Josef Mengele
Josef Mengele ([ˈjoːzɛf ˈmɛŋələ] (
dëgjoni); 16 mars 1911 - 7 shkurt 1979) ishte një oficerë gjermanë i Schutzstaffel (SS) dhe mjek në Kampin e përqendrimit në Auschwitz gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ai perfomoi një eksperiment vdekjeprurës njerëzor ndaj të burgosurëve dhe ishte anëtarë i skuadrës së doktorëve që zgjodhën viktima për t'u vrarë në dhomën e gazit. Arritjet që u gjykuan të aftë për punë u pranuan në kamp, ndërsa ato që konsideroheshin të papërshtatshme për punë u dërguan në dhomat e gazit për t'u vrarë. Me gjithëpërfshirjen e trupave të Ushtrisë së Kuqe nëpërmjet Polonisë, Mengele u tansferua 280 km prej Auschwitz në Kampin e përqendrimit në Gross-Rosen më 17 janar 1945, vetëm dhjetë ditë para arritjes së forcave sovjetike në Auschwitz. Pas luftës, ai u largua për në Amerikën Jugore ku shmangi kapjen për pjesën tjetër të jetës së tij.
Josef Mengele | |
|---|---|
.jpg) Mengele i fotografuar jashtë Auschwitz më 1944 | |
| Emri i lindjes | Josef Rudolf Mengele |
| Pseudonimi/et | |
| Lindur më | 16 mars 1911 Günzburg, Mbretëria e Bavarisë, Perandoria Gjermane |
| Vdekur më | 7 shkurt 1979 Oqeani Atlantik Jugor, jashtë Bertiogës, Santos, São Paulo, Brazil |
| Në aleancë me | Gjermania Naziste |
| Shërbimi/ | Schutzstaffel |
| Vite shërbimi | 1938–1945 |
| Grada | SS-Hauptsturmführer (kapiten) |
| Numri i shërbimit |
|
| Çmimet |
|
| Shkollimi | |
| Bashkëshortja/et | Irene Schönbein
(m. 1939; div. 1954)Martha Mengele (m. 1958) |
| Fëmijët | Rolf Mengele |
| Firma |  |
Para luftës, Mengele ka marrur doktoraturë në antropologji dhe mjekësi, dhe filloi karrierën si hulumtues. Ai i'u bashku Partisë Naziste më 1937 dhe SS më 1938. Ai u caktua si oficer i batalionit në fillim të Luftës së Dytë Botërore, pastaj u transferua në shërbimin e kampeve të përqendrimit nazist në fillim të vitit 1943 dhe u caktua në Auschwitz, ku e pa mundësinë për të kryer hulumtime gjenetike mbi subjektet njerëzore. Eksperimentet e tij të mëvonshme u përqëndruan kryesisht në binjakët, me pak kujdes për shëndetin ose sigurinë e viktimave.[3][4]
Mengele lundroi në Argjentinë në korrik 1949, i ndihmuar nga një rrjet i ish-anëtarëve të SS. Ai filloi të jetonte në Buenos Aires dhe rreth tij, pastaj iku në Paraguaj në vitin 1959 dhe Brazil në vitin 1960, duke u kërkuar nga Gjermania Perëndimore, Izraeli dhe gjuetarët nazistë si Simon Wiesenthal që dëshironin ta çonin në gjyq. Ai e dëboi kapjen, pavarësisht nga kërkesat e ekstradimit nga qeveria gjermane e Perëndimit dhe operacionet klandestine nga agjencia e inteligjencës izraelite Mossad. Ai u mbyt në vitin 1979 pasi pati një goditje kur notonte brigjet braziliane[5] dhe u varros në Embu das Artes nën emrin "Wolfgang Gerhard", identifikimin e të cilit ai e kishte përdorur që nga viti 1971.[6]
Jeta e hershme Redakto
Mengele ka lindur më 16 mars 1911 në Günzburg, Bavaria, Gjermani. Prindërit e tij ishin Walburga (née Hupfauer) dhe Karl Mengele. Ai ishte më i moshuari prej tre fëmijëve; vëllezërit e tij të rinj ishin Karl Jr dhe Alois. Babai i tyre ishte themeluesi i kompanisë Karl Mengele & Sons, prodhuesit e makinerive bujqësore. Josef ishte i suksesshëm në shkollë dhe zhvilloi një interes në muzikë, art dhe ski. Ai mbaroi shkollën e mesme në prill të vitit 1930 dhe vazhdoi të studionte filozofinë në Mynih, ku ndodheshin selitë e Partisë naziste.[7] Në vitin 1931, Mengele u bashkua me Stahlhelm, Bund der Frontsoldaten, një organizatë paraushtarake që u zhyt në Sturmabteilung nazist (Storm Detachment, SA) në vitin 1934.[8][9]
Më 28 korrik 1939, Mengele u martua me Irene Schönbein, të cilën e kishte takuar gjatë punës si rezidente mjekësore në Lajcpig. Djali i tyre i vetëm, Rolf, lindi në vitin 1944.[10]
Shërbimi ushtarak Redakto
Mengele u bashkua me Partinë Naziste në vitin 1937 dhe Schutzstaffel në vitin 1938. Ai u trajnua në vitin 1938 me Gebirgsjäger (trupa malore të këmbësorisë) dhe u thirr për shërbim në Wehrmacht (forcat e armatosura naziste) në qershor 1940, disa muaj pas shpërthimii të Luftës së Dytë Botërore. Ai së shpejti u bë vullnetar për shërbimin mjekësor në Waffen-SS, krahu luftarak i SS, ku ai shërbeu me një rang të SS-Untersturmführer (oficer i dytë) në një batalion rezervë mjekësor deri në nëntor 1940. Ai u caktua më pas në SS- Rasse- und Siedlungshauptamt në Posen, duke vlerësuar kandidatët për gjermanizim.[11][12]
Referime Redakto
- ^ Levy 2006, f. 242.
- ^ a b USHMM: Josef Mengele.
- ^ Kubica 1998, f. 320.
- ^ Astor 1985, f. 102.
- ^ Levy 2006, ff. 294–295.
- ^ Blumenthal 1985, f. 1.
- ^ Kershaw 2008, f. 81.
- ^ Kubica 1998, f. 318.
- ^ Posner & Ware 1986a, ff. 8, 10.
- ^ Posner & Ware 1986a, f. 54.
- ^ Posner & Ware 1986a, f. 16.
- ^ Kubica 1998, ff. 318–319.
Bibliografia Redakto
- Astor, Gerald (1985). Last Nazi: Life and Times of Dr Joseph Mengele (në anglisht). New York: Donald I. Fine. ISBN 978-0-917657-46-7.
- Blumenthal, Ralph (22 korrik 1985). "Scientists Decide Brazil Skeleton Is Josef Mengele". The New York Times (në anglisht). Marrë më 1 shkurt 2014.
- Kershaw, Ian (2008). Hitler: A Biography (në anglisht). New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06757-6.
- Kubica, Helena (1998) [1994]. "The Crimes of Josef Mengele". përmbledhur nga Gutman, Yisrael; Berenbaum, Michael (red.). Anatomy of the Auschwitz Death Camp (në anglisht). Bloomington, Indiana: Indiana University Press. fq. 317–337. ISBN 978-0-253-20884-2.
- Levy, Alan (2006) [1993]. Nazi Hunter: The Wiesenthal File (në anglisht) (bot. Revised 2002). London: Constable & Robinson. ISBN 978-1-84119-607-7.
- Posner, Gerald L.; Ware, John (1986). Mengele: The Complete Story (në anglisht). New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-050598-8.
- Staff (2009). "Josef Mengele" (në anglisht). United States Holocaust Memorial Museum. Marrë më 22 gusht 2019.