Arsyeja: Dallime mes rishikimesh

'''Arsyeja''' ([[Greqishtja e lashtë|greq]]. ''λογική'', logiki dhe [[Latinishtja|lat]]. ''ratio'') në [[Filozofia|filozofi]] është aftësia ose [[ecuria]] nëpërmjet së cilës vetëm qeniet [[Njeriu|njerëzore]] ushtrojnë [[mendimi]]n, kryesisht atë [[Abstraksioni|abstrakt]] (të nxjerrë) në lidhje me botën dhe kuptimin e saj, të njohjes dhe veprimit në jetën tonë të përditshme. Arsyeja është pasuria më e madhe e [[njohuria|njohurisë]], që mbikëqyr [[kuptimi]]n "përzgjedhës" dhe vendos apo njeh kufizimet e tij.

 

Nganjëherë arsyeja i kundërvihet [[ndijimi]]t, [[perceptimi]]t (përkapshmërisë), [[shqisimit]]t dhe [[Dëshira|dëshirës]]. Sipas [[David Hume]]s arsyeja është në shërbim të dëshirave (d.m.th. mjeti për të mbajtur atë që do).

 

Për [[Emanuel Kanti]]n, arsyeja (gjermanisht ''Vernunft'') është fuqia e mbledhjes së [[Koncepti|koncepteve]] të dhëna nga [[mendimi]]. Arsyeja që është në gjendje të japë parime [[apriori]] quhet nga Kanti "e pastër, e kulluar" (emërtim që i dha titullin veprës së tij kryesore, "[[Kritika e arsyes së kulluar]]), për ta dalluar nga "arsyeja praktike" që lidhet me [[morali]]n e sjelljes.

 

 

* [[Gjykimi]]

* [[Mendimi]]

* [[Teoria e njohurisë]]

 

 

 

[[ar:عقل (فلسفة)]]

[[en:Reason]]

[[eo:Racio]]

[[et:Mõistus]]

[[fa:عقل]]