Emil Dyrkhemi: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
AXRL (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
Në tezën e tij të doktoraturës ''De la division du travail social'' (1893 ; Ndarja e punës në shoqëri), '''Durkheim''' shkruan se çështja kryesore e veprës është pikërisht raporti i individit ndaj shoqërisë. Këtë ai e bën të dijshme edhe në tezën tjetër ''Le Suicide'' (1897 ; Vetëvrasja) ku argumenton se individi është
Interesimi për konceptin e integrimit, përfshierjen e individëve në rregullin shoqëror, e përcolli Durkheim-in gjatë tërë jetës së tij. Integrimi (apo solidariteti shoqëror) është i rëndësishëm për ruajtjen e barazpeshës shoqërore. Durkheim e shihte evolucionin shoqëror si një lëvizje nga solidariteti mekanik i shoqërive fisnore në solidaritetin organik karakteristik për shoqëritë industriale. Ai argumentonte se shoqëritë primtive karakterizohen nga një vetëdije e fuqishme kolektive, të cilën ai e definoi si ‘tërësi e besimeve dhe ndjenjave të përbashkëta të qytetarëve mesatar të së njejtës shoqëri’. Me rritjen e ndarjes së punës, rritet edhe individualizmi.▼
Kjo pjesë e punës së Durkheim-it bazohet në tipologjinë gemeinschaft-gesellschaft të dhënë nga Ferdinand Toennie (1855-1963). (Tipologjia është analizë e bazuar në tipe). Toennie ishte i interesuar të krahasojë komunitetet primitive (gemeinschaft) me shoqëritë moderne industriale (gesellschaft). Komuniteti (gemeinschaft) karakterizohet nga dominimi i lidhjeve të ngushta personale apo familjare; shoqëria (gesellschaft) karakterizohet me dominim të lidhjeve më shumë jopersonale apo lidhjeve praktike.▼
Durkheim-i, duke ndjekur Toennie-n, analizoi tipet e solidaritetit në shoqëritë primitive dhe moderne. Ai të parën e quajti ‘solidaritet mekanik’ (në të cilën vetëdija kolektive është e fortë) dhe të dytën ‘solidaritet organik’ (në të cilën vetëdija kolektive është e dobët dhe i detyrohet shtimit të individualizmit). Sikurse Toennie dhe Durkheimi, Parsons konsideronte se dallimi ndërmjet këtyre të dyjave të ishte rrënjësore. Lidhjet në shoqëritë tradicionale, të cilat kryesisht janë personale dhe stabile, ai i quajti ‘ekspresive’, ndërsa lidhjet në shoqëritë moderne, të cilat kryesisht janë jopersonale dhe praktike, i quajti ‘instrumentale’.▼
Individi nuk mund të jetë autonom. Ai ka nevojë të ofrojë e të kërkojë, pra të shkëmbejë me të tjerët. Shoqëria është e mundur, integriteti shoqëror ruhet në saje të solidaritetit. Solidariteti, për Durkheim-in, është lidhje e ndërsjellë, kushtëzim, dhe varësi reciproke. Në bazë të solidaritetit krijohen edhe marrëdhëniet e tjera shoqërore dhe kur ndërron mënyra e solidaritetit ndërron edhe sistemi i shoqërisë. Këto tipe të shoqërisë janë shoqëria primitive, arkaike ose segmentare dhe shoqëria e ndarjes së punës. Vetëm ndarja shoqërore e punës mund të realizojë bashkëveprimin e individëve. Ndarja e tillë është ndarje në klasa me funksione specifike e në bashkëpunim midis tyre. Sipas pikëpamjes së tij, strukturat shoqërore dhe etike janë rrezikuar nga lindja e teknologjisë dhe mekanizimit. Ndarja e punës u ka kushtuar punëtorëve me tëhuajsim nga njëri-tjetri dhe me shtim të vartësisë reciproke, meqë asnjë nga ata tani nuk prodhon tërë produktim për vete.▼
▲Interesimi për konceptin e integrimit,
Ndërmjet individëve që lidhen e kooperojnë ka diçka të jashtme që ushtron presion nga lartë (interesi shoqëror). Duke qenë organ i një organizmi, individi është inferior kundrejt nivelit superior të një shoqërie të organizuar. Shoqërorja ka një natyrë superindividuale me një funksion konstant rregullimi. Që individi të mos e ndjejë këtë shtrëngesë si forcë të jashtme duhet të krijohen kushte të tilla ku ndarja e punës do të kuptohej si ligj i natyrës dhe si i tillë një rregull moral i sjelljes njerëzore. Në bazë të barazisë (krijimit të shanseve dhe mundësive të barabarta) polarizmi social nuk do të çonte në konflikt ose shtrëngim ekstrem, por në solidaritet maksimal midis të pabarabartëve.▼
▲Kjo pjesë e punës së Durkheim-it bazohet në tipologjinë gemeinschaft-gesellschaft të dhënë nga Ferdinand Toennie (1855-1963)
'''Dyrkemi dallon dy tipe shumë të ndryshme të shoqërisë:'''▼
▲Durkheim-i, duke ndjekur Toennie-n, analizoi tipet e solidaritetit në shoqëritë primitive dhe moderne. Ai të parën e quajti
- ajo e cila qëndron bashkë dhe ruhet me anë të solidaritetit mekanik në të cilën ka vetëm pak ndarje të punës dhe▼
▲Individi nuk mund të jetë autonom. Ai ka nevojë të ofrojë e të kërkojë, pra të shkëmbejë me të tjerët. Shoqëria është e mundur, integriteti shoqëror ruhet në saje të solidaritetit. Solidariteti, për Durkheim-in, është lidhje e ndërsjellë, kushtëzim, dhe varësi reciproke. Në bazë të solidaritetit krijohen edhe marrëdhëniet e tjera shoqërore dhe kur ndërron mënyra e solidaritetit ndërron edhe sistemi i shoqërisë. Këto tipe të shoqërisë janë shoqëria primitive, arkaike ose segmentare dhe shoqëria e ndarjes së punës. Vetëm ndarja shoqërore e punës mund të realizojë bashkëveprimin e individëve. Ndarja e tillë është ndarje në klasa me funksione specifike e në bashkëpunim midis tyre. Sipas pikëpamjes së tij, strukturat shoqërore dhe etike janë rrezikuar nga lindja e teknologjisë dhe mekanizimit. Ndarja e punës u ka kushtuar punëtorëve me tëhuajsim nga njëri-tjetri dhe me shtim të vartësisë reciproke, meqë asnjë nga ata tani nuk prodhon tërë produktim për vete.
- ajo e cila mbahet bashkë me anë të solidaritetit organik, në të cilën ndarja e punës është shumë e zhvilluar.▼
▲Ndërmjet individëve që lidhen e kooperojnë ka diçka të jashtme që ushtron presion nga lartë (interesi shoqëror). Duke qenë organ i një organizmi, individi është inferior kundrejt nivelit superior të një shoqërie të organizuar. Shoqërorja ka një natyrë superindividuale me një funksion konstant rregullimi. Që individi të mos e ndjejë këtë shtrëngesë si forcë të jashtme duhet të krijohen kushte të tilla ku ndarja e punës do të kuptohej si ligj i natyrës dhe si i tillë një rregull moral i sjelljes njerëzore. Në bazë të barazisë (krijimit të shanseve dhe mundësive të barabarta) polarizmi social nuk do të çonte në konflikt ose shtrëngim ekstrem, por në solidaritet maksimal midis të pabarabartëve.
▲'''Dyrkemi dallon dy tipe shumë të ndryshme të shoqërisë:'''
▲
▲
=== Solidariteti mekanik ===
Solidariteti mekanik është solidaritet i ngjashmërisë; individët kanë të
=== Vetëdija kolektive ===
Line 21 ⟶ 23:
Në shoqërinë e cila ekziston në bazë të solidaritetit mekanik vetëdija kolektive ekziston jashtë dhe 'mbi' apo pavarësisht nga individët dhe rrënjoset/ngulitet tek ata. Me vetëdije kolektive nënkuptohen vlerat e përbashkëta apo ajo që sociologët bashkëkohorë i quajnë norma të shoqërisë: vlerat dhe normat më të rëndësishme të shumicës së njerëzve dhe të cilat mbrohen me ligjin represiv.
Në këtë shoqëri të tillë ndarja e punës është në një nivel shumë bazik, si duket jo më shumë se sa ndarja e punës në bazë të dallimeve gjinore. Solidaritetit mekanik nënkupton ngjashmërinë e individëve. Të gjithë kanë besime themelore të ngjashme për botën dhe jetën dhe kryesisht këto besime mbështeten te feja dhe të gjithë merren me veprimtari të
=== Ligji represiv ===
Line 29 ⟶ 31:
=== Solidaritetit organik ===
Quhet kështu për shkak të ekzistimit të më shumë se një analogjie në mes të organizmit të njeriut dhe shoqërisë; prandaj shoqëritë mund të konsiderohen si organizma të gjallë. Sikurse që në trupin e njeriut organet e ndryshme kompletojnë njëra-tjetrën dhe funksionojnë
Solidariteti organik është bashkësi jo na ngjashmëria, por ndryshueshmëria. Solidariteti organik është solidariteti në bazë të ndarjes së punës shoqërore. Shoqëritë të cilat ekzistojnë në bazë të solidaritetit organik kanë zhvillim të mirë të ndarjes së punës. Është e njohur se ndarja e punës ka përparësi ekonomike (rritjen e prodhimit etj.), por Durkheim-i e shquan edhe një funksion shoqëror të tij : dallimet e përfshira në ndarjen e punës i bashkojnë njerëzit. Analogjikisht me organizmin ku gjymtyrë të ndryshme kryejnë funksine të ndryshme por lidhen në një tërësi, shoqëria e ndarjes së punës është një sistem i caktuar, ku secili ka rol të veçantë, kryen funksion të veçantë. Grupimi i individëve bëhet sipas natyrës së veçantë të punës që e bën, të veprimit të cilit i kushtohet. Vendi i individit është rrethi
=== Ndarja e punës ===
Ndarja e punës është ajo që gjithnjë e më tepër luan rolin që më parë e luante vetëdija kolektive. Ndarja e punës shoqërore trajtohet si ligj i përgjithshëm. Rezultati më i rëndësishëm i ndarjes së punës nuk është se ajo e rrit rendimentin e punës së ndarë, por se këto punë i bën solidare dhe reciprokisht të varuara. Shkaku i ndarjes duhet të kërkohet në dendësinë e shoqërisë materiale (numri i banorëve) dhe dendësisë morale (intensiteti i ndërveprimit – komunikimit) të banorëve. Arsyeja që dendësia materiale sjell ndarjen e punës është lufta për ekzistencë – ku krijon një situatë të atillë që secili të zë një vend, të luajë një rol, të kryejë një funksion. Me ndarjen e punës, Durkheim-i, shpjegon solidaritetin shoqëror, tipet e shoqërisë, zhvillimin e individit, trajtat e së drejtës. Me zgjerimin e ndarjes së punës njerëzit bëhen gjithnjë e më të varur ndaj njëri-tjetrit, sepse çdo njeri ka nevojë për të mira dhe për shërbime që ia sigurojnë të tjetër. Ai e sheh ndarjen e punës vetëm si krijim zejesh dhe profesionesh të ndryshme. Durkemi argumenton se ndarja e punës zëvendëson gradualisht fenë si baza kryesore e unitetit social.
Struktura shoqërore e lidhur me këtë lloj të solidaritetit është shumë e ndërlikuar dhe tejet e organizuar. Vetëdija kolektive mbetet/ekziston por zvogëlohet rëndësia e saj, që prek vetëm një pjesë të vogël të jetës sonë dhe përqendrohet vetëm në individë. Mu këtu vërehet rëndësia dallimit në mes të integrimit në sistem dhe integrimit shoqëror. Integrimi në sistem, ndarja e punës është mirë e organizuar përmes tregut, shtetit dhe kështu me
=== Ligji restitutiv ===
Shfaqja e jashtme e solidaritetit organik është ligji restitutiv (kthyes, dëmshpërblyes), i cili interesohet për marrëdhëniet mes individëve dhe grupeve, dhe i cili ka më pak qëllimin të ndëshkojë dhe më shumë të kthejë gjendjen e cila mbretëronte në fillim të marrëdhënies (gjendjen e statuskuosë)
=== Zhvillimi i individualitetit ===
Zhvillimi i shoqërisë së ndarjes së punës është i lidhur me zhvillimin e individualitetit të personit. Në bazë të ndarjes së punës shtohet ndërvartësia e individëve. Individi luhat midis dy poleve : natyrës së vet individuale dhe natyrës së tij sociale. Si individ synon të arrijë një qëllim të veçantë, si anëtar i shoqërisë një qëllim të përgjithshëm kolektiv. Vetëdijes kolektive, sipas Lukes, i
=== Vlerësim ===
Më duket se nuk kemi nevojë t'i shohim këto dy tipe të integrimit si realitete ekzistuese empirike, por si tipe ideale të kuptimit të Dyrkemit. Duket se që të dy format e solidaritetit janë gjithmonë
== SI SHPJEGOHET KONFLIKTI SHOQËROR : FORMAT JONORMALE TË NDARJES SË PUNËS ==
Analogjia me organizmin e gjallë nënkupton një nivel të lartë të integrimit në sistem dhe
Forma më e dukshme e
Forma e dytë e ndarjes abnormale të punës gjithashtu ka jehona në debatet bashkëkohore politike. Dyrekmi e quajti atë
Forma e tretë e ndarjes abnormale të punës është deficiti (mungesa) e drejtuesve/ defekti në udhëheqje të
== DYRKEMI PËR INTEGRIMIN SHOQËROR DHE INTEGRIMIN NË SISTEM ==
Line 65 ⟶ 67:
=== Integrimi Social ===
Në të gjitha shoqëritë integrimi social arrihet përmes vetëdijes kolektive – mënyrat e përbashkëta të të menduarit (logjik, konceptet për gjithësinë dhe kohën, besimet e përbashkëta, normat dhe vlerat). Në shoqëritë të cilat drejtohen përmes solidaritetit mekanik, feja është qendrore. Në shoqëritë më komplekse bashkëkohore, vetëdija kolektive përfshin më pak jetët tona por fokusohet në etikën e lirisë së individit – ajo bëhet fe e njerëzimit.
=== Integrimi në sistem ===
Aty ku dominon solidariteti mekanik, integrimi në sistem është integrimi shoqëror i garantuar nga vetëdija kolektive. Ku dominon solidariteti organik, integrimi në sistem arrihet me ndarjen e punës.
[[ar:إميل دوركايم]]
|