Ahmet Tevfik Pasha
Ahmet Tevfik Pasha (Turqishtja osmane: احمد توفیق پاشا; 11 shkurt 1845 - 8 tetor 1936), i njohur si Ahmet Tevfik Okday sipas Ligjit mbi Mbiemrin Turk të vitit 1934, ishte një burrë shteti osman me prejardhje etnike tatar të Krimesë. Ai ishte Veziri i fundit i Madh i Perandorisë Osmane. Ai e mbajti postin tri herë, të parën në vitin 1909 nën sulltan Abdul Hamid II, dhe nga viti 1918 deri më 1919 dhe nga viti 1920 deri më 1922 nën Mehmed VI gjatë pushtimit aleat të Stambollit. Përveç kryeministrisë, Ahmet Tevfik ishte gjithashtu diplomat, anëtar i Senatit Osman dhe Ministër i Punëve të Jashtme.
Ahmet Tevfik Pasha | |
|---|---|
 | |
| Veziri i Madh i Perandorisë Osmane | |
| Në detyrë 21 tetor 1920 – 4 nëntor 1922 | |
| Monarku | Mehmed VI |
| Paraprirë nga | Damat Ferid Pasha |
| Pasuar nga | Zyra u shpërbë İsmet İnönü, si Kryeministri i Turqisë |
| Në detyrë 11 nëntor 1918 – 3 mars 1919 | |
| Monarku | Mehmed VI |
| Paraprirë nga | Ahmet Izet Pasha |
| Pasuar nga | Damat Ferid Pasha |
| Në detyrë 13 prill 1909 – 5 maj 1909 | |
| Monarku | Abdul Hamid II-Mehmed V |
| Paraprirë nga | Husein Hilmi Pasha |
| Pasuar nga | Husein Hilmi Pasha |
| Ministër i Punëve të Jashtme të Perandorisë Osmane | |
| Në detyrë 1899–1909 | |
| Monarku | Abdul Hamid II |
| Kryeministri | Halil Rifat Pasha Mehmed Said Pasha Mehmed Ferid Pasha Kâmil Pasha Hüseyin Hilmi Pasha |
| Paraprirë nga | Sait Halim Pasha |
| Pasuar nga | Mehmed Rifat Pasha |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 11 shkurt 1845 Stamboll, Vilajeti i Stambollit, Perandoria Osmane |
| Vdiq më | 8 tetor 1936 (91 vjet) Stamboll, Turqi |
| Nënshtetësia | Turk |
| Bashkëshortja/et | Elisabeth Tschumi |
| Fëmijët | 5 |
Biografia Redakto
Ahmet Tevfik lindi më 11 shkurt 1845 në Kostandinopojë. Babai i tij, Ferik Ismail Pasha, ishte një tatar të Krimesë, i ardhur nga dinastia Giray.[1] Ahmet Tevfik hyri në shërbimin ushtarak, por u largua pasi u bë oficer i ri, duke filluar trajnimin e burokracisë qeveritare. Pas vitit 1872, ai mbajti poste të ndryshme të ministrisë së jashtme. Pasi shërbeu si ambasador në Romë, Vjenë, Shën Petersburg dhe Athinë, ai shërbeu si chargé d'affaires osman dhe ambasador në Gjermani në Berlin nga viti 1885 deri më 1895.[1] Pas kthimit në Stamboll, ai shërbeu si Ministër i Punëve të Jashtme (turqisht: Hariciye Nazırı) nga viti 1899 deri më 1909. Pas shpalljes së Epokës së Dytë Kushtetuese në vitin 1908, Ahmet Tevfik Pasha u emërua në një vend në Senatin e ringjallur të Perandorisë Osmane (turqisht: Ayan Meclisi), dhoma e sipërme e gjithashtu ringriti parlamentin, Asambleja e Përgjithshme (turqisht: Meclis-i Mebusan).
Ndërsa shërbente si chargé d'affaires në Athinë, ai u takua dhe u martua me Elisabeth Tschumi, një grua zvicerane që punonte si guvernatore për fëmijët e një diplomati tjetër. Ata kishin pesë fëmijë së bashku.[1]
Mandati i parë si Vezir i Madh Redakto
Periudha e parë e postit të Ahmet Tevfik Pashës si vezir i madh ishte një nga rezultatet e drejtpërdrejta të incidentit të dështuar kundërrevolucionar të 31 marsit (i cili ndodhi në të vërtetë më 13 prill) në vitin 1909. Kur absolutistët shpallën kundër-grusht shtetit, ata kërkuan dhe morën dorëheqjen e vezirit të mëparshme të madh Hüseyin Hilmi Pasha. Dhe megjithëse zëvendësuesi i tyre i preferuar nuk ishte Ahmet Tevfik Pasha, emërimi i tij të paktën përmbushi kërkesat e tyre për largimin e Hüseyin Hilmi Pashës.[2] Ahmet Tevfik Pasha, i cili vetëm me dëshirë e kishte marrë postin me nxitjen e sulltanit pro-absolutist Abdul Hamid II, formoi një qeveri të përbërë nga anëtarë kryesisht jopartiakë dhe neutralë dhe mori masa paraprake për të kufizuar rritjen e dhunës që kishte filluar në Stamboll dhe Adana. Pasi Ushtria e Veprimit (turqisht: Hareket Ordusu) hyri në Stamboll dhe rivendosi qeverinë kushtetuese, dhe Abdul Hamid u rrëzua, Ahmet Tevfik Pasha dha dorëheqje dhe Hüseyin Hilmi Pasha u kthye si vezir i madh.
Mandati i dytë si Vezir i Madh Redakto
Pas Luftës së Parë Botërore dhe dorëheqjes së Ahmed Izzet Pashës, Ahmet Tevfik Pasha u emërua përsëri vezir i madh më 11 nëntor 1918. Dy ditë pasi filloi mandati i tij, aleatët filluan pushtimin e tyre të Kostandinopojës. Aleatët i bënë presion Sulltan Mehmedit VI të shpërndajë parlamentin më 21 dhjetor 1918, dhe për disa javë, qeveria e Ahmet Tevfik Pashës u shpërnda gjithashtu. Ai formoi përsëri qeverinë e tij më 12 janar 1919, por pasi pushtuesit e detyruan ta shpërndajë edhe një herë, ai dha dorëheqjen si vezir i madh më 3 mars 1919.[3] Damat Ferid Pasha e pasoi atë më 4 mars 1919.[4]
Konferenca e Paqes në Paris Redakto
- Artikulli kryesor: Konferenca e Paqes në Paris
Pas mandatit të tij të dytë si vezir i madh, Ahmet Tevfik Pasha u bë kreu i Senatit të Perandorisë Osmane (i cili ende nuk ishte shpërbërë, ndryshe nga dhoma e ulët). Ai më pas shërbeu si president i delegacionit osman në Konferencën e Paqes në Paris që përfundoi Luftën e Parë Botërore. Delegacioni i Ahmet Tevfik Pashës refuzoi kushtet e rënda të traktatit të propozuar, por një delegacion tjetër i dërguar nga Veziri i Madh Damat Ferid Pasha pranoi kushtet dhe nënshkroi Traktati i Sèvres.[5]
Mandati i tretë si Vezir i Madh Redakto
Më 21 tetor 1920, ai u emërua edhe një herë Vezir i Madh, duke zëvendësuar Damat Ferit Pashën. Ndërkohë, Lëvizja Kombëtare Turke kishte krijuar një qeveri tjetër në Ankara, duke e shpallur veten si qeveria e vetme e kombit dhe duke refuzuar sulltanatin. Ahmet Tevfik Pasha i ofroi qeverisë nacionaliste të Ankarasë që të bashkohej me qeverinë e tij monarkike të Stambollit për të formuar një trup në Konferencën e Londrës në vitin 1921. Megjithatë, udhëheqësi në Ankara, Mustafa Qemali, refuzoi ofertën dhe të dy qeveritë dërguan delegacione të veçanta në konferencë, me vetë Ahmet Tevfik Pashën që drejtonte delegacionin e Stambollit dhe Bekir Sami Kunduh drejtonte delegacionin e Ankarasë. Sidoqoftë, sapo mbërriti në Londër, Ahmet Tevfik Pasha, në një lëvizje befasuese, shpalli se qeveria e Ankarasë ishte me të vërtetë qeveria e vetme e ligjshme e Turqisë dhe lejoi që Bekir Sami të ishte përfaqësuesi i vetëm në konferencë.
Pas heqjes së Sulltanatit Osman, më 1 nëntor 1922, Ahmet Tevfik Pasha u takua me qeverinë e tij. Me largimin e Sulltan Mehmedit VI dhe të paaftë për të gjetur një arsye për të mbajtur postet e tyre, qeveria filloi të japë dorëheqjen një nga një, dhe Ahmet Tevfik Pasha dha dorëheqjen tre ditë pas heqjes më 4 nëntor 1922.
Vdekja Redakto
Ahmet Tevfik Pasha vdiq më 8 tetor 1936 në Stamboll dhe u varros në Varrezat e Dëshmorëve Edirnekapı.
Referime Redakto
- ^ a b c Kalyoncu, Cemal A. "Son Sadrazamın Torunu." Aksiyon 20 Nov 1999: n. pag. Son Sadrazamın Torunu. Aksiyon.com.tr, 20 nëntor 1999.<"Haber 5552 son sadrazamin torunu" (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 9 tetor 2013. Marrë më 1 shtator 2013.>.
- ^ Necati Çavdar, Siyasi Denge Unsuru Olarak 31 Mart Vakasında Ahmet Tevfik Paşa Hükümeti, History Studies, Samsun, Mart 2011 Arkivuar 2 janar 2014 tek Wayback Machine
- ^ "Atatürk Kronolojisi - FORSNET". www.ataturk.net (në turqisht). Arkivuar nga origjinali më 31 janar 2011. Marrë më 2020-11-27.
- ^ Dadrian, Vahakn N.; Akçam, Taner (2011). Judgment at Istanbul: The Armenian Genocide Trials (në anglisht). Berghahn Books. fq. 66. ISBN 978-0-85745-251-1.
- ^ Turktarih.net sitesi Paris Barış Konferansı maddesi, Access date: June 24, 2011 Arkivuar 16 janar 2012 tek Wayback Machine