]
[[da:Uranus (planet)]]
[[de:Uranus (Planet)]]
[[el:Ουρανός (πλανήτης)]]
[[eml:Uràn]]
[[en:Uranus]]
[[eo:Urano (planedo)]]
[[es:Urano (planeta)]]
[[et:Uraan (planeet)]]
[[eu:Urano (planeta)]]
[[fa:اورانوس]]
[[fi:Uranus]]
[[fiu-vro:Uraan (hod'otäht)]]
[[fo:Uranus]]
[[fr:Uranus (planète)]]
[[frp:Urano (planèta)]]
[[frr:Uranus]]
[[fy:Uranus]]
[[ga:Úránas (pláinéad)]]
[[gan:天王星]]
[[gd:Urànus (planaid)]]
[[gl:Urano]]
[[gu:યુરેનસ (ગ્રહ)]]
[[gv:Uranus]]
[[haw:Hele‘ekela]]
[[he:אורנוס]]
[[hi:अरुण]]
[[hr:Uran (planet)]]
[[ht:Iranis]]
[[hu:Uránusz]]
[[hy:Ուրան (մոլորակ)]]
[[id:Uranus]]
[[ilo:Uranus (planeta)]]
[[io:Urano]]
[[is:Úranus (reikistjarna)]]
[[it:Urano (astronomia)]]
[[ja:天王星]]
[[jbo:uranos]]
[[jv:Uranus]]
[[ka:ურანი (პლანეტა)]]
[[kk:Уран (ғаламшар)]]
[[kn:ಯುರೇನಸ್]]
[[ko:천왕성]]
[[ksh:Urranuß (Planneet)]]
[[ku:Ûranûs (gerstêrk)]]
[[kw:Ouran (planet)]]
[[la:Uranus (planeta)]]
[[lb:Uranus (Planéit)]]
[[li:Uranus (planeet)]]
[[lij:Oran (astronomia)]]
[[lt:Uranas (planeta)]]
[[lv:Urāns (planēta)]]
[[mdf:Уран (шары тяште)]]
[[mg:Uranus]]
[[mk:Уран (планета)]]
[[ml:യുറാനസ്]]
[[mn:Тэнгэрийн ван]]
[[mr:युरेनस ग्रह]]
[[ms:Uranus]]
[[mt:Uranu (pjaneta)]]
[[mwl:Ourano]]
[[my:ယူရေးနပ်စ်ဂြိုဟ်]]
[[mzn:اورانوس]]
[[nah:Ilhuicateōcītlalli]]
[[nds:Uranus (Planet)]]
[[ne:युरेनस]]
[[nl:Uranus (planeet)]]
[[nn:Planeten Uranus]]
[[no:Uranus]]
[[nov:Urane (planete)]]
[[nv:Yoowéinis]]
[[oc:Uranus (planeta)]]
[[pa:ਉਰਣ]]
[[pam:Uranus]]
[[pl:Uran]]
[[pms:Uran (pianeta)]]
[[pnb:یورینس]]
[[pt:Urano (planeta)]]
[[qu:Uranu (puriq quyllur)]]
[[rm:Uranus (planet)]]
[[ro:Uranus]]
[[ru:Уран (планета)]]
[[sah:Уранус]]
[[scn:Uranu (pianeta)]]
[[se:Uranus]]
[[sh:Uran (planeta)]]
[[si:යුරේනස්]]
[[simple:Uranus]]
[[sk:Urán (planéta)]]
[[sl:Uran (planet)]]
[[so:Uraano]]
[[sr:Уран]]
[[st:Yuranese]]
[[stq:Uranus]]
[[sv:Uranus]]
[[sw:Uranus]]
[[szl:Ůrůn]]
[[ta:யுரேனசு]]
[[te:యురేనస్]]
[[tg:Уран]]
[[th:ดาวยูเรนัส]]
[[tl:Urano]]
[[tpi:Yurenes (planet)]]
[[tr:Uranüs (gezegen)]]
[[ug:ئۇران (پلانىت)]]
[[uk:Уран (планета)]]
[[ur:یورینس]]
[[uz:Uran (sayyora)]]
[[vi:Sao Thiên Vương]]
[[war:Urano]]
[[yi:אוראנוס]]
[[zh:天王星]]
[[zh-classical:天王星]]
[[zh-min-nan:Thiⁿ-ông-chheⁿ]]
[[zh-yue:天王星]]
| 
