Gusharaveli
Gusharaveli, i njohur edhe si Dumsharaveli, është një valle shqiptaro-afrikane nga Ulqini, qytet shqiptar në Mal të Zi. Kjo valle rrallë performohet në dasma si vallet e tjera shqiptare, por është e pranishme në festivale dhe festa, lokale dhe kombëtare.
Historiku Redakto
Besohet se vallja ka një burim të vjetër. E kanë kënduar dhe vallëzuar me ritmin e harapëve (zezakëve) indigjenë të Afrikës, mu harapët e Ulqinit, ata të cilët janë marrë si skllevër nëpër portet afrikane dhe i kanë ruajtur në mendjen e tyre këngët dhe ritualet e e veta indigjene afrikane.
Harapët kanë pasur kafenenë e tyre “Trumbo” në Ulqin dhe aty ata janë tubuar dhe argëtuar. Vallet dhe ritualet afrikane i kanë zhvilluar deri vonë në fushën e tyre në Meteriz, që sot e ka emrin Fusha e Harapëve.
Pastaj, kjo valle është luajtur në ritualin vendas të “Surratave” (maskarada ose karnavali pranveror). Është luajtur nga familjet e harapëve, si në gazmende ashtu edhe në hidhërime. Në dasma atë e kanë luajtur ashtu siç u është kujtuar, ashtu si në Afrikë, në vendet nga i kanë prurë detarët ulqinakë.[1]
Gjatë lulëzimit të turizmit në Ulqinë, në gjysmën e dytë të shekullit 20, vallja ishte një atraksion turistik për turistët e huaj, kryesisht gjermanë.
Gusharaveli sot Redakto
Gusharaveli sot luhet si pjesë e Valles së peshkatarëve (ose Valles së detarëve), e cila është një kombinim i këngës O ti det dhe Gusharavelit. Në këtë kombinim është bërë zgjerimi i tekstit me disa fjalë dhe ka pësuar disa ndryshime në ritëm dhe vallëzim.
Teksti Redakto
Teksti i Gusharavelit i marrë nga libri Thesar popullor, i Hajro Ulqinakut.
Gusharaveli, jaraveli, Gusharavata, jaravata!
Gusharavel, mas m' u ngërdheshv, Se ta fus nji paravesh,
Ha, ha, ha! Ha, ha, ha!
Gusharaveli, jaraveli, Gusharavata, jaravata!
Gusharavel, mas m' u ngërdhesh, Se ta fus nji flakaresh,
Ha, ha, ha! Ha, ha, ha!
Gusharavel, çka je tërbu, Qi sat pa m' ngërdheshesh mu?
Ha, ha, ha! Ha, ha, ha!
Galeria Redakto
Shiko dhe Redakto
Referimet Redakto
Lidhjet e jashtme Redakto
- Youtube - Video i valles (nga min. 19 deri 23) - e performuar në kuadër të Dasmës së Ulqinit në Tiranë (2012)
- Youtube - Video i valles (nga min. 3 deri 13) - e performuar në kuadër të Dasmës së Ulqinit në Tiranë (1993)
- Youtube - Video i valles - e performuar në Budvë
- Youtube - Video i valles - e performuar nga Rozafati nën koreografinë e Angjelina Nikës në New York
- Youtube - Video i valles (pjesa 1) dhe (pjesa 2) - nën koreografinë e Haki Mulliqit
- Youtube - Video i valles - e performuar në Ulqin
- Youtube - Video i valles - e performuar në Sarandë
- Youtube - Video i valles - e performuar diku në Shqipëri